Τον τρόπο με τον οποίο η Fed και η EKT επισημαίνουν το θέμα του αποπληθωρισμού και επηρεάζουν τις αγορές, αναλύει ο μακροοικονομικός αναλυτής της UBS, κ. Paul Donovan. Επίσης εξηγεί πώς θα πραγματοποιηθεί το ”lifting” της παγκόσμιας οικονομίας και τι αναμένεται από την επόμενη σύνοδο της Fed στο θέμα των επιτοκίων.

Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του Paul Donovan στον Ηλία Χρονόπουλο

- Εκτιμάτε ότι η αμερικανική οικονομία θα πέσει σε μια ”παγίδα ρευστότητας”, όπως π.χ. είχε συμβεί στην Ιαπωνία στο παρελθόν;

Η ιαπωνική οικονομία ήταν λιγότερο ευέλικτη απ’ ό,τι η αμερικανική, για αυτό και δεν μπόρεσε γρήγορα να ανταποκριθεί στην παγίδα ρευστότητάς της. Το οικονομικό σύστημα της Ιαπωνίας υποφέρει από το μείζον πρόβλημα των επισφαλών δανείων, το οποίο εμπόδισε σε μεγάλο βαθμό τις τράπεζες να προσφέρουν στήριγμα στην οικονομία μέσω της νομισματικής πολιτικής.

Αυτό δεν συμβαίνει σήμερα στις ΗΠΑ. Το εγχώριο τραπεζικό σύστημα έχει ακόμη τη δυνατότητα να ”χορηγεί δάνεια” στην οικονομία. Άλλωστε οι ρυθμοί ανάπτυξης των τραπεζικών δανείων είναι θετικοί στις ΗΠΑ, ενώ στην Ιαπωνία αρνητικοί.

- O αποπληθωρισμός απειλεί την αμερικανική οικονομία;

Ο αποπληθωρισμός αποτελεί όντως απειλή. Το θέμα όμως είναι ότι όλοι μας σχεδόν πιστεύουμε ότι αυτός ο κίνδυνος δεν θα γίνει ποτέ πραγματικότητα. Την απειλή αυτή τη βλέπουμε μέσα από την υφέρπουσα παραγωγική δυναμικότητα και στην αδυναμία αύξησης της ζήτησης.

Ωστόσο, η Federal Reserve έχει ήδη δεσμευτεί ότι θα αποφύγει με κάθε τρόπο τον αποπληθωρισμό, κάτι που φυσικά πιστεύουμε και εμείς ότι θα το καταφέρει.

- Πώς κρίνετε τη στάση της ΕΚΤ στην αντιμετώπιση του κινδύνου του αποπληθωρισμού;

Η ΕΚΤ, σύμφωνα πάντα με τις δημόσιες δηλώσεις της, δεν θεωρεί τον αποπληθωρισμό επικείμενη απειλή, κάτι που ισχύει και για τη Fed. Οι δύο κεντρικές τράπεζες, όμως, διαφέρουν στον τρόπο που αντιλαμβάνονται το συγκεκριμένο πρόβλημα και τον τρόπο που κάνουν τις αγορές να το βλέπουν.

Μια ξεκάθαρη αλλά και δημόσια συζήτηση για τις τακτικές που μπορούν να υιοθετηθούν, π.χ. από τη Fed, σε ένα περιβάλλον χαμηλού πληθωρισμού, έκανε τις αγορές να πιστέψουν ότι η Fed όχι μόνο μπορεί αλλά θα αποτρέψει κιόλας τον αποπληθωρισμό, έστω κι αν χρειαστεί να χρησιμοποιήσει ακόμη και ανορθόδοξα μέσα. Αυτή η αντίληψη, λοιπόν, που έχει επί του θέματος, είναι τελείως διαφορετική από τον τρόπο που η ΕΚΤ προσεγγίζει το πρόβλημα.

Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, άλλωστε, σπεύδουν να δηλώσουν ότι από τη στιγμή που δεν είναι άμεσος ο συγκεκριμένος κίνδυνος, δεν υπάρχει και λόγος να το συζητάμε.

- Ποιες είναι οι προβλέψεις σας για τη σύνοδο της Fed στις 24-25 Ιουνίου, αλλά και γενικότερα για τα αμερικανικά επιτόκια για το 2003-2004;

H UBS εκτιμά ότι η Fed θα μειώσει τα επιτόκια κατά 0,25% στην επόμενη σύνοδό της. Ωστόσο, λόγω και της έντονης αντίδρασης της αγοράς τελευταία, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να δούμε και μια επιθετικότερη μείωση των επιτοκίων, ακόμη και κατά 50 μονάδες βάσης.

Τα αμερικανικά επιτόκια θα παραμείνουν σε αυτά τα επίπεδα μέχρι τουλάχιστον η Fed να πειστεί ότι ο αποπληθωρισμός δεν αποτελεί πλέον κίνδυνο, γεγονός που σημαίνει ότι δεν θα δούμε αύξηση των επιτοκίων πριν από το τέλος του 2004.

- Και για την ΕΚΤ τι πιστεύετε;

Θεωρούμε ότι η ΕΚΤ θα μειώσει τα επιτόκια κατά 50 μονάδες βάσης μέσα στο τρίτο τρίμηνο της χρονιάς, λόγω της εξασθένησης των ρυθμών ανάπτυξης της οικονομίας της ευρωζώνης, της ανατίμησης του ευρώ και της αποκλιμάκωσης των πληθωριστικών πιέσεων.

- Η Fed, από το 2000, έχει κάνει τεράστιες τονωτικές ενέσεις ρευστότητας στην οικονομία των ΗΠΑ. Τι άλλο μπορεί να κάνει έτσι ώστε η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου να ανακάμψει πλήρως;

Οι επενδυτές δεν πρέπει να περιμένουν ότι οι οικονομίες θα ανακάμψουν μέσα σε μια νύχτα. Η αμερικανική οικονομία αντιμετώπισε μια ήπια ύφεση και τώρα οδεύει σε μια ήπια ανάκαμψη. Τα νομισματικά, σε συνδυασμό και με τα δημοσιονομικά πακέτα στήριξης, θα βοηθήσουν τελικώς την οικονομία να επιστρέψει στους κανονικούς ρυθμούς της.

Θα χρειαστεί όμως χρόνος γι’ αυτό, καθώς οι εταιρείες συνεχίζουν ακόμη να αποπληρώνουν τα χρέη τους και τα νοικοκυριά να αναπροσαρμόζουν τους ”προϋπολογισμούς” τους. Περαιτέρω πακέτα στήριξης (είτε από τη νομισματική πολιτική είτε από τη δημοσιονομική είτε ακόμη και μέσω ανορθόδοξων νομισματικών μέσων) είτε πριν είτε μετά την επόμενη μείωση των επιτοκίων από τη Fed, ίσως καταστούν αναγκαία, στην περίπτωση που οι καταναλωτικές δαπάνες των Αμερικανών συνεχίσουν να υποχωρούν.

- Ποια είναι τα σημαντικότερα διαρθρωτικά διλήμματα της ευρωζώνης και πώς θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν;

Αυτή είναι μια μεγάλη ερώτηση. Η Ευρώπη ομολογουμένως χαρακτηρίζεται από τη δυσκαμψία των αγορών εργασίας και ιδιαιτέρως την περιορισμένη προσαρμοστικότητά της σε όλα σχεδόν τα σύνορά των χωρών-μελών της. Υπάρχει μεγάλος προβληματισμός σχετικά με το συνταξιοδοτικό, αλλά και την κοινωνική ασφάλιση λόγω της γήρανσης του πληθυσμού.

Τα θέματα αυτά προϋποθέτουν τη δέσμευση των πολιτικών έτσι ώστε να προωθηθούν οι αντίστοιχες μεταρρυθμίσεις, κάτι που είναι πολύ δύσκολο να συμβεί τώρα. Υπήρξαν όμως χώρες, όπως π.χ. η Βρετανία και η Σουηδία, που στο συγκεκριμένο πεδίο είχαν κάνει πολύ σημαντικές μεταρρυθμίσεις στο παρελθόν.

- Τα χρέη του Αμερικανού καταναλωτή ομολογουμένως έχουν φτάσει στο ζενίθ τους. Από πού μπορούμε να περιμένουμε την ανάκαμψη της αμερικανικής οικονομίας αν όχι από τον καταναλωτή; Από τις επιχειρήσεις ίσως;

Eίμαι πολύ επιφυλακτικός απέναντι στα επίπεδα της καταναλωτικής πίστης. Βρισκόμαστε σε ένα περιβάλλον πολύ χαμηλού πληθωρισμού, με έκδηλες διαρθρωτικές αλλαγές στον τομέα της πίστωσης, εξέλιξη που καθιστά τον προσδιορισμό του επιπέδου του χρέους των νοικοκυριών εξαιρετικά δύσκολο ζήτημα.

Πιστεύω ότι ο Αμερικανός δεν μπορεί πλέον να είναι αυτός που θα καθοδηγήσει μελλοντικά την ανάκαμψη της οικονομίας του. Νομίζω ότι είναι πολύ πιθανό μέσα στην επόμενη διετία να παρατηρηθεί μια δυναμική αύξηση των επιχειρηματικών επενδύσεων μετά από τρία ολόκληρα χρόνια κάμψης των κεφαλαιουχικών δαπανών.

Το μεγαλύτερο μέρος όμως των συγκεκριμένων επενδύσεων θα αφορούν σε αντικαταστάσεις παγίων, κι όχι στην αύξηση της δυναμικότητας (capacity). Παρ’ όλα αυτά, όμως, ακόμη και αυτή η αντικατάσταση, θα μπορέσει να λειτουργήσει από μόνη της θετικά για την οικονομία.

- Η επιφυλακτικότητα των επιχειρήσεων θεωρείται τροχοπέδη για τη δυναμική ανάκαμψη της αμερικανικής οικονομίας; Το πακέτο των φοροαπαλλαγών του George Bush θα ενθαρρύνει περαιτέρω την αύξηση των κεφαλαιουχικών δαπανών;

H εύθραυστη εικόνα της αμερικανικής οικονομίας οφείλεται εν μέρει και στη συμπεριφορά των επιχειρήσεων. Σήμερα παρατηρούμε μια αύξηση των επενδύσεων και μέσα από την ενίσχυση των παραγγελιών αγαθών και μέσα από τη βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος.

Θεωρώ όμως ότι το σημαντικότερο μέρος του προγράμματος των φορολογικών περικοπών στις ΗΠΑ απευθύνεται περισσότερο στον καταναλωτή παρά στις επιχειρήσεις, οι οποίες θα προχωρήσουν σε περαιτέρω επενδύσεις μόνο αν δουν να αυξάνεται η ζήτηση για τα προϊόντα τους από τους καταναλωτές.

(*) Αναδημοσίευση από το φύλλο της εφημερίδας ”ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ” με ημερομηνία 20 Iουνίου 2003.