Η κυπριακή «συνταγή» για συνεταιριστικές τράπεζες

Σε αντίθεση με τις ελληνικές συνεταιριστικές τράπεζες, τα Συνεργατικά Πιστωτικά Ιδρύματα της Κύπρου επανακεφαλαιοποιήθηκαν με χρήματα του δημοσίου, προκειμένου να αποφευχθούν επικίνδυνοι κραδασμοί στην οικονομία.

Ο Δρ Νέαρχος Ιωάννου, γενικός διευθυντής του Συνεργατικού Ταμιευτηρίου Λεμεσού μιλά στο Euro2day.gr για τις προοπτικές της κυπριακής οικονομίας, αλλά και για το ρόλο του Συνεργατισμού μέσα στην κρίση.

Ο κ. Ιωάννου εκτιμά πως η ενίσχυση του Συνεργατισμού με κρατικά κεφάλαια ήταν η καλύτερη δυνατή λύση, διαβεβαιώνει πως θα στηρίξουν τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά που θα συνεργαστούν μαζί τους και οριοθετεί τις προτεραιότητας του Συνεργατικού Ταμείου Λεμεσού για το 2014.

Ερ: Κύριε Ιωάννου, πώς η κυπριακή οικονομία από το δημοσιονομικό πλεόνασμα και το ισχυρό τραπεζικό σύστημα του παρελθόντος, έφτασε στο μνημόνιο και στο κούρεμα των καταθέσεων; Ποιοί παράγοντες νομίζετε πως ευθύνονται περισσότερο;

Απ: Το θέμα είναι πολυδιάστατο, αλλά η κύρια αιτία είναι οι φούσκες που δημιουργήσαμε τα τελευταία 20-25 χρόνια.

Ειδικότερα στον τραπεζικό τομέα, όχι μόνο λόγω της προσέλκυσης ρωσικών κεφαλαίων, φούσκωσαν οι ισολογισμοί με καταθέσεις που αυτές με τη σειρά τους έπρεπε να δοθούν με τη μορφή δανείων. Τα δάνεια αυτά δόθηκαν στο εξωτερικό, με αποτέλεσμα να μετατραπούν οι κυπριακές τράπεζες σε ένα είδος… «Ηρακλή των Βαλκανίων».

Αυτό το πράγμα αποτέλεσε μια φούσκα διότι δεν βασιζόταν πάνω σε γερές βάσεις, πάνω σε σωστές παραμέτρους. Εκτός Κύπρου έχουν δοθεί δάνεια τα οποία δεν θα εισπραχθούν ποτέ. Μέσα στην Κύπρο επίσης, δόθηκαν τεράστια ποσά σε developers τα οποία επίσης δεν θα εισπραχθούν ποτέ. Και εδώ πάμε στη δεύτερη φούσκα που δημιουργήθηκε στο χώρο των ακινήτων.

Ένας τρίτος λόγος που μας οδήγησε εδώ, ήταν η δίψα που επέδειξαν οι τράπεζες για να βγάλουν υπερβολικά κέρδη, με αποτέλεσμα να επενδύσουν σε ελληνικά ομόλογα. Οι μεγαλομέτοχοι πίεζαν για μεγαλύτερα κέρδη και οι διοικήσεις επεδίωκαν υψηλότερα bonus…

Να αναφέρουμε τέλος τη φούσκα του Χρηματιστηρίου.

Υπάρχουν βέβαια και άλλα αίτια για την κρίση, όπως για παράδειγμα το γεγονός ότι στην Κύπρο μετά την ένταξή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουμε παραμελήσει τον τομέα της βιομηχανίας. Από τη στιγμή που σταμάτησε πλέον ο προστατευτισμός που είχαμε παλιά, διαλύθηκε ουσιαστικά η κυπριακή βιομηχανία. Η κυπριακή γεωργία έχει διαλυθεί εντελώς για τους ίδιους λόγους.

Το τουριστικό μας προϊόν δεν είναι τόσο ανταγωνιστικό πλέον, διότι υπάρχουν και άλλες αγορές στην περιοχή μας που είναι φθηνότερες και καλύτερες. Οι αποδόσεις των κεφαλαίων των επενδύσεων, σε αυτόν τον τομέα δεν είναι ικανοποιητικές, ιδίως αν συνεκτιμηθεί και το πολύ υψηλό κόστος χρηματοδότησης που έχουμε μέχρι σήμερα. Γενικότερα, δεν υπάρχουν σήμερα τομείς στους οποίους αξίζει τον κόπο με τα σημερινά δεδομένα να επενδύσει κάποιος. Εκτός αν καταφέρουμε να βάλουμε τα δανειστικά επιτόκια προς τα κάτω.

Ερ: Το σύνολο του χρηματοπιστωτικού συστήματος στην Κύπρο βρίσκεται σήμερα σε μια φάση έντονης δοκιμασίας. Κρίνοντας τα πράγματα εκ των υστέρων, πιστεύετε πως υπάρχουν πράγματα που ο Συνεργατισμός έπρεπε να κάνει κατά το παρελθόν και δεν τα έκανε, ή που έπρεπε να αποφύγει και δεν τα απέφυγε;

Απ: Εκ των υστέρων είμαστε όλοι πιο σοφοί. Αν ξέραμε την πέτρα που θα σκοντάφταμε θα την αποφεύγαμε. Αναμφίβολα, υπήρχαν πράγματα τα οποία θα μπορούσαν να γίνουν καλύτερα. Το κυριότερο λάθος ήταν πως ενώ είχαμε μια περίοδο δέκα ετών για να προσαρμοστούμε, δυστυχώς οι ρυθμοί προσαρμογής δεν ήταν οι επιθυμητοί. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει πως δεν έγιναν πράγματα όλο αυτό το διάστημα (βλέπε πάνω από διακόσιες συγχωνεύσεις), άρα είναι λάθος να τα μηδενίζουμε όλα.

Όμως μπορούσε στον τομέα της διαχείρισης του χαρτοφυλακίου των Ταμείων να γίνουν πολύ περισσότερα πράγματα. Επίσης, θα μπορούσε να ήταν καλύτερη η εικόνα στον τομέα της αξιοκρατίας και της καταλληλότητας. Σίγουρα υπάρχουν πολύ αξιόλογα στελέχη στο Συνεργατισμό, υπάρχουν πολύ αξιόλογα μέλη επιτροπών αλλά υπάρχει και ένας αριθμός ατόμων οι οποίοι δεν έπρεπε καν να ήταν σε αυτόν τον τομέα διότι, δεν έχουν τις γνώσεις και τις ικανότητες.

Το σίγουρο είναι ότι μαθαίνουμε από τα λάθη μας και πιστεύω ότι η σημερινή κατάσταση είναι μια πρόκληση προκειμένου να βάλουμε τα πράγματα σε μια ακόμη πιο υγιή βάση.

Ερ: Πιστεύετε πως η λύση της κεφαλαιακής ενίσχυσης του Συνεργατισμού μέσω κρατικών κονδυλίων αποτέλεσε την καλύτερη δυνατή λύση μέσα στην τρέχουσα συγκυρία; Ποιά είναι η επόμενη μέρα για τον Συνεργατισμό;

Απ: Στο πρώτο κομμάτι της ερώτησης πιστεύω ναι. Είχαμε τέσσερις επιλογές: πρώτον, να κλείσουμε, δεύτερον, να κουρευτούμε (δεν μας αρέσουν τα… κουρεία και αυτό ευτυχώς δεν έγινε), τρίτον να βρούμε οι ίδιοι τα κεφάλαια ύψους 1,5 δισ. ευρώ, (πράγμα αδιανόητο κάτω από τις σημερινές συνθήκες), και τέταρτη επιλογή ήταν η κρατικοποίηση. Οπότε πιστεύω πως κάτω από τις δεδομένες συνθήκες ήταν η καλύτερη επιλογή.

Η επόμενη μέρα ξεκινά με μια κρατική ενίσχυση -δηλαδή αύξηση κεφαλαίου- ύψους 1,5 δισ. ευρώ και αυτό είναι θετικό. Σίγουρα ωστόσο, θα πρέπει να περάσουμε από μια περίοδο αναγέννησης σε όλους τους τομείς και πιστεύω ότι στο τέλος της ημέρας θα τα καταφέρουμε.

Ερ: Πολλοί υποστηρίζουν πως σε μια συγκυρία όπως η τρέχουσα, τα Συνεργατικά Πιστωτικά Ιδρύματα είναι απαραίτητα στην κυπριακή οικονομία, περισσότερο από ποτέ. Πώς θα σχολιάζατε μια τέτοια άποψη;

Απ: Οι εμπορικές τράπεζες έχουν να παίξουν το ρόλο τους περισσότερο από εμάς όσον αφορά την επανεκκίνηση της οικονομίας σε μεγάλες χρηματοδοτήσεις, πράγμα το οποίο δεν κάνουμε εμείς διότι δεν είναι η φιλοσοφία μας.

Ο ρόλος που θα παίξουμε εμείς είναι στη στήριξη των μικρομεσαίων εταιρειών που είναι και η πλειοψηφία στην Κύπρο, όπως επίσης η εστίασή μας στη χρηματοδότηση των νοικοκυριών (πχ στα στεγαστικά δάνεια, φοιτητικά δάνεια).

Πιστεύω ότι αυτό το κενό το οποίο δημιουργήθηκε λόγω κρίσης σ’ αυτές τις κατηγορίες δανείων, πρέπει να αρχίσουμε σιγά-σιγά σε κάποια φάση να το καλύπτουμε για να μπορέσει να πάρει μπροστά και η αγορά. Εμείς θα καλύψουμε αυτό το κομμάτι, οπότε πιστεύω κι εγώ ότι ο ρόλος μας είναι πάρα πολύ σημαντικός.

Ερ: Στην Κύπρο πετύχαμε να έχουμε ένα ισχυρό Συνεργατικό Κίνημα, ένα κοινωνικοοικονομικό θεσμό, με ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, το οποίο στη μακρόχρονη ιστορία του πρόσφερε τεράστιες υπηρεσίες στον κυπριακό λαό και στον τόπο μας. Λειτουργώντας πλέον μέσα στη νέα τάξη πραγμάτων, η οποία αλλάζει ριζικά τη δομή του θεσμού, στα πλαίσια της νομοθεσίας, των οδηγιών, των κανονισμών και των εποπτικών απαιτήσεων, πώς θα καταφέρει να συνεχίσει να στηρίζει τον κυπριακό λαό;

Απ: Σχεδόν ότι ίσχυε για τις εμπορικές τράπεζες, ίσχυε και για εμάς, λόγω των ευρωπαϊκών οδηγιών. Δεν μας φοβίζουν οι όποιες τροποποιήσεις στην εποπτεία, ούτε το γεγονός ότι θα ανήκουμε στο κράτος. Αντίθετα, μας φοβίζει η πιθανότητα σε κάποια φάση να ανήκουμε σε ιδιώτες.

Ερ: Σύμφωνα με το Μνημόνιο, οι τράπεζες και τα ΣΠΙ έχουν υποχρέωση να καταβάλουν προσπάθειες ώστε ν’ αυξήσουν τα ποσοστά ανάκτησης των μη εξυπηρετούμενων δανείων τους.Τί σημαίνει στην πράξη και πώς επηρεάζονται νοικοκυριά; Ποιές είναι οι προβλέψεις των ΣΠΙ έναντι των μη εξυπηρετούμενων δανείων;

Απ: Διεπόμαστε από τους ίδιους κανονισμούς, αλλά σίγουρα θα είμαστε πιο ελαστικοί από τις εμπορικές τράπεζες. Το βέβαιο είναι ότι θα κρατήσουμε το συνεργατικό μας χαρακτήρα. Εδώ και πάρα πολύ καιρό καλούμε τους πελάτες που έχουν προβλήματα με τα δάνειά τους και καθόμαστε μαζί και βρίσκουμε λύση στα μέτρα τους.

Αλλά ο Συνεργατισμός έχει ένα τεράστιο χαρτοφυλάκιο, καθώς μιλάμε για δεκάδες χιλιάδες δάνεια, οπότε αντιλαμβάνεστε ότι χρειάζεται κάποιος χρόνος. Όμως εμείς αυτό θα κάνουμε. Θα βρούμε λύσεις, θα κάνουμε αναδιαρθρώσεις των δανείων βασισμένες στα μέτρα των πελατών. Εκεί που δεν υπάρχουν πλέον περιθώρια, αντιλαμβάνεστε ότι σε κάποια φάση θα πουληθούν και κάποια ακίνητα. Σίγουρα δεν θα πάμε να πουλήσουμε τις περιουσίες του κόσμου, εννοούμε την πρώτη κατοικία, κ.λ.π.

Από την άλλη πλευρά, να σας δώσω ένα ακραίο παράδειγμα. Υπάρχουν άτομα που παίρνουν ένα δάνειο 400.000 ευρώ και αγοράζουν ένα σπίτι με πισίνα και δεν πληρώνουν ποτέ μια δόση. Με την κατάσταση που υπήρχε, στα 25-30 χρόνια που θα εκποιούταν αυτή η περιουσία, αυτός θα διπλασίαζε το υπόλοιπο και δε θα υπήρχε καν κάλυψη σε αυτό το ακίνητο. Αυτός λοιπόν θα μπορούσε να πει εντάξει πουλήστε το, εγώ έμεινα 30-40 χρόνια δωρεάν σε ένα σπίτι με πισίνα. Αυτός είναι ο ανθρώπινος χαρακτήρας; Όχι βέβαια.

Αυτοί που θέλουν να πληρώσουν και δεν μπορούν θα τους μεταχειριστούμε με τον καλύτερο τρόπο και δεν έχουν να φοβηθούν τίποτα. Αυτοί όμως που δεν θέλουν και δεν έρχονται να βρούμε μια λύση όταν τους καλούμε, εκεί δεν θα δείξουμε κατανόηση. Διότι έχουμε και υποχρεώσεις απέναντι στους καταθέτες.

Τεράστια ποσά σε δάνεια δεν έχουμε. Τα πλείστα δάνειά μας είναι στεγαστικά, φοιτητικά, καταναλωτικά, σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις κ.λπ. Τώρα δάνεια εκατοντάδων εκατομμυρίων δεν έχουμε, αυτό είναι ξεκάθαρο. Μπορεί να έχουμε 4-5 πελάτες που να έχουν μέχρι είκοσι εκατομμύρια.

Ερ: Ποιά είναι η άποψη σας όσο αφορά την πρόνοια που τέθηκε από την Τρόικα για την επανάκτηση των μετοχών από το κράτος μετά την πάροδο πέντε χρόνων. Μπορεί ο Συνεργατισμός να επισπεύσει την επαναγορά των μετοχών;

Απ: Από ότι φαίνεται τα πέντε χρόνια έχουν φύγει και καταλήγουμε σε συμφωνία ότι θα μπορούμε από τον πρώτο χρόνο με τα κέρδη και με φρέσκα λεφτά να αγοράσουμε πακέτα μετοχών, πράγμα το οποίο είναι πολύ θετική εξέλιξη. Φρέσκα λεφτά από νέα κεφάλαια, από νέους μετόχους, αλλά και από τα κέρδη μας. Θα μπορούμε να αγοράζουμε από τον πρώτο χρόνο, από ότι φαίνεται. Έτσι, απομακρύνεται ακόμη περισσότερο ο κίνδυνος για ιδιωτικοποίηση και αυτό είναι πολύ θετικό.

Ερ: Ποιές είναι οι προτεραιότητες και ποιοί είναι οι επόμενοι στόχοι του Συνεργατικού Ταμιευτήριου Λεμεσού;

Απ: Εμείς προσπαθούσαμε πάντα να κρατήσουμε τα κέρδη προς τα κάτω και κάναμε κέρδη γύρω στα 20 με 22 εκατομμύρια. Φέτος θα κάνουμε κέρδη γύρω στα 40 εκατομμύρια. Ο στόχος μας είναι αυτός. Μπορεί τα 40 εκατομμύρια να ακούγονται πολλά, έχουμε ωστόσο αν συνεκτιμηθεί και το μέγεθος του ενεργητικού μας (γύρω στα δύο δις ευρώ), ένα κέρδος ύψους 40 εκατ. δεν επιτρέπει σε κάποιον να μας χαρακτηρίσει «εμπορική τράπεζα». Θα μπορούσαμε να βάλουμε και 60 εκατομμύρια.

Του χρόνου θα προσπαθήσουμε να μειώσουμε τα επιτόκια των δανείων. Θα επιδιώξουμε να βγάλουμε λιγότερα κέρδη, αλλά και πάλι θα είναι σημαντικά. Άρα, θα πρέπει να έχουμε λογικά κέρδη για να μπορούμε να επαναγοράζουμε μετοχές από το κράτος, προκειμένου να μην γίνουμε εμπορικές τράπεζες.

Δεν πρόκειται να χάσουμε τον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα μας επειδή θα βγάζουμε κέρδη. Υπάρχουν λύσεις και πιστεύω πως είναι ρεαλιστικές. Θα είναι η μείωση των εξόδων μας, των χορηγιών μας, των δαπανών για διαφήμιση και προβολή, του κόστους εργασίας.

Οι προτεραιότητές μας δηλαδή, είναι: λογική κερδοφορία, μείωση των εξόδων και το πιο σημαντικό, διαχείριση του προβληματικού χαρτοφυλακίου.

* Ο κ. Θεοφάνης Λιβέρας είναι εκδότης του κυπριακού οικονομικού περιοδικού EUROΚΕΡΔΟΣ.