Συνέντευξη στον Άρη Δαμουλάκη

Στον απόηχο της περιόδου 1999-2001 στα διεθνή χρηματιστηριακά δρώμενα καθώς και στην ελληνική αγορά αξιών υπάρχει μια νέα τάξη πραγμάτων. Νέοι κανόνες που έρχονται να επουλώσουν πληγές του παρελθόντος αλλά και να βάλουν τα θεμέλια νέων πρακτικών και θεσμών.

Κοινός συντελεστής η διαφάνεια, η ποσοτική και ποιοτική ενημέρωση και προφανώς η διασφάλιση της δημιουργίας αξίας για τους μικρομετόχους! Πρωταγωνιστές της αλλαγής είναι οι ίδιοι οι μικρομέτοχοι, όπως αναφέρει η κ. Μαρία Νικολακάκη(*), διευθύνουσα σύμβουλος της NOVUS, μιας εταιρίας που ειδικεύεται στις σχέσεις των εισηγμένων εταιριών με τους επενδυτές, το λεγόμενο Investor Relations, και έχει στο πελατολόγιό της σημαντικές εταιρίες.

Άρα ”οφείλει” να γνωρίζει τις τάσεις στο εξωτερικό, αλλά και τα προμηνύματα της έλευσής τους στην ελληνική αγορά.

Οι λεγόμενοι μέτοχοι ακτιβιστές κατά κάποιο τρόπο απαιτούν το status του συνιδιοκτήτη δίπλα στους μεγαλομετόχους-διοίκηση.

Τα παραδείγματα του μετοχικού ακτιβισμού πληθαίνουν καθημερινά, ειδικά στις διεθνείς αγορές (Vodafone). Στην ελληνική πραγματικότητα είμαστε ακόμη στην αρχή, αλλά με τα πρώτα δείγματα να είναι αρκετά έντονα.

Η υπερβολική ρευστότητα που καταγράφεται διεθνώς συνεπάγεται μεγαλύτερη εισροή κεφαλαίων σε μετοχές και αυξανόμενη ζήτηση για στρατηγική συμμετοχή. Αυτό σε συνδυασμό με την έλλειψη εμπιστοσύνης στη διοίκηση της εταιρίας συνεπάγεται αυξανόμενη πίεση από τους μετόχους προς τους ιδιοκτήτες-managers, ένα θέμα που ουδόλως μπορούν πλέον να παραγνωρίζουν και οι Έλληνες εισηγμένοι επιχειρηματίες.

Ε: Ο μετοχικός ακτιβισμός είναι όντως ένα διεθνές φαινόμενο με αυξανόμενη ένταση. Στην ελληνική αγορά ποιοι είναι οι βασικοί λόγοι που θέτουν το ”κίνημα” σε λειτουργία;

A: Καταρχήν να τονίσουμε ότι τα ελληνικά παραδείγματα μετοχικού ακτιβισμού εντοπίζονται στους ξένους θεσμικούς, οι οποίοι διαθέτουν εσωτερικά τμήματα ελέγχου των επενδύσεών τους όσον αφορά στην Εταιρική Διακυβέρνηση. Με μια σειρά παραμέτρους (qualitative metrics) βαθμολογούν τις εταιρίες-επενδύσεις τους και προσδιορίζουν τις ”απαιτήσεις” τους διασφαλίζοντας τη δημιουργία αξίας. Σε περίπτωση που οι παράμετροι αυτές δεν ικανοποιηθούν, ο διαχειριστής του κεφαλαίου που έχει κάνει την επένδυση δεσμεύεται να προβεί στις ανάλογες αποφάσεις (π.χ. ρευστοποίηση, μείωση θέσης) ανεξάρτητα από την απόδοση που καταγράφει στο χαρτοφυλάκιό του.

Στην ελληνική αγορά ο μετοχικός ακτιβισμός από ξένους μετόχους είναι αναμενόμενος και αναπόφευκτος. Βασικός λόγος είναι ότι οι περισσότερες εταιρίες, και ειδικά της μεσαίας και μικρής κεφαλαιοποίησης (με τα διεθνή κριτήρια) διοικούνται από τους βασικούς μετόχους-ιδρυτές, συνήθως δεύτερης γενιάς. Συνεπώς, η σύσταση του διοικητικού συμβουλίου και η διοίκηση δεν πληρούν σε αρκετές περιπτώσεις τα κριτήρια Εταιρικής Διακυβέρνησης που θέτουν οι ξένοι επενδυτές.

Βέβαια η ελληνική αγορά δεν είναι η εξαίρεση του ”οικογενειοκρατούμενου” καθεστώτος στις εισηγμένες εταιρίες. Είναι ένα φαινόμενο που εντοπίζεται σχεδόν σε όλες τις μεσογειακές αγορές και είναι συνυφασμένο με θέματα κουλτούρας και κοινωνιολογίας.

Ε: Πιστεύετε ότι είναι λοιπόν εφικτό να αλλάξει η νοοτροπία και να ενδώσουν οι μεγαλομέτοχοι-ιδιοκτήτες-διοίκηση στις απαιτήσεις των μετόχων ακτιβιστών;

A: Είναι αρκετά δύσκολο, αλλά πλέον μονόδρομος. Η συμμετοχή των ξένων θεσμικών ανέρχεται στο 50,23% της κεφαλαιοποίησης του Χ.Α. σύμφωνα με τα τελευταία στατιστικά από το KAA. Επίσης, από τα ίδια στοιχεία είναι εμφανές ότι σε αρκετές εταιρίες οι ξένοι κατέχουν πλέον του 20% της εταιρίας και αρκετοί από αυτούς έχουν θέση άνω του 5%. Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει ”συνασπισμός” των ξένων θεσμικών μικρομετόχων για την άσκηση πίεσης στις εταιρίες.

Πέρα από τα στατιστικά στοιχεία που υπογραμμίζουν τα δεδομένα υπάρχουν και οι εξής σημαντικοί λόγοι:

(1) Οι ξένοι θεσμικοί είναι από τις σημαντικότερες πηγές άντλησης κεφαλαίων, συνεπώς υπάρχει μια σημαντική σχέση εξάρτησης των εισηγμένων εταιριών.

(2) Η σύγκλιση των κανόνων λειτουργίας και εποπτείας των κεφαλαιαγορών στην Ε.Ε. τονίζει την ανάγκη για Εταιρική Διακυβέρνηση και Διαφάνεια.

(3) Ο ανταγωνισμός προσέλκυσης κεφαλαίων είναι σταδιακά πλέον σε κλαδικό επίπεδο. Συνεπώς οι ελληνικές εισηγμένες εταιρίες συγκρίνονται και αξιολογούνται με αντίστοιχες εταιρίες διεθνώς.

(4) Αυξανόμενα προβλήματα ”συναισθηματικού” management.

(5) Αυξανόμενος αριθμός στελεχών ποιότητας και τεχνογνωσίας διοίκησης.

(6) Έντονο κύμα εξαγορών και συγχωνεύσεων με πρωταγωνιστές ξένους οίκους. Να τονιστεί η συνεχής επέλαση των private equity.

Συνεπώς, για να παραμείνει μια εταιρία ελκυστική επενδυτικά στο πλαίσιο της διεθνής αγοράς κεφαλαίων, η προσαρμογή στα νέα δεδομένα είναι επιτακτική.

Ε: Μπορείτε να μας δώσετε ένα στίγμα μετοχικού ακτιβισμού;

Α: Το πλέον απλό παράδειγμα είναι η σύσταση του διοικητικού συμβουλίου. Σε αυτή την περίπτωση υπάρχει το ”βέτο” των ξένων θεσμικών για αλλαγή στη σύστασή του. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί η ”πίεση” να οδηγήσει και στην παραίτηση της διοίκησης. Άλλο παράδειγμα είναι η συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων, όπως η επιστροφή κεφαλαίου στους μετόχους και το μέρισμα, εξαγορές και η ευρύτερη στρατηγική της εταιρίας.

Ε: Υπάρχουν οφέλη για τους μεγαλομετόχους-διοίκηση;

A: Τα ζητήματα που θίγονται από τους ξένους μετόχους ακτιβιστές στις περισσότερες περιπτώσεις στοχεύουν στη μεσομακροπρόθεσμη διασφάλιση των επενδύσεών τους σε ένα έντονα ανταγωνιστικό περιβάλλον αποδόσεων. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων προτρέπουν στη διεθνοποίηση της εταιρίας και στην αποδοχή ότι η δημιουργία υπεραξίας είναι το θεμιτό για όλους τους μετόχους. Συνεπώς, τα οφέλη για τους μεγαλομετόχους–διοίκηση είναι τα εξής:

- Διαχωρισμός ιδιοκτησίας-management με πιθανά σημαντικά οφέλη για τους ίδιους και για όλους τους stakeholders.

- Αυξημένη αυτοπειθαρχία και καλύτερη εταιρική οργάνωση με μακροπρόθεσμα οφέλη για την εταιρία.

- Διαφάνεια και κουλτούρα με διεθνές άρωμα που συντελεί στην ισχυροποίηση του επενδυτικού brand της εταιρίας και της μετοχικής διάρθρωσης.

- Στρατηγικές συμμαχίες με σημαντικά οφέλη στη στρατηγική ανάπτυξη της εταιρίας.

---------------------

(*) Η κ. Νικολακάκη είναι πτυχιούχος Bsc Economics και Msc Economic Theory του Πανεπιστημίου Essex και MPhil/PhD Applied Econometrics. Μεταξύ άλλων έχει εργαστεί στη Bear Sterns, στην Telesis Securities, στην MFK Renaissance Capital στη Μόσχα και στην EBRD στο Λονδίνο.