Συνέντευξη στην Αθηνά Καλαϊτζόγλου

Η Ελλάδα δεν διαθέτει εταιρείες στον ενεργειακό τομέα που να διασφαλίζουν έντονο στρατηγικό πλεονέκτημα σε όποιον τις αποκτήσει. Την ίδια στιγμή φαίνεται να έχει υστερήσει σε πολιτικές και στρατηγικές που θα μπορούσαν να ενισχύσουν τη διαπραγματευτική ισχύ της στη διεθνή ενεργειακή σκακιέρα. Την άποψη αυτή εκφράζει ο πρόεδρος της εταιρείας συμβούλων Kantor, κ. Κώστας Μητρόπουλος.

Στη συνέντευξη που παραχώρησε στον ”Μ” μιλά για τη διαρκώς εντεινόμενη τάση των συγχωνεύσεων και εξαγορών που παρατηρείται σε παγκόσμια κλίμακα (καθώς ο ενεργειακός τομέας διατηρεί πρωταγωνιστικό ρόλο), διατυπώνει ενδιαφέρουσες απόψεις για τις πρόσφατες συμπράξεις που ανακοινώθηκαν στη χώρα μας και καταθέτει προτάσεις για την ενίσχυση της εθνικής διαπραγματευτικής ισχύος στο διεθνές ενεργειακό περιβάλλον.

Πού αποδίδετε το διαρκώς εντεινόμενο φαινόμενο των εξαγορών και συγχωνεύσεων διεθνώς;

Η ένταση που παρουσιάζει τώρα αυτό το φαινόμενο οφείλεται στην ύπαρξη πολύ μεγάλης ρευστότητας. Αλλά ιστορικά, από το 1980 και μετά που αρχίζει η εποχή της παγκοσμιοποίησης, ο ρυθμός συγχωνεύσεων και εξαγορών συνεχώς εντείνεται. Ο λόγος είναι ότι, ενώ οι εταιρείες αναζητούσαν στόχους εξαγορών στην αρχή μέσα στην επαρχία τους και μετά εντός της χώρας τους, τώρα ψάχνουν διεθνώς.

Σε αυτό το περιβάλλον το μέλλον των ”μικρών” ποιο θα είναι;

Εξαρτάται από τις σχέσεις τους με τις μεγάλες επιχειρήσεις. Και είναι λαμπρό σε ευρύτερες οικονομικές περιοχές, στις οποίες οι μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχουν ”ζήτηση” από τις μεγάλες.

Δηλαδή, δουλεύουν επί της ουσίας ως υπεργολάβοι των μεγάλων επιχειρήσεων, ως ισχυροί προμηθευτές. Οι μικροί που παραμένουν μικροί και χωρίς δεξιότητες προφανώς χάνονται.

Πρωταγωνιστικό ρόλο στις συγχωνεύσεις διεθνώς φαίνεται να έχει ο ενεργειακός τομέας. Θα συνεχιστεί αυτό;

Για δύο χρόνια ακόμη θα συνεχίσουν να υπάρχουν σημαντικές ανακατατάξεις. Εδώ παρατηρούνται δύο μεγάλα φαινόμενα: το ένα είναι να ταιριάξουν οι αγορές και το δεύτερο να ταιριάξει η προσφορά με τη ζήτηση.

Με άλλα λόγια, οι μεγάλες εταιρείες θέλουν διεξόδους για να αναπτυχθούν σε νέες αγορές κι ένας τρόπος είναι να εξαγοράσουν άλλες εταιρείες. Αυτό οδηγεί το 75% των πράξεων αυτών. Η δεύτερη κατηγορία είναι ”ψάχνω να βρω πετρέλαιο”, για να το πω απλά. Κι αυτό οδηγεί σε τάσεις συγχωνεύσεων.

Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για τη δημιουργία ενεργειακών πόλων;

Διαφαίνεται εντονότατα αυτό, κυρίως τον τελευταίο χρόνο που η Ρωσία επαναπροσελκύει τον ενεργειακό της τομέα στο κράτος. Οι Ρώσοι έχουν αποφασίσει να είναι ένας πολύ μεγάλος συνολικός ενεργειακός παίκτης. Οι ΗΠΑ, από την άλλη, λόγω του ότι είναι μέγιστος καταναλωτής και μικρός παραγωγός, θεωρούνται de facto άλλος πόλος συμφερόντων. Η Ευρώπη είναι σε μια ιδιόρρυθμη θέση.

Εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από τους Ρώσους σε ό,τι αφορά την προσφορά, αλλά παράλληλα έχει τις μεγαλύτερες πετρελαϊκές εταιρείες στον κόσμο. Η BP και η Shell είναι ευρωπαϊκές εταιρείες, δεν είναι αμερικανικές και διαδραματίζουν έναν σημαντικό ρόλο ανάμεσα σε αυτούς τους δύο πόλους. Η Κίνα, από την πλευρά της, είναι ένας παίκτης που μπορεί να εξελιχθεί σε ισχυρό πόλο, καθώς είναι η μεγαλύτερη εν δυνάμει ενεργειακή αγορά στον κόσμο.

Αν αυτό εκφραστεί και με την Ινδία, τότε η ισορροπία μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας θα μεταβληθεί. Βέβαια, ο ρόλος της Κίνας είναι απροσδιόριστος σήμερα, δεν έχει εκφραστεί με ισχύ και δεν θα γίνει αυτό για τα επόμενα 15 - 20 χρόνια. Είναι δύσκολο να κάνουμε προβλέψεις αυτή τη στιγμή για το πού θα ισορροπήσει η κατάσταση σε ό,τι αφορά το πετρέλαιο, που είναι η κύρια πηγή γεωπολιτικών αναταραχών, προβλημάτων και αντιπαραθέσεων.

Η Ελλάδα σε ποιο πόλο προσδένεται;

Σε κάποιο βαθμό εξαρτώμεθα από τις ρωσικές εισαγωγές φυσικού αερίου. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναζητά εναλλακτικές πηγές πετρελαίου και φυσικού αερίου που να μην είναι ρωσικές. Οι μοναδικές πηγές φυσικού αερίου που μπορούν να έρθουν στην Ευρώπη με εύλογο κόστος είναι από το Ιράν, το Κατάρ και τη Σαουδική Αραβία.

Για να συμβεί αυτό πρέπει να γίνουν αγωγοί εκτός ρωσικής φυσικής επιρροής. Εάν η Ελλάδα πάρει από αυτό το φυσικό αέριο και διατηρήσει πολιτική προμήθειας πετρελαίου από διάφορους προμηθευτές -τώρα παίρνουμε ιρανικό και σαουδαραβικό κατά κύριο λόγο- θα έχουμε πετύχει μια ισορροπία.

Στην Ελλάδα υπάρχουν αξιόλογες εταιρείες στον ενεργειακό τομέα που θα μπορούσαν να αποτελέσουν στόχο εξαγοράς;

Η ΔΕΗ θα μπορούσε να εξαγοραστεί, αλλά δεν πουλιέται. Τα Ελληνικά Πετρέλαια επίσης. Όμως, γενικά δεν έχουμε εταιρείες που να εξασφαλίζουν έντονο στρατηγικό πλεονέκτημα σε οποιονδήποτε τις αποκτήσει. Και γιατί οι αγορές οι οποίες απευθύνονται είναι περιορισμένες και γιατί τα μεγέθη τους είναι σχετικά μικρά και γιατί δεν έχουν πετρέλαιο. Παλαιότερα είχε συζητηθεί η σύμπραξη των ΕΛΠΕ με την αυστριακή OMV. Αυτό είχε μια λογική, διότι θα ενώνονταν με στόχο όλα τα Βαλκάνια.

Η OMV, όταν έκανε την πρόταση την οποία δεν αποδέχτηκε η προηγούμενη κυβέρνηση, ήταν του ιδίου βεληνεκούς με τα ΕΛΠΕ. Τώρα είναι μία μεγάλη εταιρεία. Εξαγόρασε τη Rompetrol, που έχει δικά της πετρέλαια, και έγινε και παραγωγός πετρελαίου. Είναι σε άλλη κλάση τώρα, άρα δεν είναι εύκολο να καθίσεις και να τα βρεις ίσος προς ίσον.

Τον Ιούνιο αναμένεται η απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Πιστεύετε ότι το γεγονός αυτό θα δώσει ώθηση για εξαγορές και συγχωνεύσεις στον ελληνικό χώρο; Θα δούμε πιθανόν κάποιες εκπλήξεις, ίσως και ανακατατάξεις στον επιχειρηματικό χάρτη;

Καμία, όχι τουλάχιστον με αφορμή το γεγονός αυτό, το οποίο ήταν γνωστό εδώ και δέκα χρόνια και είναι πλήρως προεξοφλημένο από τις αγορές. Όσοι ήθελαν να τοποθετηθούν έναντι αυτού του γεγονότος το έχουν ήδη πράξει. Η απελευθέρωση της αγοράς αφορά κατά αποκλειστικό σχεδόν λόγο στους καταναλωτές.

Είδαμε όμως μία στρατηγική σύμπραξη του ομίλου Μυτιληναίου με την Endesa.

Θα πρόσθετα και της Iberdola με τον Ρόκα. Δεν οφείλονται όμως στο επικείμενο γεγονός, αλλά με βάση την ντιρεκτίβα της Ε.Ε. η ΔΕΗ θα πρέπει να δώσει σε εναλλακτικούς προμηθευτές σταδιακά ένα μερίδιο αγοράς όπως έκανε και ο ΟΤΕ.

Υπάρχουν δύο ομάδες προσεγγίσεων: η μία είναι μεμονωμένοι σταθμοί που θα καλύψουν τη διαφορά, η οποία δεν έχει ”περπατήσει” ακόμη, και η δεύτερη σχετίζεται με μεγαλύτερη παρουσία εταιρειών που μπορούν να κάνουν μαζικές επενδύσεις.

Συνεπώς η Ελλάδα θα εξακολουθήσει να παραμένει δορυφόρος των υφιστάμενων πόλων; Δεν έχει πολλές δυνατότητες ”να κάνει παιχνίδι”;

Νομίζω ότι δεν έχει δείξει δυνατότητες και επιρροές. Δεν έχει δείξει συστηματικότητα στην εξάπλωση, τόσο πετρελαϊκά όσο και ηλεκτρικά. Για παράδειγμα, η ΔΕΗ δεν ”αγόρασε” περιοχές επιρροής στα Βαλκάνια.

Βέβαια, εταιρείες σαν τα ΕΛΠΕ και τη ΔΕΗ δεν έχουν πρόβλημα να χρηματοδοτήσουν μια στρατηγική. Θα πρέπει όμως να την αναπτύξουν πρώτα ώστε να καταστούν ελκυστικές έναντι των ανταγωνιστών.

Τι μπορεί να κάνει η χώρα μας για να ενισχύσει τη διαπραγματευτική ισχύ της στο διεθνές ενεργειακό περιβάλλον;

Για να είσαι παίκτης σε εθνικό επίπεδο θα πρέπει να εξαρτώνται οι άλλοι από σένα. Η εξάρτηση των τρίτων από εμάς μπορεί να προκύψει με δύο τρόπους: είτε επενδύοντας σε τρίτες χώρες, καθιστώντας τις εταιρείες μας παραγωγούς και διανομείς ενέργειας, είτε με το να γίνουμε κανάλι μεταφοράς σε μεγάλη κλίμακα.

Άρα ο αγωγός φυσικού αερίου από την Τουρκία στην Ιταλία, για παράδειγμα, με διακλαδώσεις προς τον βορρά, οποιαδήποτε έντονη διασύνδεση ηλεκτρική με περιοχές βαλκανικές και έξω από αυτές, όπου εμείς θα αγοράσουμε σταθμούς για να μπορούμε να παράγουμε, είναι κατευθύνσεις που αυξάνουν την επιρροή της χώρας εθνικά έναντι τρίτων.

* Αναδημοσίευση από το φύλλο 473 της εφημερίδας ”ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ”, 13-17/4/2007.