Κέρδη για τον επόμενο ενάμισι χρόνο βλέπει στη Wall Street, ο κορυφαίος τεχνικός αναλυτής και Managing Director, Global Equity Research της Prudential, Ralph Acampora, στην πρώτη του συνέντευξη για την Ελλάδα, την οποία παραχώρησε στο euro2day.gr.

”Μην ξεγελιέστε ωστόσο, γιατί η αγορά των ”αρκούδων” που ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2000 δεν έχει τελειώσει ακόμη” πρόσθεσε ο ”συγκυριακός ταύρος” όπως... αυτοαποκαλέσθηκε.

Ποια είναι τα κριτήρια με τα οποία επιλέγει τους επόμενους πρωταγωνιστές της αγοράς σε επίπεδο μετοχών και κλάδων, γιατί βλέπει μεγάλες διακυμάνσεις για τους Dow Jones και Nasdaq Composite και ποιοι ”τεχνικοί” δείκτες τον εντυπωσιάζουν;

Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης στον Ηλία Χρονόπουλο

- Η πορεία ορισμένων δεικτών όπως είναι π.χ αυτός των ”ταύρων” προς τις ”αρκούδες” (Bulls vs. Bears), δείχνει ότι στη Wall Str. επικρατεί κλίμα υπερβολικής αισιοδοξίας σχετικά με τη μελλοντική κατεύθυνση της αγοράς. Πολλοί επίσης είναι εκείνοι που ακόμη και σήμερα μοιάζουν να ”ζουν” σε ένα σύννεφο ”μακαριότητας” αφού πιστεύουν ότι βασικοί χρηματιστηριακοί δείκτες μπορούν κάλλιστα να σημειώσουν νέα σημαντικά υψηλά επίπεδα, μετά την ανοδική κούρσα που ξεκίνησε στις 12 Μαρτίου. Ποια η γνώμη σας επί τούτου;



Όντας τεχνικός αναλυτής, παρακολουθώ πολύ στενά τους δείκτες τεχνικής ανάλυσης, όπως για παράδειγμα αυτόν που αναφέρατε, καθώς με βάση την πορεία τους συνάγω και τα συμπεράσματά μου για τις αγορές. Ωστόσο δίνω εξίσου μεγάλο βάρος και στην κίνηση αυτή καθαυτή της αγοράς, ορισμένων μετοχών αλλά και κλάδων. Θα ήθελα όμως να σας πω, ότι τελευταία διαπιστώνω μεγάλη σύγχυση στο θέμα της μετέπειτα πορείας της αμερικανικής αγοράς, καθώς επικρατεί- όπως είπατε και εσείς- έντονη αισιοδοξία.

Αυτό θέτει υπό αμφισβήτηση τη μελλοντική κίνηση της Wall Street και ιδιαιτέρως τις προβλέψεις που κάνουν λόγο για μια ραγδαία πτώση μετά το παρατεταμένο ράλι που σημειώθηκε από τις 12 Μαρτίου. Συμφωνώ εν μέρει με τη διατύπωσή σας. Οι κινήσεις ορισμένων μετοχών και κλάδων δείχνουν ότι οποιαδήποτε διστακτικότητα μπορεί να προκύψει, λόγω του τρέχοντος κλίματος υπερβολικής αισιοδοξίας, θα είναι βραχυπρόθεσμη, δηλαδή δεν πιστεύω ότι θα αποτελέσει σημαντική πηγή ανησυχίας.

Αναμένω διόρθωση, όχι όμως και το τέλος της ανοδικής κούρσας που είδαμε από το μέσον Μαρτίου. Δεν νομίζω ότι οδεύουμε προς μια μεγάλη διόρθωση προς τα κάτω.

- Εκτιμάτε ότι βρισκόμαστε εν μέσω μιας μακροχρόνιας ανοδικής αγοράς (bull market) ή απλώς σε μια περίοδο που παρατηρούνται εξάρσεις των ”ταύρων” στο πλαίσιο όμως μιας μακροχρόνιας καθοδικής φάσης (secular bear market) για τη Wall Street;

Eνδιαφέρουσα ερώτηση. Καλό θα ήταν να μην ξεγελιόμαστε, γιατί η αγορά των ”αρκούδων” (bear market) που ξεκίνησε το 2000, θα συνεχιστεί κι άλλο. Ωστόσο, η Wall Street θα κινηθεί σε ένα αρκετά μεγάλο εύρος διακύμανσης. Τον περασμένο Οκτώβριο, σημειώθηκαν τα χαμηλά του Dow Jones Industrial Average στις 7.100 μονάδες, ενώ τα υψηλά τα είδαμε αντίστοιχα τον Μάρτιο του 2000 στις 11.200 μονάδες.

Αυτό το εύρος διακύμανσης ανάμεσα στο υψηλό και χαμηλό επίπεδο που σας ανέφερα, μπορείτε κάλλιστα να το αποκαλέσετε ως ”εύρος διακύμανσης που παρατηρείται σε μια μακροχρόνια καθοδική φάση (secular bear market)”.

Έτσι άλλωστε το αποκαλώ κι εγώ κι εκτιμώ ότι θα διαρκέσει για αρκετά ακόμη χρόνια. Τώρα διανύουμε μια περίοδο που εντάσσεται σε αυτό το εύρος διακύμανσης. Δεν βλέπω ούτε νέα χαμηλά αλλά ούτε και νέα υψηλά για τη Wall Street σύντομα. Με βάση λοιπόν τη συγκεκριμένη μου θέση, τα χαμηλά που σημειώθηκαν τον Ιούλιο του 2002, τον Οκτώβριο του 2002 και τον Μάρτιο του 2003, ήταν αυτά που σηματοδότησαν τα κυκλικά χαμηλά (cyclical bottoms).

Άρα για τα επόμενα ένα με δυο χρόνια θα πρέπει να περιμένουμε έντονες ανοδικές κινήσεις. Αυτές οι κινήσεις αναμφισβήτητα θα είναι ουσιαστικές για τη μετέπειτα πορεία της αμερικανικής αγοράς. Υπάρχει πιθανότητα να παρατηρηθούν κέρδη ακόμη και κατά 40- 50% από τα προηγούμενα τρία ζενίθ που σας είπα. Αυτό με κάνει αισιόδοξο για αυτό και με αποκαλώ άλλωστε ”συγκυριακό ταύρο” (cyclical bull).

Θεωρώ ότι βρισκόμαστε λοιπόν σε ένα περιβάλλον μιας πτωτικής εν γένει αγοράς, με μεγάλο εύρος διακύμανσης, στην οποία όμως προβλέπω ότι θα σημειώνονται ενίοτε εξάρσεις εντυπωσιακών κερδών, τόσο για το υπόλοιπο του 2003 όσο και για την επόμενη χρονιά. O όρος της κυκλικής ανοδικής αγοράς (cyclical bull market) πιστεύω ότι έχει παρερμηνευθεί, γιατί κάποια το cyc του cyclical το ακούνε σαν sick που σημαίνει ότι ο ”ταύρος” είναι άρρωστος.

Αυτό δεν είναι καθόλου σωστό. Μια κυκλική ανοδική αγορά μπορεί να είναι πολύ προσοδοφόρα και αυτό είναι που λέω άλλωστε και στους πελάτες μας. Υπολογίζω ότι η αγορά θα κινηθεί περαιτέρω ανοδικά μετά από μια σύντομη περίοδο διόρθωσης. Το θετικό κλίμα νομίζω θα ευνοήσει. Για τους επόμενους 12 μήνες προβλέπω ότι ο Nasdaq Composite θα κινηθεί κοντά στην περιοχή των 2.000- 2.200 μονάδων, αντίστοιχα.

- Συνεπώς ποιοι θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι οι κλάδοι εκείνοι που θα καθοδηγήσουν την αγορά σε υψηλότερα επίπεδα στην επόμενη περίοδο ανόδου της;

Οι μετοχές της μικρής και της μεσαίας κεφαλαιοποίησης ήταν αυτές που ξεκίνησαν τον χορό των κερδών στο πάρτι της Wall Street τον Μάρτιο και είναι κατά τη γνώμη μου κι αυτές που θα συνεχίσουν να έχουν δυναμική. Αρκετοί τίτλοι του κλάδου της υψηλής τεχνολογίας έχουν επίσης περαιτέρω περιθώρια ανόδου.

Τα περιθώρια όμως αυτά είναι περιορισμένα γιατί η ανοδική κούρσα κράτησε περισσότερο από το αναμενόμενο. Για αυτόν τον λόγο αξίζει να δοθεί προσοχή στην πορεία του. Θετικές βραχυπρόθεσμα τουλάχιστον, είναι και οι προβλέψεις μου για τον τομέα της Βιοτεχνολογίας, των Η/Υ αλλά και του κλάδου των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, που θα ευνοηθούν ακόμη περισσότερο αν ”βοηθήσει” τόσο η αγορά όσο και η οικονομία μας μέσα στους επόμενους 12 μήνες.

Ο κλάδος εκείνος ωστόσο που πραγματικά έμεινε πολύ ”πίσω” στο ράλι αυτό, είναι εκείνος των εταιριών υψηλής κεφαλαιοποίησης και ιδιαιτέρως ονόματα που συμμετέχουν στον δείκτη Dow Jones Industrial Average (DJIA). Αν κάποιος είναι πραγματικά υπομονετικός και δεδομένου ότι η κυκλική ανοδική αγορά θα διαρκέσει όντως για έναν με ενάμισι χρόνο ακόμη περίπου, τότε θα πρέπει να στραφεί σε κορυφαία ονόματα του DJIA.

Αυτές οι μετοχές θα είναι οι μεγάλες παίκτριες της αγοράς. Προς το παρόν πάντως, να σας πω ότι εξακολουθώ να προτιμώ τις μετοχές της μικρής και μεσαίας κεφαλαιοποίησης χωρίς όμως να παραβλέπω και την πορεία των blue chips. Η υψηλή κεφαλαιοποίηση θα καταγράψει μια εντυπωσιακή ανάκαμψη, όχι όμως τώρα.



- Ως τεχνικός αναλυτής, γνωρίζω ότι παρακολουθείτε στενά τη θεωρία του Dow. Oρισμένοι λοιπόν ένθερμοι υποστηρικτές της συγκεκριμένης θεωρίας εμφανίζονται ανήσυχοι τελευταία, καθώς ο δείκτης των Mεταφορών του Dow Jones (Dow Jones Transportation Average) δεν έχει επιβεβαιώσει τον Βιομηχανικό Δείκτη DJIA, καταγράφοντας κι αυτός ένα νέο υψηλό επίπεδο. Αυτή η διαφοροποίηση, που την είδαμε στις αγορές πριν από λίγες ημέρες, υπάρχουν κάποιοι που πιστεύουν ότι προκαλεί προβλήματα στους δυο εν λόγω δείκτες. Τι θα απαντούσατε λοιπόν σε όσους που ανησυχούν;

Διαφωνώ κατηγορηματικά. Παρακολουθώ πολύ στενά τη θεωρία του Dow. Τον Μάρτιο ο δείκτης Μεταφορών του Dow Jones (Dow Jones Transportation Average) σημείωσε νέο χαμηλό επίπεδο. Το ίδιο όμως φάνηκε ότι δεν ίσχυσε και για τον DJIA, ο οποίος δεν κατέγραψε νέο ναδίρ. Αυτό ήταν το πρώτο σημάδι της θεωρίας του Dow που λέγετε ”θετική απόκλιση” (positive divergence).

Tώρα αυτό που ίσως θα χρειαζόταν ήταν και οι δυο δείκτες να σπάσουν καίρια σημεία τους. Τον Μάιο ο DJTA έσπασε προς τα επάνω το ζενίθ του Αυγούστου, ενώ επίσης σήμερα εξακολουθεί να διαπραγματεύεται πάνω από αυτό το επίπεδο.

Χρειάζεται λοιπόν να ”επιβεβαιωθεί” μια αντίστοιχη κίνηση και από τον DJIA που έσπασε το υψηλό Αυγούστου όχι τον Μάιο αλλά τον Ιούνιο, παραμένοντας επίσης πάνω από αυτό το σημείο. Η θεωρία του Dow αποτελεί μια ισχυρότατη ένδειξη της αγοράς των ”ταύρων”. Είχαμε δυο ”ρήγματα” προς τα επάνω. Δεν χρειάζεται λοιπόν ένα νέο υψηλό για να γίνει η θεωρία του Dow πιο επιθετική σε ότι αφορά την ανοδική κίνησή της αγοράς.

Αυτό που πραγματικά είναι απαραίτητο είναι να ”σπάσουν” οι δείκτες τα προηγούμενα δευτερεύοντα υψηλά τους (secondary highs). Συνεπώς μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε ότι τα υψηλά του Αυγούστου του 2002 για τον DJIA και τον DJTA ήταν αρκετά.

- Τα χαμηλά του Οκτωβρίου του 2002 για τη Wall Street, σηματοδότησαν κατά τη γνώμη σας και τα χαμηλά της μακροχρόνιας πτωτικής αγοράς (bear market lows); Γιατί ο τεχνολογικός κλάδος ήταν αυτός που οδήγησε και πάλι την αγορά σε υψηλότερα επίπεδα; Θα περίμενε κανείς ότι ο τομέας εκείνος που θα ”έσωζε” την αμερικανική αγορά από τα ”δόντια των αρκούδων” θα ήταν διαφορετικός σήμερα, κι όχι πάλι ο τεχνολογικός για παράδειγμα, που το 2000 χαρακτηρίστηκε ως φούσκα.

Κατά πρώτον ας διευκρινιστεί ότι για τον τρέχοντα κύκλο της αγοράς, ναι όντως τα χαμηλά του Οκτωβρίου του 2002 σηματοδότησαν και τα τελικά χαμηλά.

Τώρα τι θα συμβεί σε έναν χρονικό ορίζοντα 2-3 ετών από σήμερα είναι άγνωστο, άρα μπορεί τότε και να αλλάξω τη γνώμη που έχω σήμερα για την αγορά. Το ναδίρ του Οκτωβρίου δημιούργησε τη βάση για μια κυκλική ανάκαμψη ή για μια κυκλική ανοδική αγορά. Σε αυτό συνέβαλε φυσικά και ο τεχνολογικός τομέας που ηγήθηκε των κερδών. Είναι λογικός ο προβληματισμός σας.

Η ανοδική κίνησή του τομέα μπορεί να ερμηνευθεί, αν αναλογιστείτε ότι η υψηλή τεχνολογία ήταν εκείνη που δέχθηκε και τις μεγαλύτερες πιέσεις για τα 3 ½ περίπου τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα ο Nasdaq Composite να υποχωρήσει κατά 78% για το διάστημα αυτό.

Ο κλάδος όντας υπερπουλημένος ήταν φυσιολογικό να κατακτήσει την πλέον ηγετική θέση σε αυτό το τεχνικό ράλι. Κάτι αντίστοιχο συνέβη και στη δεκαετία του 1970, με τις 50 κορυφαίες μετοχές γνωστές τότε ως Nifty Fifty, οι οποίες ”σκοτώθηκαν” την περίοδο 1970-1974 και ”αναστήθηκαν” το 1975. Το σημαντικό όμως τώρα είναι να διερωτηθούμε όλοι αν τελικώς η υψηλή τεχνολογία θα συνεχίσει να καθοδηγεί την αγορά. Σήμερα είναι πάντως υπέρ του δέόντος λογικό να βλέπουμε τις μετοχές του κλάδου να σημειώνουν τόσο μεγάλα κέρδη μετά τα ”κτυπήματα” που δέχθηκαν.

Σε ότι αφορά τώρα στο ποιος τομέας θα καθοδηγήσει μεσοπρόθεσμα την άνοδο, θα ήθελα να σας απαντήσω, ότι θα είναι αυτός των εταιριών μικρής κεφαλαιοποίησης. Ο αντιπροσωπευτικός δείκτης της κατηγορίας αυτής, ο S&P Small Cap, ας επισημανθεί ότι δεν σημείωσε τα υψηλά του το 2000 (όπως έγινε με τις υπόλοιπες κατηγορίες), αλλά το 2001.

Μετά από αυτή την περίοδο, κινήθηκε έντονα πτωτικά από τον Απρίλιο του 2002 έως και τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς. Καταλαβαίνεται λοιπόν ότι εκεί η αγορά των ”αρκούδων” (bear market) είχε διάρκεια μόλις 7 μήνες κι όχι 3,5 χρόνια, όπως επίσης η πτώση ήταν της τάξεως του 34% κι όχι 78% όπως είδαμε στον Nasdaq.

Δεν θα ξεχάσω ποτέ τα λόγια σοφών ανθρώπων της αγοράς, που διδάχθηκα από αυτούς. ”Οι κλάδοι εκείνοι όπως και οι μετοχές που θα καταγράψουν τη μικρότερη πτώση και για το μικρότερο χρονικό διάστημα, θα είναι πάντα οι ηγέτες” μου έλεγαν. Για αυτό άλλωστε δεν μου προκάλεσε απολύτως καμία έκπληξη το γεγονός ότι οι τίτλοι της μικρής κεφαλαιοποίησης συμμετείχαν δυναμικά σε αυτή την ανοδική κούρσα.

Άρα με βάση και την άποψή μου για τις κυκλικές αγορές των ”ταύρων”, πιστεύω ότι ο πρώτος δείκτης που θα σημειώσει νέο υψηλό σύντομα, θα είναι αυτός της μικρής κεφαλαιοποίησης. Το ράλι της εν λόγω κατηγορίας δεν έχει τελειώσει ακόμη.

- Οι πυθμένες των προηγούμενων καθοδικών αγορών δημιουργήθηκαν όταν οι μετοχές διαπραγματεύονταν σε εξαιρετικά χαμηλές αποτιμήσεις. Πως κρίνετε το δεδομένο αυτό από την πλευρά όμως μόνο της τεχνικής ανάλυσης κι όχι από αυτήν της θεμελιώδους;

Ένας τεχνικός αναλυτής δεν κοιτάει ποτέ τις αποτιμήσεις των μετοχών. Παρακολουθεί μόνο τις κινήσεις των τιμών. Υπάρχουν πολλοί που ”φωνάζουν εκκωφαντικά” εδώ και μήνες ότι η Wall Street είναι υπερτιμημένη. Εγώ τους απαντώ λοιπόν: Αν η αγορά είναι υπερτιμημένη γιατί συνεχίζει να κινείται ανοδικά; Διαφωνώ απολύτως με αυτές τις εικασίες.

Πιστεύω ότι η αγορά με όση σοφία κρύβει μέσα της, σε καμία περίπτωση δεν είναι υπερτιμημένη. Αντιθέτως, η δυναμική που εμφανίζει δείχνει ότι η αμερικανική οικονομία όντως θα ανακάμψει. Για αυτό και η θεωρία του Dow και πολλοί άλλοι παράγοντες έχουν ήδη προεξοφλήσει αυτόν τον μηχανισμό ανάκαμψης. Η Wall Street περιμένει ξεκάθαρα την ανάκαμψη της οικονομίας στο μέλλον.

- Σε ποια επίπεδα κατά τη γνώμη σας, οι επενδυτές που τοποθετούνται βραχυπρόθεσμα στην αγορά, θα πρέπει να αρχίσουν να ανησυχούν, άρα και να περιμένουν μια μεγάλη διόρθωση προς τα κάτω;

Για τους traders που αναφέρατε, θα συνιστούσα να είναι λίγο επιφυλακτικοί βραχυπρόθεσμα, καθώς το ράλι που ξεκίνησε από τον Μάρτιο μέχρι και τώρα ήταν όντως παρατεταμένο. Ωστόσο δεν προβλέπω να εμφανιστούν σοβαρά προβλήματα μακροπρόθεσμα. Η κατάσταση θα με προβληματίσει σίγουρα μόνο αν δω χείριστα οικονομικά αποτελέσματα από τις αμερικανικές επιχειρήσεις, δραματική επιδείνωση του κλίματος που επικρατεί και ραγδαία υποχώρηση στις τιμές των κλάδων. Αρνητικό οιωνό θα θεωρούσα τον δείκτη ”των ταύρων προς τις αρκούδες” (bulls/bears ratio).

Είναι πολλοί αυτοί που πιστεύουν ότι θα δούμε μια διόρθωση. Δεν διαφωνώ όμως μαζί τους. Όμως είπα και νωρίτερα ακόμη δεν έχω στα χέρια μου όλες εκείνες τις ενδείξεις που θα με έκαναν να πιστέψω ότι η επικείμενη διόρθωση θα οδηγούσε την αγορά στα κατώτερα επίπεδα του παρελθόντος.

- Τι σημαίνει για εσάς σημάδι αγοράς και τι σημάδι πώλησης;

Ένα από αυτά θα ήταν σίγουρα η θεωρία του Dow. Θα μπορούσα να σας μιλάω 3 ώρες για αυτό το θέμα. Θα σας πω λοιπόν τι πραγματικά με συναρπάζει αυτή την περίοδο. Η πλέον εντυπωσιακή παράμετρος για εμένα- και είναι μια που σημειωτέον μόνο οι τεχνικοί αναλυτές θα μπορέσουν να καταλάβουν πραγματικά την αξία της - δεν είναι ούτε αυτή της θεωρίας του Dow ούτε κανένας άλλος δείκτης.

Είναι απλά ο αριθμός των σχηματισμών βάσεων (base formations) που έχουν ήδη παρατηρηθεί στην αγορά από τον περασμένο Ιούλιο. Συνεπώς για τους 12 τελευταίους μήνες, παρατηρήθηκαν 12 βάσεις αντίστοιχα.

Γνωρίζετε άλλωστε, όπως κι εγώ φυσικά, ότι κατά τη διάρκεια των τελευταίων 12 μηνών, πολλά αρνητικά νέα κατέκλυσαν την αγορά, όπως π.χ ήταν ο πόλεμος στο Ιράκ, η ομιλία του Alan Greenspan με έμφαση στον αποπληθωρισμό, τα απογοητευτικά κέρδη πολλών αμερικανικών επιχειρήσεων, ζητήματα εταιρικής διακυβέρνησης κ.ο.κ.

Δεδομένων των εν λόγω ειδήσεων, η Wall Street κατέγραψε το πρώτο της χαμηλό τον Ιούλιο του 2002, το δεύτερο τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς και το τρίτο τον Μάρτιο. Αυτά τα χαμηλά διαμόρφωσαν έναν τριπλό πυθμένα (triple bottom). Συνεπώς θεωρώ σαν ένδειξη αγοράς, τις προλεγόμενες βάσεις. Να παρακολουθείτε πάντα τoν σχηματισμό αυτών των βάσεων σε 12μηνο ορίζοντα. Ιδιαιτέρως τώρα δε, θα συνιστούσα να δώσετε τη δέουσα προσοχή στις μετοχές της υψηλής κεφαλαιοποίησης.