Έχοντας πάνω από εικοσαετή προσωπική εμπειρία στον επενδυτικό χώρο, ο κ. Αλέξης Πιλάβιος δίνει το στίγμα της διαφοράς της νέας διοίκησης της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς από την απελθούσα.

Οι ευαισθησίες για την αγορά είναι σήμερα ενσωματωμένες στη δομή του σκεπτικού των αποφάσεων και των κινήσεων, σαν απόρροια της πολύχρονης πρακτικής ενασχόλησης με το αντικείμενο, σε αντίθεση με την προηγούμενη διοίκηση που περιστρεφόταν γύρω από μια πλούσια θεωρητική κατάρτιση και την επιθυμία της να μετατραπούν σε πράξη οι όποιες σκέψεις, με πτωχά όμως αποτελέσματα, αφού απουσίαζε η εμπειρία.

Οι ευαισθησίες είναι κάτι που εύκολα αντιλαμβάνεται ο οποιοσδήποτε συνομιλητής του κ. Πιλάβιου στο σημερινό πόστο του, στην κεφαλή της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς.

Ο εκδότης του ”Μ” και του euro2day.gr κ. Κώστας Κοντογεώργος μίλησε με τον κ. Πιλάβιο με αφορμή την απόσυρση από τον επενδυτικό χώρο, ως επαγγελματία, του προέδρου της ένωσης των χρηματιστών, κ. Π. Βοϊλή.

Επιφυλακτικός ώστε να μην πει κάτι που ενδεχομένως θα επιδεινώσει έτσι περαιτέρω την κατάσταση, ο κ. Πιλάβιος αρκέστηκε να περάσει ένα μήνυμα αισιοδοξίας, την επιθυμία ενίσχυσης της διαφάνειας και, τελικά, την εντύπωση ότι θα σφίξει κι άλλο τα λουριά σε όσους παρανομούν, προκειμένου να φτιάξει μια αγορά αξιόπιστη, όπου ο μικροεπενδυτής δεν θα φοβάται να τοποθετήσει τα κεφάλαιά του.

Όσο για τις 87 χρηματιστηριακές που φυτοζωούν με τους ισχνούς τζίρους της εποχής, το μήνυμα ήταν σαφέστατο: Aν δεν βγάζουν κέρδη, σ’ αυτούς επαφίεται το τι θα κάνουν. Θα κλείσουν το μαγαζί, θα συγχωνευθούν με κάποιον άλλο ή θ’ αλλάξουν αντικείμενο δουλειάς;

Συνέντευξη στον Κώστα Κοντογεώργο (*)

- Η περίπτωση της Βοϊλής Χρηματιστηριακής έχει φέρει αναταραχή στο χρηματιστήριο και το επενδυτικό κλίμα έχει επιδεινωθεί, επειδή υπάρχουν οι εκτιμήσεις, που ενδεχομένως να είναι λανθασμένες, ότι πολλές άλλες εταιρείες θ’ ακολουθήσουν την ίδια οδό. Αλήθεια, το να λειτουργούν 87 χρηματιστηριακές σήμερα στη Σοφοκλέους μ’ αυτούς τους χαμηλούς τζίρους δεν περιέχει ένα στοιχείο λογικής που να συνηγορεί στην επιβίωση όλων. Ποια είναι η άποψή σας;

Δεν νομίζω ότι το επενδυτικό κλίμα επηρεάζεται από τον αριθμό των χρηματιστηριακών εταιρειών. Αντιθέτως, το επενδυτικό κλίμα θα επηρεαστεί αρνητικά εάν οι επενδυτές χάσουν τα χρήματά τους. Κάθε εταιρεία είναι ελεύθερη να πάρει τις δικές της επιχειρηματικές αποφάσεις.

Προφανώς κανείς δεν θέλει να δουλεύει και να χάνει χρήματα. Από την άλλη πλευρά, είναι επίσης προφανές ότι οι επιχειρηματικές αποφάσεις δεν μπορούν να παραβαίνουν τις διατάξεις της χρηματιστηριακής νομοθεσίας.

Το αν οι 87 χρηματιστηριακές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη Σοφοκλέους είναι πολλές ή λίγες εξαρτάται κατά τη γνώμη μου από το φάσμα των επενδυτικών υπηρεσιών που προσφέρουν. Κανείς δεν τις υποχρεώνει να έχουν ως μοναδικό έσοδο τις προμήθειες από συναλλαγές στο Χ.Α.

Εάν οι χρηματιστηριακές εταιρείες ήταν σε θέση να προσφέρουν μια ευρύτερη γκάμα υπηρεσιών, ενδεχομένως ο σημερινός αριθμός τους να μην ήταν παράλογος.

- Οι συγχωνεύσεις σαν λύση στο σημερινό πρόβλημα επιβίωσης των χρηματιστηριακών είναι εκ των πραγμάτων αρκετά χρονοβόρες, με αποτέλεσμα να αποτελούν αντικίνητρο. Υπάρχει σκέψη για τη δημιουργία νομικού πλαισίου που θα διευκολύνει τις συγχωνεύσεις;

Το θέμα των κινήτρων για συγχωνεύσεις είναι κάτι που αυτή τη στιγμή απασχολεί την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Είναι ένα αρκετά δύσκολο και πολύπλοκο θέμα, αλλά θέλω να ελπίζω ότι είναι δυνατόν να βρεθούν κάποιες ρεαλιστικές λύσεις για να διευκολύνουν την κατάσταση.

- Ξεκινήσατε την ”καριέρα” σας ως πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς παίρνοντας ορισμένες ουσιαστικές και σκληρές αποφάσεις, όπως είναι η πιστή εφαρμογή του Τ+3, ο διαχωρισμός των πιστωτικών υπολοίπων κ.λπ. Αυτά, όμως, ”κούμπωσαν” την αγορά, λογικό είναι, αν και είναι ορθά σαν μέτρα. Ωστόσο, αποτέλεσαν ”ταφόπλακα” για πολλούς που παλιότερα εκμεταλλεύονταν την ανυπαρξία αυστηρότητας στο θέμα αυτό. Έρχονται κι άλλα μέτρα, κύριε Πιλάβιε;

Η πρώτη κίνηση που κάναμε ως Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ήταν να ξεκαθαρίσουμε τους κανόνες του παιχνιδιού όσον αφορά στις χρηματιστηριακές συναλλαγές.

Είπαμε κάτι πολύ απλό, που ούτως ή άλλως προβλέπει η νομοθεσία: Όποιος αγοράζει τοις μετρητοίς, πρέπει μέσα σε τρεις ημέρες να πληρώσει το τίμημα. Όποιος θέλει να δανειστεί, υπάρχει ο λογαριασμός περιθωρίου (margin), το οποίο αυξήσαμε από 150.000 ευρώ σε 1.000.000 ευρώ.

Έτσι ξεκαθάρισε το τοπίο. Δεν μπορεί μια χρηματιστηριακή να λέει σ’ έναν πελάτη της ”εσύ θα πληρώσεις στο Τ+3” και μια άλλη να λέει στον ίδιο πελάτη ”εσύ θα πληρώσεις στο Τ+10”. Αυτό προκαλεί αθέμιτο ανταγωνισμό και δεν συνάδει με τους καθαρούς κανόνες του παιχνιδιού και τη διαφάνεια.

Το άλλο μέτρο που πήραμε είναι ο διαχωρισμός των διαθεσίμων της χρηματιστηριακής εταιρείας από τα διαθέσιμα των πελατών. Δεν μπορεί με τα χρήματα ενός πελάτη μια χρηματιστηριακή εταιρεία να χρηματοδοτεί άλλους πελάτες της στο Τ+13 ή στο Τ+23!

Άλλωστε, και με την κοινοτική νομοθεσία είναι σαφέστατο ότι τα χρήματα των πελατών πρέπει να τηρούνται σε ξεχωριστό λογαριασμό από τα χρήματα της εταιρείας. Με όλα αυτά ξεκαθαρίσαμε το τοπίο όσον αφορά στις χρηματιστηριακές συναλλαγές.

- Ακολουθούν κι άλλα μέτρα;

Θα σας πω ανοικτά τι σκεπτόμαστε. Νομίζω ότι τα προηγούμενα χρόνια η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς έδωσε έμφαση στο θέμα των χρηματιστηριακών εταιρειών. Και ίσως δικαίως, με την περίπτωση της Δέλτα Χρηματιστηριακής, τα γεγονότα του ’99 κ.λπ.

Όμως, νομίζω ότι το μείζον ζήτημα το οποίο έχουμε μπροστά μας είναι το θέμα της εποπτείας των εισηγμένων εταιρειών και σε αυτό το ζήτημα θα πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας.

Ο ρόλος μας δεν είναι να εποπτεύουμε μόνο τις χρηματιστηριακές εταιρείες, αλλά ολόκληρο τον χώρο της κεφαλαιαγοράς. Αυτό, άλλωστε, αποτελεί το καθήκον των εποπτικών αρχών.

Επιπρόσθετα θα ήθελα να σας πω ότι η νομοθεσία της κεφαλαιαγοράς θ’ αλλάξει σημαντικά και από έξι κοινοτικές οδηγίες. Αυτές θα τροποποιήσουν και θα συμπληρώσουν το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο της κεφαλαιαγοράς.

Κατ’ αρχάς έχει ήδη κατατεθεί προς ψήφιση η Οδηγία για τους Οργανισμούς Συλλογικών Επενδύσεων, όπου μπορώ να σας πω δύο θέματα που είναι αρκετά ενδιαφέροντα και πιστεύω ότι θ’ αλλάξουν το τοπίο στο κομμάτι του asset management.

To πρώτο είναι ότι μια ΑΕΔΑΚ θα μπορεί να διαχειρίζεται και χρήματα τρίτων, ακόμα και χαρτοφυλάκια ιδιωτών, όχι μόνον Αμοιβαίων Κεφαλαίων. Αυτό αποτελεί μεγάλη καινοτομία για την αγορά. Το δεύτερο είναι ότι θα επιτραπούν τα λεγόμενα Fund of Funds (FOF).

Δηλαδή, θα δημιουργούνται Αμοιβαία Κεφάλαια τα οποία θα αποτελούνται αποκλειστικά από μερίδια άλλων Αμοιβαίων Κεφαλαίων. Έτσι οι επενδυτές αγοράζοντας ένα Αμοιβαίο Κεφάλαιο θα μπορούν να έχουν ευρεία κατανομή σε διάφορες κατηγορίες επενδύσεων σε όλες τις κεφαλαιαγορές του κόσμου.

Υπάρχει και μια άλλη Οδηγία περί κατάχρησης της αγοράς, το λεγόμενο market abuse, η οποία έχει δύο σκέλη. Το ένα είναι αυτό της εσωτερικής πληροφόρησης (inside information) και το άλλο αφορά στη χειραγώγηση (market manipulation).

Σε σχέση με την εσωτερική πληροφόρηση στην Ελλάδα έχουμε σχετικά ικανοποιητικό νομοθετικό πλαίσιο, όμως η διαφορά είναι ότι με την Οδηγία που έρχεται τώρα για πρώτη φορά θα είναι ξεκάθαρο και σαφές σε όλη την αγορά ποιες συγκεκριμένες πρακτικές αποτελούν χειραγώγηση.

Αυτό λύνει τα χέρια της εποπτικής αρχής, διότι οι έλεγχοι θα είναι πλέον πιο ουσιαστικοί και θα εξακριβώνουμε άμεσα πού γίνονται ”παιχνίδια” για να τιμωρούμε τους παραβάτες. Δηλαδή η εποπτεία γίνεται πολύ πιο ευέλικτη και πιο αποτελεσματική. Οι άλλες τέσσερις Οδηγίες αφορούν τα ενημερωτικά δελτία, τη διαφάνεια, τις επενδυτικές υπηρεσίες και τις δημόσιες προτάσεις.

- Ήδη ρίξατε μια τεράστια ”καμπάνα” (υπόθεση Domus) πριν από μερικές εβδομάδες για την περίπτωση της χειραγώγησης. Έχετε παρόμοιες περιπτώσεις υπό διερεύνηση, κύριε πρόεδρε;

Θέλουμε να δώσουμε έμφαση στον περιορισμό και στην πάταξη φαινομένων χειραγώγησης μετοχών, προκειμένου να υπάρχουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διαφάνεια και ισότιμοι όροι και κανόνες για όλους τους συντελεστές της χρηματιστηριακής αγοράς και τους επενδυτές.

Προκειμένου η αγορά να γνωρίζει την κατεύθυνση προς την οποία θα κινηθούμε για τις περιπτώσεις χειραγώγησης μετοχών, σε συνέντευξη Τύπου που δώσαμε τον Ιούνιο, αναφερθήκαμε στο τι προβλέπει η σχετική Οδηγία της Ε.Ε., την οποία και θα υιοθετήσουμε μέχρι το τέλος του έτους.

Διαπιστώνουμε ότι τέτοιου είδους φαινόμενα έχουν περιοριστεί δραστικά, κάτι το οποίο σημαίνει ότι η προαναγγελία των κινήσεών μας λειτούργησε προληπτικά.

- Έχετε κι άλλες περιπτώσεις σαν την Domus για τις οποίες δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμα οι έρευνες;

Βεβαίως, έχουμε κι άλλες περιπτώσεις, οι οποίες είναι υπό διερεύνηση. Άλλωστε είναι γνωστό ότι στο παρελθόν η χειραγώγηση μετοχών ήταν ένα φαινόμενο -ας μου επιτραπεί η έκφραση- το οποίο θεωρούσαν ως κάτι φυσιολογικό για το χρηματιστήριο.

Έχει έρθει το τέλος της εποχής για τον ”μάγκα” της Σοφοκλέους που μπορούσε να ανεβάζει και να κατεβάζει μετοχές.

- Θα πάρετε μέτρα για να ενισχύσετε την αγορά των θεσμικών, μια που δεν είναι μόνο ο μικροεπενδυτής που ”ασθενεί” στη δική μας αγορά, αλλά και ο χώρος των θεσμικών;

Έχουμε μελετήσει ένα φορολογικό μέτρο, το οποίο πιστεύουμε ότι με την εφαρμογή του θα ενισχύσει τον χώρο των θεσμικών και θα αποτελέσει κίνητρο για τη διακράτηση μετοχικών και μικτών Αμοιβαίων Κεφαλαίων που επενδύουν στην εγχώρια αγορά.

Βεβαίως, η διακράτηση θα είναι τουλάχιστον για τρία χρόνια. Πιστεύουμε ότι αν εφαρμοστεί αυτό το μέτρο, θα δώσει ένα κίνητρο για την προσέλκυση κεφαλαίων σε μονιμότερη βάση στο ελληνικό χρηματιστήριο.

Πάντως, για να μη γελιόμαστε, δύο είναι οι προϋποθέσεις για να επιστρέψουν οι επενδυτές στη Σοφοκλέους. Η μια είναι οι εισηγμένες να πηγαίνουν καλά και τα αποτελέσματά τους να είναι ανοδικά. Η άλλη είναι η εμπέδωση ενός κλίματος εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας στην αγορά.

Εμείς δεν είμαστε σε θέση να επηρεάσουμε τα αποτελέσματα των επιχειρήσεων, ούτε άλλωστε είναι αυτός ο ρόλος μας. Αυτό που επιδιώκουμε είναι να θωρακίσουμε το πλαίσιο λειτουργίας της αγοράς, ώστε ο μέσος επενδυτής να αισθάνεται ότι είναι μια ασφαλής αγορά στην οποία μπορεί να τοποθετήσει τα χρήματά του, ότι δεν κινδυνεύει να τα χάσει με ”παιχνίδια” που γίνονται...

- Δημόσιες εγγραφές, κύριε πρόεδρε, δεν βλέπουμε, και αυτές είναι ένα σημαδιακό στοιχείο της ”υγείας” μιας αγοράς...

Θεωρούμε ότι η εισαγωγή νέων μετοχών είναι απαραίτητη για πολλούς λόγους. Οι νέες εταιρείες αποτελούν για το χρηματιστήριο βασικό στοιχείο για την ανάπτυξή του. Ωστόσο, πρέπει να εισάγονται στη Σοφοκλέους με δίκαιες αποτιμήσεις.

Μας ενδιαφέρει η τιμή εισαγωγής των νέων μετοχών να καθορίζεται με διαφανείς διαδικασίες. Στην πρόσφατη απόφαση που πήραμε για τις αναδοχές, δεν είπαμε κάτι περισσότερο από το αυτονόητο: ότι, δηλαδή, το εύρος των τιμών που καθορίζουν οι θεσμικοί επενδυτές με τη διαδικασία του βιβλίου προσφορών (book building) δεν είναι δυνατόν να γίνεται, για παράδειγμα, μόνον από έναν θεσμικό επενδυτή, ο οποίος αντιπροσωπεύει το μισό τοις εκατό της αγοράς.

Επιβάλαμε ότι ο ανάδοχος που είναι υπεύθυνος για τη διαδικασία του book building θα πρέπει να ζητάει στο εξής τιμές από ένα σημαντικό τμήμα της αγοράς. Μ’ αυτό τον τρόπο πιστεύουμε ότι οι τιμές θα είναι πιο αντιπροσωπευτικές και θα διαμορφώνονται με μεγαλύτερη διαφάνεια.

Αν έχουμε δυο-τρεις εγγραφές οι οποίες θα επιτρέψουν στους επενδυτές να αποκομίσουν κέρδη, τότε σταδιακά θα αρχίσει να ανακτάται και η εμπιστοσύνη. Να προσθέσω και κάτι άλλο για τις δημόσιες εγγραφές.

Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς δεν έχει πρόθεση να κλείσει τον δρόμο προς τη Σοφοκλέους για τις εταιρείες. Είναι λάθος η άποψη ότι δεν θέλουμε μικρές εταιρείες στην αγορά. Τις θέλουμε όλες -μικρές, μεσαίες και μεγάλες- υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι η αποτίμησή τους έχει γίνει με διαφανή και αντικειμενικά κριτήρια.

- Πιστεύετε ότι η Σοφοκλέους έχει μέλλον; Τέσσερα χρόνια τώρα η αγορά δεν πάει πουθενά...

Όσο η ελληνική οικονομία αναπτύσσεται με μεγαλύτερους ρυθμούς από τον μέσο όρο της Ευρώπης, δεν είναι δυνατόν να μην έχουμε κάποιες εταιρείες που αυξάνουν τα μεγέθη τους και συνεπώς αποτελούν καλές επενδυτικές επιλογές.

Πάντοτε θα υπάρχουν εταιρείες που ξεχωρίζουν για τις επιδόσεις τους και στις οποίες μπορεί κάποιος να τοποθετεί άφοβα τα χρήματά του και, βεβαίως, στον αντίποδα θα υπάρχουν επιχειρήσεις με χαμηλότερες επιδόσεις.

Στις σημερινές αποτιμήσεις του ελληνικού χρηματιστηρίου είναι βέβαιο ότι στο σύνολο των 370 εισηγμένων εταιρειών υπάρχουν και αρκετές μεσαίου και μικρού μεγέθους επιχειρήσεις οι οποίες έχουν πολύ καλές προοπτικές.

(*) Αναδημοσίευση από το φύλλο της εφημερίδας ”Μέτοχος και Επενδύσεις” με ημερομηνία 3 Σεπτεμβρίου 2004.