Ο πρώην Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας αναλύει την παγκόσμια οικονομική κρίση, αποκρυπτογραφεί τα αποτελέσματα της συνάντησης του G20 και μας προετοιμάζει για μια δύσκολη διετία.

ΕΡ: Κύριε Πρόεδρε, πόσο κοντά βρισκόμαστε στο τέλος της οικονομικής κρίσης;

ΑΠ: Γεγονός είναι ότι η κρίση αυτή δεν έχει περάσει. Ενδεικτικά, άλλωστε, είναι τα τελευταία στοιχεία που δείχνουν ότι για το τέταρτο τρίμηνο του 2008 στο Ηνωμένο Βασίλειο, επί ετήσιας βάσεως, το ΑΕΠ εμφάνισε πτώση 4%, στην ευρωζώνη 4,2%, στη Γερμανία 4,6%, στην Ιαπωνία 6,4%, στις ΗΠΑ 5,8% κ.λπ. Βλέπουμε επίσης υψηλά ποσοστά ανεργίας ανά τον κόσμο, όπως για παράδειγμα το απίστευτο 17% της Ισπανίας.

Όλα αυτά σημαίνουν ότι η κρίση έχει επηρεάσει σε πολύ μεγάλο βαθμό ολόκληρο τον κόσμο. Κι όχι μόνο αυτό. Κανένας δεν μπορεί να γνωρίζει πότε ακριβώς θα τελειώσει. Ίσως να έχει πλησιάσει τον πάτο, όπως υποστηρίζουν ορισμένοι, πιθανόν όμως και όχι.

Κανείς δεν μπορεί να κάνει τον προφήτη. Πάντως, καμιά αμφιβολία δεν υπάρχει ότι το 2009 είναι χρονιά κρίσης και το 2010 θα είναι επίσης ένα δύσκολο έτος. Τώρα, κατά πόσον θα αρχίσει η αναζωογόνηση μέσα στο 2010, ή αν το 2010 θα είναι στάσιμο κανείς δεν μπορεί να το προβλέψει με ασφάλεια.

ΕΡ: Ποια ήταν τα μηνύματα που προέκυψαν από τη συνάντηση του G20, δηλαδή των 20 θεωρούμενων ισχυρότερων χωρών του πλανήτη;

ΑΠ: Μετά τη συνάντηση του G20 υπήρξε σχετική ευφορία και κάποιοι έσπευσαν να πιστέψουν ότι λύθηκαν όλα τα προβλήματα. Θεωρώ αυτή την άποψη ιδιαίτερα υπερβολική. Από την άλλη πλευρά, όμως, θα ήταν μεγάλο λάθος αν υποστηρίζαμε ότι δεν έγινε τίποτα.

Κατά την εκτίμησή μου, έγιναν πολύ σημαντικά πράγματα. Πρώτα απ’ όλα, η σύσκεψη των είκοσι μεγαλύτερων χωρών σημαίνει ότι η μονοκρατορία των ΗΠΑ τελειώνει. Για πρώτη φορά δεν συσκέφθηκε το G7 που αποτελείται από τις πλούσιες χώρες της Δύσης, αλλά αντίθετα είδαμε τη συμμετοχή της Ρωσίας, της Κίνας, της Ινδίας, της Βραζιλίας κ.ά.

Άρα, η εποχή όπου μπορούσαν να πάρουν μια απόφαση οι ΗΠΑ και αυτή να εφαρμοστεί έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Για να σημειωθεί σήμερα πρόοδος θα πρέπει να υπάρξει συνεργασία όλων των «ουσιαστικών» χωρών, θα έλεγα.

Το βέβαιο είναι ότι από τη συνάντηση αυτή δεν βρέθηκε το μαγικό ραβδί το οποίο θα λύσει όλα τα προβλήματα. Όμως έχει σημασία ότι συμφώνησαν και οι είκοσι στο ότι σε καμία περίπτωση δεν θα δεχτούν τον προστατευτισμό και η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας και του εμπορίου όχι μόνο θα διατηρηθεί αλλά και θα ενισχυθεί.

Αυτή μάλιστα είναι και μια ουσιαστική διαφορά σε σχέση με την κρίση του 1930, όταν οι τότε χώρες δεν μπόρεσαν να συνεννοηθούν μεταξύ τους και κάθε μία προσπάθησε μόνη της να αντιμετωπίσει την κατάσταση.

Ένα πολύ επίσης ελπιδοφόρο μήνυμα είναι ότι τα κράτη συμφώνησαν να ενισχύσουν υπερεθνικούς οργανισμούς, όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Διεθνής Τράπεζα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου κ.ά., διότι μέσω αυτών θα ευνοηθούν οι αναπτυσσόμενες χώρες.

Και βέβαια υπήρξε και συμφωνία στο πώς θα πρέπει να δράσουν οι χώρες προκειμένου να μην επαναληφθεί ένα τέτοιο φαινόμενο.

Από την άλλη πλευρά έχουμε εκείνους που δεν είναι ευχαριστημένοι, γιατί ήλπιζαν ότι από τη συνάντηση του G20 θα μπορούσε να λυθεί το θέμα των τραπεζών. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία πως αν δεν λυθεί το πρόβλημα των «τοξικών επενδύσεων» και αν δεν επαναλειτουργήσει η διατραπεζική αγορά η κρίση δεν θα παρέλθει.

Όμως το ζήτημα αυτό δεν μπορεί να λυθεί από τις είκοσι χώρες μαζί, αλλά κάθε κράτος θα πρέπει να το αντιμετωπίσει μόνο του.

ΕΡ: Συμφωνείτε με το σύνθημα του κ. Μπαρόζο ότι «ή όλοι μαζί θα κολυμπήσουμε ή όλοι μαζί θα πνιγούμε»;

ΑΠ: Έχει απόλυτο δίκιο. Ας πάρουμε για παράδειγμα την Κίνα και τη Γερμανία, που ίσως είναι οι πλέον υγιείς χώρες. Οι οικονομίες αυτών των χωρών βασίζονται στις εξαγωγές, οι οποίες επηρεάζονται σε σημαντικό βαθμό από τα εισοδήματα των άλλων κρατών.

Και αν π.χ. η Κίνα εξάγει πολύ λιγότερο, θα αντιμετωπίσει τεράστιο κοινωνικό πρόβλημα, καθώς κάπου 40 εκατ. Κινέζοι μετανάστευσαν από τα χωριά στα αστικά κέντρα προκειμένου να απασχοληθούν στις βιομηχανίες. Μήπως όλοι ή η πλειονότητά τους αν μειωθούν οι εξαγωγές θα καταστούν άνεργοι;

ΕΡ: Υπάρχουν δύο πολιτικές αντιμετώπισης της κρίσης: η μία των ΗΠΑ που αφήνει κατά μέρος τους μακροοικονομικούς δείκτες προκειμένου να στηρίξει την οικονομία και αυτή των Ευρωπαίων οι οποίοι εξακολουθούν να κοιτούν με μεγάλη προσοχή τους δείκτες. Μπορεί να επιλυθεί το πρόβλημα όταν εφαρμόζονται δύο διαφορετικές πολιτικές;

ΑΠ: Μπορεί γιατί σε μεγάλο βαθμό η κάθε χώρα καλείται να αντιμετωπίσει τα δικά της προβλήματα. Στις ΗΠΑ η ανεργία έχει αυξηθεί σε ανησυχητικό βαθμό. Επίσης, υπάρχουν ακόμα μνήμες από το 1930.
 
Άρα, το να θέλει ο Πρόεδρος των ΗΠΑ να μην επαναληφθούν τα τότε γεγονότα και να βοηθήσει τις τράπεζες, τις αυτοκινητοβιομηχανίες και κάποιους άλλους κλάδους είναι λογικό.

Από την άλλη πλευρά, οι Ευρωπαίοι -και ιδίως η Γερμανία και η Γαλλία- έχουν δίκιο όταν υποστηρίζουν ότι πρωτίστως θα πρέπει να προσέξουμε τον πληθωρισμό και χρειάζεται να εκμεταλλευτούμε την κρίση, ώστε να κάνουμε πράγματα που θα μας βοηθήσουν για το μέλλον.

Άρα λοιπόν απορρίπτουν δαπάνες που απλώς θα δώσουν δουλειές για σύντομο χρονικό διάστημα και επικεντρώνονται σε τομείς οι οποίοι θα εξυπηρετήσουν τις χώρες τους μακροπρόθεσμα. Έχουν και την «τύχη» όμως να μην αντιμετωπίζουν τόσο μεγάλα προβλήματα με τις τράπεζές τους.

Επομένως, είναι αναμενόμενο ότι θα πρέπει να υπάρξουν διαφορές στις πολιτικές αντιμετώπισης της κρίσης. Από την άλλη πλευρά, όμως, και η Γερμανία πήρε κάποια μέτρα τόνωσης της ζήτησης, όπως π.χ. είναι τα κίνητρα για την απόσυρση των αυτοκινήτων.

ΕΡ: Βλέπετε στην ευρωζώνη να υπάρχουν αδύναμοι κρίκοι έτσι ώστε να κινδυνεύσει το ευρώ;

ΑΠ: Δεν νομίζω ότι το ευρώ θα κινδυνεύσει. Η Ελλάδα είναι η χώρα με τα μεγαλύτερα προβλήματα, αλλά το ειδικό βάρος της ελληνικής οικονομίας στην ευρωζώνη είναι πολύ μικρό. Θεωρώ ότι η ευρωζώνη δεν κινδυνεύει.

Το ευρώ είναι πολύ ισχυρό και μάλιστα σύμφωνα με ορισμένους ενδεχομένως σε 10 - 20 χρόνια από σήμερα να μην είναι το αμερικανικό δολάριο το κυριότερο νόμισμα του πλανήτη αλλά το ευρώ.

ΕΡ: Από τη σύνοδο του G20 εξασφαλίστηκε ότι θα αντέξουν κάποιες αδύναμες οικονομίες, όπως για παράδειγμα αυτές της ΝΑ. Ευρώπης;

ΑΠ: Δεν πιστεύω ότι θα υπάρξει τελικά πρόβλημα λόγω και της δράσης του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.

ΕΡ: Αυτοί που βιάζονται να εντάξουν με χαλαρά κριτήρια χώρες της ΝΑ. Ευρώπης στην ευρωζώνη έχουν κάποιο δίκιο;

ΑΠ: Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν προτίθεται να χαλαρώσει τα κριτήριά της για κανέναν, γιατί κάτι τέτοιο θα υπέσκαπτε το ευρώ, γεγονός που καθόλου δεν επιθυμεί. Από την άλλη πλευρά, όμως, έχουν δίκιο όσοι βιάζονται ώστε οι χώρες αυτές να φτάσουν στο επίπεδο που θα τους επιτρέψει να ενταχθούν στην ευρωζώνη.

Πάντως είναι σίγουρο ότι τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θα κάνουν το παν προκειμένου να βοηθήσουν αυτά τα κράτη να ανακάμψουν οικονομικά. 

* Αναδημοσίευση από το 579ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, 24 - 28 Απριλίου 2009.