Τις επιπτώσεις του ιού της άτυπης πνευμονίας στον κλάδο της βιοτεχνολογίας εξηγεί ο κ. Iain Gillespie, επικεφαλής του τμήματος ανάλυσης του ΟΟΣΑ.

Συνέντευξη στον Ηλ. Χρονόπουλο

Τις οικονομικές επιπτώσεις των επιδημιών τόσο στα ανεπτυγμένα κράτη όσο και στα αναπτυσσόμενα εξηγεί στον ”ΜΕΤΟΧΟ” ο κ. Iain Gillespie, επικεφαλής του τμήματος ανάλυσης του ΟΟΣΑ για τον κλάδο της βιοτεχνολογίας.

Παράλληλα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τη μετατροπή του ιού της άτυπης πνευμονίας σε παγκόσμιο σοκ. Ο ίδιος τονίζει γιατί ο ιός SARS έθεσε επί τάπητος το θέμα της ανεπαρκούς αντιμετώπισης ”ξαφνικών” ασθενειών και εξηγεί πώς επηρεάζεται ο τομέας της βιοτεχνολογίας.

- Ποιος εκτιμάτε ότι θα είναι ο αντίκτυπος της άτυπης πνευμονίας SARS στους ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ της Ασίας και ποιες οικονομίες θα επηρεαστούν περισσότερο;

Η Παγκόσμια Τράπεζα θεωρεί τον SARS συγκυριακό σοκ. Προς το παρόν λοιπόν δεν υπάρχει λόγος να αμφισβητήσουμε την άποψη αυτή. Η Παγκόσμια Τράπεζα έχει ήδη αναθεωρήσει τις προβλέψεις της για τους ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ της Ανατολικής Ασίας κατά 1% χαμηλότερα, στο 5% από 6%, λόγω του SARS αλλά και άλλων εξωγενών σοκ.

Παρ’ όλο που εντοπίζουμε ορισμένες επιπτώσεις στην οικονομία βραχυπρόθεσμα, η αξιοσημείωτη αβεβαιότητα που υπάρχει για την έκταση που μπορεί να λάβει η ασθένεια και τον βαθμό στον οποίο δύναται να ελεγχθεί, καθιστά πολύ δύσκολο το να προβούμε σε περαιτέρω εκτιμήσεις.

- Τι αντίκτυπο έχει στην παγκόσμια οικονομία, στον τουρισμό, αλλά και στον τομέα των αερομεταφορών ο SARS, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα;

Tις βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις τις βλέπουμε καθημερινά. Σχεδόν αμέσως μετά την κρίση στο Ιράκ, αλλά και την ανασφάλεια που είχε προκληθεί μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, εμφανίστηκε ο SARS, γεγονός που άσκησε εντονότατες πιέσεις στον τομέα των αερομεταφορών, κυρίως όμως στις εταιρείες εκείνες που είχαν και τη μεγαλύτερη ταξιδιωτική έκθεση στην Ασία.

Είναι πολύ νωρίς να κάνουμε προβλέψεις για τον μακροπρόθεσμο αντίκτυπο, ακόμη κι αν εξαφανιστούν ορισμένες μεμονωμένες εταιρείες τις οποίες γνωρίζουμε καλά. Στον τουρισμό, ο παράγοντας του φόβου αναμφίβολα έχει έρθει στο προσκήνιο, εξέλιξη που μας κάνει να πιστεύουμε ότι ίσως να έχει πιο μακροπρόθεσμες επιπτώσεις απ’ ό,τι ο ίδιος ο SARS.

Πιθανώς, η αυξημένη μέθεξη των υπό εξέλιξη ασθενειών να έχει θετικό αντίκτυπο μακροπρόθεσμα για τη δημόσια υγεία, κάτι το οποίο όμως είναι δύσκολο, λόγω του τρόμου που έχει προκαλέσει η ασθένεια, να το φανταστούμε από τώρα.

- Θεωρείτε επαρκείς τόσο τις ιδιωτικές όσο και τις δημόσιες επενδύσεις που σχετίζονται με τις μεταδοτικές ασθένειες;

Οι λοιμώδεις ασθένειες αποτελούν τον μεγαλύτερο ”δολοφόνο” του κόσμου, στοιχίζοντας ετησίως τη ζωή 17 εκατ. ανθρώπων. Ανάμεσά τους, τα 5 εκατ. αφορούν σε τρεις μόλις ασθένειες, το AIDS, την ελονοσία αλλά και τα κονδυλώματα. Οι υπόλοιποι 12 εκατ. θάνατοι αφορούν σε ορισμένες ”αναδυόμενες” ασθένειες που εντοπίζονται κυρίως σε τροπικά μέρη.

Παρά, όμως, αυτόν τον δυσθεώρητο αριθμό θυμάτων, μόνο το 1% των νέων φαρμακευτικών προϊόντων που κυκλοφόρησαν στην αγορά κατά την περίοδο 1975-1997 προοριζόταν για τέτοιου είδους νοσήματα.

Τα τελευταία 3-4 χρόνια έχει παρατηρηθεί ραγδαία αύξηση στον αριθμό των ventures και των συνεργασιών, τόσο σε επίπεδο κλάδου και κυβερνήσεων όσο και σε επίπεδο μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων και μεγάλων οργανισμών. Πρέπει όμως να γίνουν ακόμη πάρα πολλά.

- Ποια είναι τα μεγαλύτερα προβλήματα και προκλήσεις που προκύπτουν λόγω των μεταδοτικών νοσημάτων και ποιος είναι ο ρόλος του ΟΟΣΑ;

Οι μεγαλύτερες άμεσες οικονομικές επιπτώσεις φαίνονται σίγουρα στα φτωχά κράτη, καθώς αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα, όπως π.χ. να αντλήσουν κεφάλαια για να καταπολεμήσουν τις ασθένειες αυτές.

Για τις χώρες αυτές τα προβλήματα είναι πολύ διαφορετικά και μεγάλα, αν αναλογιστείτε ότι εκτός από τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού συστήματος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί και η αξία των χρημάτων που προορίζονται για δημόσιες δαπάνες.

Oι χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ έχουν στόχο να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις αυτές, καθώς παράγουν το μεγαλύτερο μέρος της απαραίτητης τεχνολογίας -από πλευράς διάγνωσης μέχρι πρόληψης και παυσίπονων- αλλά παράλληλα έχουν ήδη ξεκινήσει έναν αγώνα για την καταπολέμηση των μεταδιδόμενων ασθενειών.

Ο ΟΟΣΑ σε συνεργασία με μεγάλους οργανισμούς, όπως είναι και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να εξομαλυνθεί η κατάσταση.

- Ποιες κυβερνήσεις έχουν εφαρμόσει τα καλύτερα μέτρα για να αρθούν τόσο τα οικονομικά όσο και τα νομοθετικά εμπόδια στον τομέα της φαρμακοβιομηχανίας και της βιοτεχνολογίας;

Οι περισσότερες κυβερνήσεις που έχουν συμφέροντα στον ιδιωτικό τομέα λειτουργούν εντός ”περιοχών” του τομέα της βιοτεχνολογίας, αλλά και της φαρμακοβιομηχανίας. Άλλωστε γνωρίζουν καλά ότι το διεθνές κεφάλαιο, αλλά και ταλαντούχοι επιστήμονες παγκοσμίως, διαμορφώνουν ένα πολύ καλό κλίμα για τον κλάδο, το οποίο σημειωτέον είναι πολύ λιγότερο στατικό απ’ ό,τι 20 χρόνια πριν.

Αναλόγως, ο τομέας της φαρμακοβιομηχανίας είναι ένας από τους πλέον εύρυθμους στον κόσμο. Θετικό πάντως είναι ότι παρατηρείται μια τάση εναρμόνισης της νομοθεσίας, αλλά και απομάκρυνσης εκούσιων εμποδίων.

Ένας μεγάλος αριθμός χωρών, επίσης, ήδη ανταγωνίζεται για να εξασφαλίσει επενδύσεις από ”σπάνιες πηγές” (scarce resources) από εταιρείες που ασχολούνται με την επιστήμη της υγείας.

Ωστόσο, τόσο τα δημοσιονομικά όσο και ορισμένα νομοθετικά μέτρα που ενθαρρύνουν για παράδειγμα τις επενδύσεις, όπως στον πρωτογενή μεταποιητικό τομέα μιας χώρας, μπορεί να μην είναι αρκετά για να ανταγωνιστούν τη δευτερεύουσα επιστημονική βάση μιας άλλης χώρας που παρέχει μια πολλά υποσχόμενη πλατφόρμα για καινοτομίες.

Συνολικά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ΗΠΑ συνεχίζουν να κυριαρχούν στον χώρο της βιοτεχνολογίας και της φαρμακοβιομηχανίας.

- Πόσο μεγάλη είναι η παγκόσμια αγορά της βιοτεχνολογίας και πώς θα επηρεάσει ο SARS τα προγράμματα έρευνας και ανάπτυξης αλλά και την κερδοφορία της το 2003;

Είμαι διστακτικός στο να κάνω προβλέψεις για το μέγεθος της αγοράς που αναφέρατε, ακριβώς επειδή υπάρχουν προβλήματα ορισμού της. Οι χώρες του ΟΟΣΑ προσφάτως υιοθέτησαν μια στατική ορολογία για τη βιοτεχνολογία.

Εν τούτοις προβλήματα αξιόπιστων δεδομένων μάς κάνουν να αντιμετωπίζουμε μεγάλες προκλήσεις. Θα αναφερθώ όμως σε στοιχεία συμβουλευτικών εταιρειών όπως η Ernst & Young, η οποία υπολόγισε την παγκόσμια αγορά βιοτεχνολογίας στα 35 δισ. δολάρια το 2001.

Αντιστοίχως, η McKinsey κάνει λόγο για αύξηση κατά 11-22 δισ. δολάρια ετησίως μέχρι το 2010, μόνο για τον τομέα της ”λευκής βιοτεχνολογίας” (white biotechnology) όπως τον αποκαλεί. Μπορείτε όμως να συγκρίνετε κάλλιστα τα νούμερα αυτά με την αγορά της φαρμακοβιομηχανίας, που αγγίζει τα 240 δισ. δολάρια ετησίως. Τα προγράμματα έρευνας και ανάπτυξης των φαρμακοβιομηχανιών χρησιμοποιούν τη βιοτεχνολογία καθημερινά.

Μέχρι στιγμής, θα διέκρινα δύο περιπτώσεις επίδρασης του SARS στις εταιρείες βιοτεχνολογίας. Η μία αφορά στον αντίκτυπο σε εκείνες τις εταιρείες που διαθέτουν διαγνωστικές μονάδες ιών και η δεύτερη απευθύνεται σε όσες λειτουργούν στην περιοχή της Ασίας. Στην πρώτη περίπτωση οι επιδράσεις είναι θετικές, στη δεύτερη όμως είναι δύσκολο να προσδιοριστεί ο αντίκτυπος.