Ο πρόεδρος του Δημοκρατικού Κόμματος Μάριος Καρογιάν μιλά για την άδικη υποβάθμιση της Κύπρου από την S&P (την οποία ακολούθησε και η υποβάθμιση από τη Fitch) και για τη συνταγή μέσω της οποίας η οικονομία θα μπορέσει να ανακάμψει. Τι λέει για τράπεζες και φυσικό αέριο.

ΕΡ.: Κύριε Καρογιάν, θεωρείτε δικαιολογημένες τις συνεχείς υποβαθμίσεις της κυπριακής οικονομίας από τους διεθνείς οίκους; Είναι πράγματι τα ομόλογα της χώρας «σκουπίδια»;

ΑΠ.: Θεωρώ πως η υποβάθμιση από τον οίκο S&P ήταν άδικη και αδικαιολόγητη. Άδικη και αδικαιολόγητη γιατί ήρθε σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη στιγμή, όπου είχε αρχίσει να ανατρέπεται το αρνητικό κλίμα, εντός της Κύπρου και γενικότερα στην ευρωζώνη. Ειδικά όμως για την Κύπρο, η υποβάθμιση ήρθε αμέσως μετά τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που έκρινε ικανοποιητικά τα δημοσιονομικά μέτρα για τη μείωση του υπερβολικού ελλείμματος και την ανακοίνωση της Noble Energy για την εύρεση σημαντικών ποσοτήτων φυσικού αερίου, γεγονός που ενισχύει την καχυποψία μας ότι πίσω από αυτήν την απόφαση κρύβονται άλλες σκοπιμότητες.

Οι πρόσφατες μαζικές υποβαθμίσεις ευρωπαϊκών χωρών έχει επαναφέρει στο προσκήνιο τις σκοπιμότητες πίσω από τις αποφάσεις των οίκων αξιολόγησης, οι οποίοι, ας μην ξεχνάμε, φέρουν μεγάλη ευθύνη για τη σημερινή κρίση. Επαναφέρεται επίσης η ανάγκη για τη σύσταση ευρωπαϊκών οίκων αξιολόγησης. Η κυπριακή οικονομία δεν αξίζει να βρίσκεται εδώ που βρίσκεται σήμερα. Προσδοκώ πως με τα νέα δεδομένα που έχουμε μπροστά μας και με την πιστή εφαρμογή του κρατικού προϋπολογισμού θα μπορέσουμε να επαναφέρουμε την οικονομία μας σε πορεία ανάκαμψης, προόδου και ευημερίας.

ΕΡ.: Πώς κρίνετε τον μέχρι τώρα τρόπο αντίδρασης της κυβέρνησης απέναντι στην τρέχουσα οικονομική συγκυρία; Τι περισσότερο θα προτείνατε εσείς προς αυτήν την κατεύθυνση; Υπάρχει διγλωσσία ή μονογλωσσία στις θέσεις του ΔΗΚΟ για την οικονομία και πώς διαμορφώνεται αυτή η θέση;

ΑΠ.: Η αναβλητικότητα, η αναποφασιστικότητα και οι εμμονές από μέρους της εκτελεστικής εξουσίας είναι οι κύριοι παράγοντες που καθυστέρησαν τη λήψη των αναγκαίων μέτρων και μας οδήγησαν στο σημείο όπου βρισκόμαστε σήμερα. Εάν είχαμε εισακουστεί έγκαιρα, είμαι σίγουρος ότι δεν θα απαιτείτο να ληφθούν σήμερα τόσο σκληρά μέτρα. Ως ΔΗ.ΚΟ. έπρεπε πρώτα να πείσουμε τον πρόεδρο της Δημοκρατίας και το ΑΚΕΛ να αφήσουν πίσω δογματισμούς και τις εμμονές του παρελθόντος. Η προσπάθεια αυτή επιτεύχθηκε έστω και με καθυστέρηση.

Στο πρώτο πακέτο, το οποίο συμφωνήθηκε αρχικά μεταξύ των ΔΗ.ΚΟ. - ΑΚΕΛ και του προέδρου και αργότερα από όλα τα κόμματα στη γνωστή σύσκεψη στο προεδρικό, οι περισσότερες προτάσεις ήταν του Δημοκρατικού Κόμματος. Μεταξύ αυτών, ήταν η αναθεώρηση της ΑΤΑ ώστε να καταστεί πιο δίκαιη -τονίζω- όχι η κατάργησή της, όπως κάποιοι εσκεμμένα μεταδίδουν. Ήταν η πρότασή μας για το συνταξιοδοτικό, η δραστική μείωση των κρατικών δαπανών, η στόχευση των κοινωνικών παροχών, η πρόνοια για τους νεοεισερχόμενους, η κατάργηση μόνιμων θέσεων, μέτρα για την πάταξη της φοροδιαφυγής, ενθάρρυνσης της ανάπτυξης κ.λπ. Αυτές οι προτάσεις είχαν αξιολογηθεί, είχαν κοστολογηθεί και είχαν εγκριθεί από τα συλλογικά όργανα του κόμματος και χαιρόμαστε που στη συνέχεια έτυχαν ευρύτερης αποδοχής.

ΕΡ.: Κατηγορούν τους πολιτικούς πως «στρογγυλεύουν τα λόγια τους» και λένε μισές αλήθειες προκειμένου να αποκομίσουν κομματικά οφέλη. Τι έχετε να απαντήσετε ως ΔΗ.ΚΟ. σε μια τέτοια ενδεχόμενη κατηγορία, σχετικά με το ζήτημα της οικονομίας;

ΑΠ.: Αυτή η κατηγορία δεν μας αγγίζει. Αν προσέξετε τις δηλώσεις μας από το 2008, εκείνο που εμείς τονίζαμε είναι πως η οικονομία είναι το υπόβαθρο πάνω στο οποίο στηρίζεται ο πολιτικός μας αγώνας για την απελευθέρωση και την επανένωση της Κύπρου. Λέγαμε πως είναι επιτέλους η ώρα, μακριά από λαϊκισμούς, μικροκομματικές ή άλλες σκοπιμότητες, να πάρουμε εκείνα τα μέτρα με τα οποία θα αποτρέπαμε τον κίνδυνο ένταξής μας στον μηχανισμό στήριξης, γεγονός που θα είχε σοβαρές επιπτώσεις και στην εθνική μας υπόθεση.

Ως ΔΗ.ΚΟ. καταβάλαμε κόστος για να επιτευχθεί επιτέλους πολιτική και εθνική συναίνεση. Με σοβαρότητα και υπευθυνότητα πήραμε εκείνες τις αποφάσεις ευθύνης για τις οποίες η Κύπρος σήμερα πήρε τα εύσημα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον επίτροπό Όλι Ρεν. Επομένως, αυτό το κόμμα τόλμησε την ώρα που κάποιοι άλλοι ήθελαν να αφήσουν τα πράγματα να λειτουργήσουν όπως λειτουργούσαν, στον αυτόματο πιλότο. Άρα, λοιπόν, μια τέτοια κατηγορία δεν μας αφορά.

ΕΡ.: Θα προτρέπατε την κυβέρνηση να πάρει ακόμη πιο σκληρά -και σίγουρα πιο δυσάρεστα- μέτρα σε λίγους μήνες, αν αυτό κρινόταν αναγκαίο για την πιστοληπτική αξιοπιστία της χώρας;

ΑΠ.: Όπως έχω αναφέρει και πιο πάνω, πρέπει πρώτα να ξεκαθαρίσουμε πως με τα μέτρα που έχουμε ψηφίσει μαζί με τον κρατικό προϋπολογισμό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο αρμόδιος επίτροπος οικονομικών έκριναν ότι δεν απαιτούνται πρόσθετα μέτρα. Από εκεί και πέρα, εκείνο που προέχει τώρα είναι η κυβέρνηση να επικεντρώσει τις προσπάθειές της σε δύο κατευθύνσεις. Αφενός μεν, θα πρέπει να εφαρμόσει πιστά τον κρατικό προϋπολογισμό και να προσπαθήσει να μειώσει περαιτέρω τις μη παραγωγικές της δαπάνες, αφετέρου να προωθήσει σύντομα το πακέτο για ενθάρρυνση της ανάπτυξης.

Το έχουμε πει πολλές φορές, το τονίζω και τώρα, πως με την ενθάρρυνση της ανάπτυξης θα κατορθώσουμε να έχουμε θετικό ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας, προσφέροντας νέες θέσεις εργασίας, αυξάνοντας τα κρατικά έσοδα, την κατανάλωση, την προσέλκυση ξένων επενδύσεων κ.λπ. Άρα λοιπόν, αν είχα να προτρέψω για κάτι την κυβέρνηση, θα ήταν να προωθήσει χωρίς άλλη καθυστέρηση το πακέτο μέτρων για ενθάρρυνση της ανάπτυξης.

ΕΡ.: Είναι οι κυπριακές τράπεζες το αίτιο του κακού για την οικονομία της Κύπρου; Και τι πιστεύετε πως θα πρέπει να γίνει;

ΑΠ.: Κάποιοι προσπάθησαν να αποπροσανατολίσουν την κοινή γνώμη χτίζοντας έναν μύθο ότι η κακή πορεία της κυπριακής οικονομίας και οι συνεχείς υποβαθμίσεις είναι λόγω των τραπεζών. Ας μην ξεχνάμε ότι μέχρι πρόσφατα όλοι μας χαρακτηρίζαμε υγιές και εύρωστο το χρηματοπιστωτικό μας σύστημα. Πώς γίνεται ξαφνικά να είναι αυτό που οφείλεται για την πορεία της οικονομίας μας;

Είναι ωστόσο αλήθεια πως η κατάσταση θα ήταν διαφορετική αν οι τράπεζές μας δεν είχαν εκτεθεί σε τόσο μεγάλο βαθμό στα ελληνικά ομόλογα. Από όσα όμως λέγονται και γράφονται σε σχέση με τα πλάνα ανακεφαλαίωσής τους, και νοουμένου ότι δεν θα υπάρξει πρόσθετο κούρεμα του ελληνικού χρέους πέραν του 50%, έχω την αισιοδοξία πως οι τράπεζές μας τελικά θα τα καταφέρουν. Άρα, λοιπόν, μπορεί η έκθεση των κυπριακών τραπεζών στην ελληνική αγορά να συνέτεινε στο να φτάσουμε στο σημερινό σημείο, δεν την θεωρώ ωστόσο την κύρια αιτία. Κύρια αιτία είναι η διαχείριση της οικονομίας μας, η οποία αφέθηκε από πλεονασματική το 2007 και το 2008 να μπει στον κατάλογο των χωρών με υπερβολικό έλλειμμα.

Αυτήν τη στιγμή, εκείνο που έχει μεγάλη σημασία είναι να κατορθώσουμε να επαναφέρουμε την κυπριακή οικονομία σε υγιή βάση. Και για να γίνει αυτό χρειάζεται να μετατραπεί ο κρατικός προϋπολογισμός από ελλειμματικό σε πλεονασματικό, έτσι ώστε να διοχετευθούν περισσότερα κονδύλια στην ανάπτυξη, στη μείωση του δημόσιου χρέους και στην παροχή στοχευμένων κοινωνικών παροχών.

ΕΡ.: Πιστεύετε πως υπάρχουν πολιτικές που δεν εφαρμόζει η κυβέρνηση και αν εφαρμόζονταν θα οδηγούσαν σε ανάπτυξη την κυπριακή οικονομία;

ΑΠ.: Λόγω του μεγέθους μας, η Κύπρος μπορεί κάλλιστα πολύ πιο εύκολα από τις άλλες χώρες να εξυγιάνει την οικονομία της και ταυτόχρονα να ξαναμπεί σε τροχιά ανάπτυξης, αρκεί να τολμήσουμε να πάρουμε μέτρα, να υπάρξουν οι απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις, να αλλάξουμε βηματισμούς και ταυτόχρονά να μη φοβηθούμε το πολιτικό κόστος.

Η Κύπρος, που έχει μια προνομιακή θέση γεωγραφική, πολιτική, οικονομική, μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που στην ευρύτερη περιοχή θα μπορούσε να διαδραματίσει ισχυρότατο ρόλο, σε συνδυασμό με την ανακάλυψη σημαντικών ποσοτήτων φυσικού αερίου και πετρελαίου, προσθέτω, δεν μπορεί να μην αποτελεί τον ιδανικό χώρο προσέλκυσης ξένων επενδύσεων

Η ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας μπορεί να επιτευχθεί με την εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών, την αύξηση της ανταγωνιστικότητας και της παραγωγικότητάς της, με τη μείωση της γραφειοκρατίας και φυσικά με την ενθάρρυνση της ανάπτυξης μέσω της παροχής κινήτρων (πολεοδομικών-φορολογικών - κίνητρα προσέκλυσης ξένων επενδύσεων). Για να γίνει αυτό χρειάζεται συνεχής προσπάθεια. Δεν μπορείς να ξεκινάς αυτήν την προσπάθεια στη βάση αγκυλώσεων και εμμονών του παρελθόντος. Δεν μπορεί, για παράδειγμα, να θεωρείς την επιχειρηματικότητα μίασμα. Δεν μπορεί, για παράδειγμα, να απορρίπτεται α πριόρι η πρόταση για δημιουργία καζίνο.

Ως ΔΗ.ΚΟ. δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στην ενθάρρυνση της ανάπτυξης και επανεκκίνησης της κυπριακής οικονομίας. Τέτοια μέτρα θα μπορούσαν να είναι η επαναλειτουργία του σχεδίου επιταχυνόμενης απόσβεσης, η προώθηση σύγχρονων μεθόδων ανάθεσης έργων (BOT και ΡΡΡ), η αναθεώρηση της πολιτικής για το ύψος των κτιρίων, η παραχώρηση κινήτρων σε ξένες εταιρείες για τη μεταφορά της βάσης τους στην Κύπρο, η παροχή πολεοδομικών κινήτρων για ενίσχυση του τουρισμού κ.λπ.

ΕΡ.: Τι πιστεύετε πως θα πρέπει να κάνει η Κύπρος «από αύριο» για την αποδοτικότερη εκμετάλλευση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου;

ΑΠ.: Το ζήτημα της ενέργειας είναι εξόχως εθνικό θέμα. Πρόκειται για ένα θέμα μείζονος στρατηγικής σημασίας, μακράς πνοής, που υπερβαίνει κατά πολύ τόσο τους εναπομείναντες δεκατρείς μήνες της θητείας του κ. Χριστόφια, όσο και τις διακυβερνήσεις που θα έρθουν. Οι όποιες αποφάσεις ληφθούν σήμερα θα είναι δεσμευτικές και θα καθορίζουν την πολιτική και οικονομική πραγματικότητα της Κύπρου για τις επόμενες δεκαετίες.

Η εξόρυξη φυσικού αερίου, η έλευση, η εκμετάλλευση και η πιθανή εμπορία του δεν είναι απλή υπόθεση. Πρόκειται για ένα πολύπλοκο, πολύπλευρο και εξόχως τεχνοκρατικό και πολιτικό ζήτημα, που έχει άμεση σχέση με τη θωράκιση της κυπριακής δημοκρατίας, με τη διασφάλιση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων, την ενίσχυση των στρατηγικών της δυνατοτήτων, με την οικονομία της, καθώς και με την ευημερία και την πρόοδο των πολιτών και της κοινωνίας μας.

Είναι γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο που ως Δημοκρατικό Κόμμα έχουμε τονίσει εδώ και αρκετό καιρό την ανάγκη χάραξης μιας ολοκληρωμένης εθνικής στρατηγικής για την ενέργεια. Όχι στη σαλαμοποίηση του θέματος. Η αναβάθμιση του γεωστρατηγικού ρόλου της Κύπρου, ό,τι αυτό συνεπάγεται και για την οικονομική της ανάπτυξη και για την ασφάλειά της και για την επίλυση του κυπριακού, πρέπει να υποστηριχθεί ως κεντρικός στρατηγικός στόχος από όλους.

Αν δεν θέλουμε να μετατρέψουμε αυτήν την ευλογία σε κατάρα, πρέπει επιτέλους να πάψουμε τις μεμψιμοιρίες και τις εμμονές και να επικεντρωθούμε στο αυτονόητο: στη θωράκιση της κυπριακής δημοκρατίας και στη διασφάλιση ενός καλύτερου και πιο ασφαλούς μέλλοντος για τις νεότερες γενιές.

ΕΡ.: Πώς κρίνετε την πολιτική που εφαρμόζει μέχρι σήμερα η ευρωζώνη για την αντιμετώπιση της κρίσης; Συμφωνείτε με τις θέσεις του λεγόμενου γαλλογερμανικού άξονα;

ΑΠ.: Οι εξελίξεις στη ζώνη του ευρώ είναι ραγδαίες. Η κρίση στην ευρωζώνη επεκτείνεται καθημερινά. Ο ρυθμός επέκτασης της κρίσης είναι τόσο γρήγορος και έντονος που οι όποιες αποφάσεις λαμβάνονται δεν μπορούν να την αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά. Τίποτα δεν θεωρείται δεδομένο, πλέον, ούτε και η ύπαρξη του ευρώ, τουλάχιστον με τη μορφή που το γνωρίζουμε. Τα ρήγματα από αυτήν τη συζήτηση είναι εμφανή και δεν αφήνουν καμία αμφιβολία ότι η υπάρχουσα ισορροπία έχει κλονιστεί σοβαρά. Η κρίση στην ευρωζώνη επεκτείνεται φυσικά και από τα προγράμματα λιτότητας, τα οποία θεωρούνται μοναδική συνταγή αντιμετώπισης της κρίσης και ιδιαίτερα μετά και την απόφαση του γαλλογερμανικού άξονα για ασφυκτική εποπτεία, δημοσιονομική πειθαρχία και επιβολή κυρώσεων με αυτόματο τρόπο.

Για την Κύπρο υπάρχει ακόμα ένας μεγάλος κίνδυνος. Είναι η πρόθεση του γαλλογερμανικού άξονα να επαναφέρει τον ερχόμενο Φεβρουάριο το μέτρο για την αύξηση του εταιρικού φόρου, κάτι που θα ήταν ιδιαίτερα καταστροφικό για την οικονομία μας, αφού θα εξουδετερώσει ένα από τα πιο σημαντικά στρατηγικά πλεονεκτήματά μας.

Εκείνο που απαιτείται από τους ηγέτες της Ε.Ε. είναι συλλογικά και με βάση την κοινοτική αλληλεγγύη να πάρουν εκείνα τα μέτρα, κυρίως όσον αφορά την Ελλάδα, την Ιταλία κ.ά. με τα οποία αρχικά θα σταθεροποιούν την κατάσταση και στη συνέχεια δίνοντας έμφαση στην ενίσχυση της ρευστότητας και στην ενθάρρυνση της ανάπτυξης να αρχίσει η πορεία ανάκαμψης της οικονομίας της ευρωζώνης. Το ταχύτερο πρέπει οι χώρες της ευρωζώνης να βγουν από την παρούσα ύφεση.

* Ο κ. Θεοφάνης Λιβέρας είναι εκδότης του κυπριακού οικονομικού περιοδικού EUROΚΕΡΔΟΣ.