Γεωργιάδης: Σχέδιο επανεκκίνησης πέρα από το μνημόνιο

Για την επόμενη μέρα της κυπριακής οικονομίας μιλά στο Euro2day.gr ο υπουργός Οικονομικών κ. Χάρης Γεωργιάδης, προϊδεάζοντας για νέα μέτρα που θα αποσκοπούν τη στήριξη της κυπριακής οικονομίας, για εκσυγχρονισμό της κρατικής μηχανής, για στοχευμένα κοινωνικά επιδόματα και για το ρόλο που καλείται να διαδραματίσει ο ιδιωτικός τομέας.

Δεν θεωρεί ότι το πλήγμα που υπέστη η Κύπρος ως διεθνές χρηματοπιστωτικό κέντρο είναι τελειωτικό και ενθαρρύνει την Κεντρική Τράπεζα για γρήγορη διευθέτηση του ζητήματος της Τράπεζας Κύπρου.

Ερ: Κύριε Γεωργιάδη, δεν θα σταθούμε στα τραγικά λάθη που έγιναν τα οποία οδήγησαν τον τόπο μας σε συνθήκες οικονομικής δυσχέρειας και αβεβαιότητας. Θέλουμε να κοιτάξουμε μπροστά. Όμως το μεγαλύτερο ζήτημα αυτή τη στιγμή είναι ότι η Κύπρος δεν αποτελεί πλέον ένα αξιόπιστο χρηματοπιστωτικό κέντρο. Πώς θα αποκατασταθεί η αξιοπιστία για να υπάρξει μέλλον στην οικονομία μας;

Απ: Έχουμε συζητήσει εν εκτάσει την πορεία που μας οδήγησε στην τρέχουσα πραγματικότητα και θεωρώ πως οι συμπολίτες μας έχουν καταλήξει στα συμπεράσματά τους. Θα συμφωνήσω λοιπόν πως είναι περισσότερο ωφέλιμο να επικεντρωθούμε στο τι πρέπει σήμερα να γίνει και σίγουρα προτεραιότητα της Κυβέρνησης είναι να μπορέσει σταδιακά να οδηγήσει τον τόπο μακριά από το σημερινό αδιέξοδο.

Βεβαίως, η ανάλυση των λαθών του παρελθόντος είναι χρήσιμη προκειμένου να χαράξουμε την πορεία που θα χαράξουμε στο μέλλον. Για παράδειγμα, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε πως το χρηματοπιστωτικό μας σύστημα λειτουργούσε με έναν τρόπο ο οποίος δεν ήταν βιώσιμος. Ενδεικτικά να αναφέρω πως μέσα σε μόλις τρία χρόνια -από το 2005 μέχρι το 2007- ο ιδιωτικός δανεισμός διπλασιάστηκε! Γενικότερα, η τελευταία δεκαετία περίπου, ήταν μια περίοδος ραγδαίας πιστωτικής επέκτασης, κατά την οποία οι τράπεζες δάνειζαν αλόγιστα.

Συνεπώς, αν από εδώ και στο εξής η λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος θα βασίζεται σε πιο ορθολογικές προσεγγίσεις θα είναι ένα βήμα προς την αποκατάσταση της αξιοπιστίας.

Βεβαίως έχουν γίνει και πολλά άλλα σφάλματα -κάποια εκ των οποίων ήταν πολιτικής φύσεως- τα οποία συνέβαλαν στον εκτροχιασμό του τραπεζικού συστήματος. Δεν μπορούμε να γυρίσουμε το χρόνο πίσω για να τα διορθώσουμε. Μπορούμε όμως να διασφαλίσουμε πως μέσα από αυτές τις πολύ επώδυνες για το τραπεζικό σύστημα αποφάσεις που έχουν ληφθεί, θα θέσουμε τις βάσεις για ένα μικρότερο έστω, αλλά καλύτερο χρηματοπιστωτικό σύστημα όσον αφορά τη λειτουργία, την εποπτεία και το υπόβαθρό του.

Δεν θεωρώ λοιπόν πως το πλήγμα είναι οριστικό, πως η Κύπρος δεν αποτελεί πλέον οριστικά και αμετάκλητα αξιόπιστο χρηματοπιστωτικό κέντρο. Πρέπει να δουλέψουμε για να αποκαταστήσουμε ένα καλύτερο χρηματοπιστωτικό κέντρο.

Ερ: Τα περιοριστικά μέτρα, που δεν γνωρίζουμε πότε θα αρθούν, οι αναδιαρθρώσεις και οι κεφαλαιοποιήσεις στον τραπεζικό τομέα, δημιουργούν αβεβαιότητες και αστάθεια, κλονίζουν την εμπιστοσύνη και καταστρέφουν το οικονομικό περιβάλλον. Ποιες είναι οι εισηγήσεις και οι θέσεις της Κυβέρνησης για να υπάρξει πρόοδος στο τραπεζικό σύστημα;

Απ: Αυτά που έχετε περιγράψει είναι πράγματι οι συνέπειες ή αν θέλετε οι παρενέργειες της πρωτοφανούς απόφασης που έχει επιβληθεί στην Κύπρο και ειδικότερα στο τραπεζικό μας σύστημα. Tα περιοριστικά μέτρα ήταν μεν μια αναπόφευκτη εξέλιξη, αλλά συμφωνώ πως είναι αυτή τη στιγμή το πιο πιεστικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η οικονομία μας. Τα περιοριστικά μέτρα στραγγαλίζουν την οικονομική δραστηριότητα και είναι ξεκάθαρη η θέση της Κυβέρνησης πως το συντομότερο δυνατόν θα πρέπει να αρθούν.

Ωστόσο, για να το πετύχουμε αυτό θα πρέπει προηγουμένως να ολοκληρωθούν ταχύτατα και με αποτελεσματικότητα κάποιες παράλληλες κινήσεις στο μέτωπο του χρηματοπιστωτικού μας συστήματος. Η ολοκλήρωση των διαδικασιών που αφορούν την Τράπεζα Κύπρου, χωρίς άλλη καθυστέρηση, είναι για μας κορυφαίο ζήτημα και θα εξακολουθήσουμε ενθαρρύνουμε και να συνεργαζόμαστε με την Κεντρική Τράπεζα που φέρει την ευθύνη για την ολοκλήρωση των διαδικασιών το συντομότερο δυνατό. Η ολοκλήρωση της διαδικασίας θα αποτελέσει το κλειδί για την ευρύτερη σταθεροποίηση του χρηματοπιστωτικού μας συστήματος, το οποίο οφείλω να πω, πως έχει επιδείξει μια ανέλπιστη ανθεκτικότητα σε σχέση με βίαιη διόρθωση που έχει επιβληθεί.

Ερ: Θα υπάρξει παράταση για τις αναπροσαρμογές των δανείων επιχειρήσεων και ιδιωτών κατά τουλάχιστον δώδεκα μήνες, πέραν του τέλους Ιουνίου, όπως προβλέπει η Συμφωνία Τρόικας με την Κεντρική Τράπεζα, λαμβάνοντας υπόψη τον διαφορετικό τρόπο υπολογισμού των μη εξυπηρετούμενων δανείων και την αστάθεια που υπάρχει στον τραπεζικό κλάδο;

Απ: Εμείς συμφωνούμε πως θα πρέπει πράγματι η Κεντρική Τράπεζα, (χωρίς να παρεκκλίνει από τις βασικές υποχρεώσεις και κανόνες του ευρωσυστήματος, αλλά και των όσων έχουν συμφωνηθεί στο Μνημόνιο) να διευκολύνει το τραπεζικό σύστημα και την οικονομία σε αυτή τη δύσκολη μεταβατική ουσιαστικά περίοδο που διερχόμαστε. Μια υπέρμετρα αυστηρή προσέγγιση στα ζητήματα των μη εξυπηρετουμένων δανείων, δεν θα ήταν ασφαλώς επωφελής. Αναμένουμε πως αυτή η ευελιξία θα επιδειχθεί από την Εποπτική Αρχή. Για το καλό, επαναλαμβάνω, τόσο του τραπεζικού συστήματος αλλά και γενικότερα της οικονομίας μας.

Πρέπει να καταλάβουμε ότι η όλη λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος δεν ήταν η καλύτερη δυνατή τα τελευταία χρόνια. Τα δάνεια πρέπει να δίνονται εκεί που υπάρχουν πράγματι προοπτικές εξυπηρέτησης και εξόφλησής τους. Η απόδοση, ο δανεισμός απλώς και μόνο στη βάση υποθήκευσης της ακίνητης περιουσίας χωρίς να επιμετράται και να αξιολογείται σωστά η προοπτική της εξυπηρέτησης και της αποπληρωμής, ήταν ένα από τα προβλήματα που μας οδήγησε σε αυτή τη θέση. Η μη εξυπηρέτηση των δανείων υπονομεύει το τραπεζικό σύστημα και τη δυνατότητά του να συνεχίσει να εξυπηρετεί να τροφοδοτεί με νέα δάνεια την παραγωγική διαδικασία. Από την άλλη δεν μπορεί η διόρθωση και προσαρμογή να υλοποιηθεί χωρίς μια λελογισμένη περίοδο προσαρμογής που θα διευκολύνει ακριβώς τις επιχειρήσεις του τόπου να προσαρμοστούν στα νέα και πιο δύσκολα δεδομένα της οικονομίας. Η αυστηρότατη προσέγγιση του ζητήματος δεν θα ωφελήσει ούτε τις τράπεζες ούτε τους παραγωγικούς τομείς της οικονομίας μας.

Ερ: Ποια είναι τα κίνητρα που θα προσφερθούν από την κυβέρνηση για νέου τύπου δραστηριότητες, όπως για την ανάπτυξη ιατρικών και εκπαιδευτικών υπηρεσιών, αθλητικών κέντρων, κ.ά.;

Απ: Έχει εξαγγελθεί μια πρώτη δέσμη μέτρων που ακριβώς ενθαρρύνει και διευκολύνει την επιχειρηματική δραστηριότητα και τις νέες επενδύσεις. Αυτή την περίοδο ετοιμάζεται και νέα δέσμη μέτρων προς την ίδια κατεύθυνση. Στόχος της Κυβέρνησης είναι να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα το οποίο θα πηγαίνει πέρα και πάνω από όσα το Μνημόνιο επιβάλλει. Θα εφαρμόσουμε το Μνημόνιο με συνέπεια, αλλά την ίδια ώρα μέσα στα πλαίσια των δυνατοτήτων του Κράτους, θα εφαρμόσουμε και ένα παράλληλο δικό μας σχέδιο για την επανεκκίνηση της οικονομίας. Δεν ισχυρίζομαι ότι αυτό θα γίνει εύκολα, ή από τη μια μέρα στην άλλη. Πρώτο βήμα είναι η σταθεροποίηση του Τραπεζικού Συστήματος, αλλά παράλληλη προσπάθεια είναι η απόδοση μιας σειράς διοικητικών αλλά και φορολογικών διευκολύνσεων, που να μην παραβιάζουν το Μνημόνιο, οι οποίες θα είναι υποβοηθητικές προς την ανάπτυξη, είτε της ενδυνάμωσης παραδοσιακών τομέων της οικονομίας μας, όπως είναι ο Τουρισμός, η Ναυτιλία, η ενθάρρυνση νέων τομέων όπως είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας η εξειδικευμένες υπηρεσίες όπως επίσης είναι αυτές που έχετε αναφέρει. Συνεπώς, πέρα από τις αποφάσεις που έχουν ανακοινωθεί αναμένονται σύντομα πρόσθετες αποφάσεις.

Ερ: Η ραγδαία αύξηση της ανεργίας έχει πλήξει την ελπίδα για χιλιάδες Κυπρίους οι οποίοι βιώνουν ένα εφιάλτη και πολλοί από αυτούς κινδυνεύουν να μείνουν άστεγοι. Ποια μέτρα θα λάβει το Υπουργείο Οικονομικών για αυτές τις οικογένειες;

Απ: Να αναγνωρίσω πως το πρόβλημα της ανεργίας αποτελεί την πιο οδυνηρή συνέπεια της οικονομικής κρίσης που βιώνουμε. Κατά την προηγούμενη τριετία η ανεργία στην Κύπρο πενταπλασιάστηκε και από το 3% όταν η κρίση ξεκινούσε βρίσκεται ήδη στο 15% και πολύ φοβούμαι πως θα συνεχίσει την ανοδική της πορεία, πριν καταφέρουμε να την σταθεροποιήσουμε και να αρχίσουμε να την αντιστρέφουμε. Η ξεκάθαρη προσέγγιση της Κυβέρνησης είναι πως μέσω της ενθάρρυνσης του Ιδιωτικού Τομέα, της Επιχειρηματικότητας και της προσέλκυσης Νέων Επενδύσεων, είτε σε υφιστάμενους είτε σε νέους τομείς δραστηριότητας, θα μπορέσουμε να αντιστρέψουμε αυτό το ρεύμα.
Και προς αυτή την κατεύθυνση επικεντρώνονται οι κινήσεις της Κυβέρνησης.

Αποφάσεις που ήδη έχουν ανακοινωθεί και αφορούν πολεοδομικά κίνητρα, ελπίζουμε πως σιγά-σιγά θα αρχίσουν να αξιοποιούνται και από την τουριστική βιομηχανία αλλά και ευρύτερα και από την οικοδομική βιομηχανία. Κάποια φορολογικά κίνητρα τα οποία αναμένεται να ανακοινωθούν σύντομα για στοχευμένη επιταχυνόμενη απόσβεση αναμένεται να ενθαρρύνουν τις προοπτικές σε συγκεκριμένους νέους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας.

Την ίδια ώρα -επειδή με ειλικρίνεια αναγνωρίζουμε πως αυτό δεν θα γίνει δυστυχώς με ένα μαγικό ραβδί από τη μια μέρα στην άλλη- προειδοποιούμε πως αυτή η ανοδική πορεία που πενταπλασίασε την ανεργία, θα συνεχιστεί και δεν θα αντιστραφεί τόσο εύκολα.

Παράλληλη προσπάθεια αφορά τον εξορθολογισμό και την καλύτερη στόχευση του συστήματος των κοινωνικών παροχών. Κάθε ευρώ που ξοδεύουμε από τους περιορισμένους πόρους θα πρέπει να διοχετεύεται ακριβώς στους συμπολίτες μας και στις οικογένειες που έχουν πραγματικά τη μεγαλύτερη ανάγκη. Η εποχή των αστόχευτων, μαζικών επιδομάτων χωρίς να αιτιολογείται ή να αξιολογείται η ανάγκη πρέπει να τερματιστεί και οι σχετικές αποφάσεις έχουν ληφθεί.

Ερ: Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει καθορίσει τη μεταρρύθμιση και τον εκσυγχρονισμό της Δημόσιας Υπηρεσίας ως κορυφαία προτεραιότητα. Πώς θα μετατραπεί η Κυπριακή Δημοκρατία σε ένα σύγχρονο, καλύτερο και αποτελεσματικότερο κράτος;

Απ: Πράγματι, η μεταρρύθμιση και ο εκσυγχρονισμός της Δημόσιας Υπηρεσίας και ευρύτερα του Κράτους μας, αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Υπήρξα συνεργάτης του εδώ και μερικά χρόνια, πριν βεβαίως αναλάβει την ευθύνη της διακυβέρνησης της χώρας, και γνωρίζω πάρα πολύ καλά πόσο σημαντικό είναι αυτό το θέμα για τον σημερινό Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Ήταν κορυφαίος στόχος ή αν θέλετε αυτό που αποτέλεσε και για τον ίδιο τον Πρόεδρο κίνητρο για να διεκδικήσει και να αναλάβει την ευθύνη της διακυβέρνηση της χώρας.

Ο Πρόεδρος θεωρεί -και θεωρούμε ως Κυβέρνηση- πως έφτασε η ώρα για βαθιές μεταρρυθμιστικές τομές στο σύνολο του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Αναγνωρίζουμε απόλυτα τη συνεισφορά αυτού του δημόσιου τομέα στην πορεία και την ανάπτυξη του τόπου μας αλλά την ίδια ώρα αναγνωρίζουμε πως έφτασε η ώρα για αλλαγές. Να αναμένονται πολύ σύντομα οι πρώτες αποφάσεις προς αυτή την κατεύθυνση. Μια προσπάθεια που δεν θα είναι ασφαλώς αποσπασματική, ούτε θα ολοκληρωθεί σε διάστημα βδομάδων ή μηνών, αλλά θα αποτελέσει το βασικό χαρακτηριστικό της παρούσας διακυβέρνησης για τα επόμενα δύο και τρία χρόνια.

Ερ: Ποιες είναι οι προτεραιότητες της Κυπριακής Δημοκρατίας μετά την εξασφάλιση της πρώτης δόσης των 3 δισ. ευρώ;

Απ: Η εξασφάλιση της πρώτης δόσης ήταν καθοριστική επειδή ακριβώς η Κυπριακή Δημοκρατία ως κράτος ήταν αποκλεισμένη από τις αγορές εδώ και δύο χρόνια. Συνεπώς, η ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης με την Τρόικα και η εκταμίευση της πρώτης δόσης του μεγάλου αυτού δανείου έχει δώσει καθοριστικές ανάσες για την επιβίωση της Κυπριακής Οικονομίας. Εμείς θα αξιοποιήσουμε σωστά αυτές τις ανάσες, όχι για να ροκανίσουμε το χρόνο, αλλά για να μπορέσουμε ακριβώς στη βάση αυτής της προσωρινής διευκόλυνσης που λαμβάνουμε, να προχωρήσουμε στην εξυγίανση των δημοσίων οικονομικών μας αλλά και στις βαθιές μεταρρυθμίσεις στις οποίες ήδη έχω αναφερθεί, ούτως ώστε να θέσουμε τις βάσεις για ένα βιώσιμο οικονομικό μοντέλο, χωρίς ποτέ ξανά να χρειαστεί ο τόπος μας να τεθεί κάτω από την κηδεμονία κανενός.

Κανείς δεν είναι ευτυχής να βλέπει την πατρίδα του να εντάσσεται κάτω από μνημόνια ή να είναι κάτω από την εποπτεία των εταίρων του, αλλά δυστυχώς τα τραγικά σφάλματα του παρελθόντος, εδώ μας οδήγησαν. Θα αξιοποιήσουμε επαναλαμβάνω την ευκαιρία ή καλύτερα θα μετατρέψουμε αυτή τη δύσκολη κατάσταση σε ευκαιρία για εξορθολογισμό, εξυγίανση και μεταρρύθμιση. Και ειδικά σε σχέση με τα δημόσια οικονομικά, βασική και απαράβατη θα είναι πλέον η αρχή πως το κράτος θα ξοδεύει όσα οι οικονομικές δυνατότητές του το επιτρέπουν. Η αλόγιστη αύξηση των δαπανών δημιουργούσε ελλείμματα και συσσώρευε χρέη.

Η επίσης ζημιογόνα προσέγγιση της συνεχούς επιβολής φορολογιών στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις του τόπου για να συντηρηθεί ένα διογκωμένο και σπάταλο κράτος δεν πρόκειται να συνεχιστεί.

Ερ: Ποιες είναι οι εκτιμήσεις του Υπουργείου Οικονομικών για το δεύτερο εξάμηνο του 2013 και για το 2014;

Απ: Θεωρώ ότι πρέπει να είμαστε απόλυτα ειλικρινείς προς τους εαυτούς μας και τους συμπολίτες μας. Οι εκτιμήσεις είναι πολύ ζοφερές για το υπόλοιπο της φετινής χρονιάς, αλλά και για την επόμενη χρονιά. Δε θα είναι εύκολα τα πράγματα. Θα είναι περίοδος κατά την οποία θα βιώσουμε την κορύφωση των συνεπειών μιας πορείας λαθών και παραλείψεων. Και να υπογραμμίσω το γεγονός πως το Υπουργείο Οικονομικών πλέον είναι αποφασισμένο να βασίζεται σε πολύ ρεαλιστικές και συντηρητικές εκτιμήσεις που να αποτυπώνουν την πραγματικότητα, όπως αυτή διαμορφώνεται, και όχι σε υπεραισιοδοξίες εκτιμήσεις που είδαμε να καταγράφονται στο παρελθόν και οι οποίες συνέβαλλαν στον οικονομικό εκτροχιασμό.

Συνεπώς, επαναλαμβάνω πως οι εκτιμήσεις είναι ζοφερές, αλλά μέσα από αυτό το ζοφερό σκηνικό, θέλω να στείλω και ένα μήνυμα αισιόδοξο πως υπάρχει βεβαίως διέξοδος και προοπτική. Το υπόβαθρο της Κυπριακής Οικονομίας παραμένει ικανό και σε θέση να δημιουργήσει ξανά την αναπτυξιακή προοπτική. Οι παρεμβάσεις της Κυβέρνησης θα είναι στοχευμένες και αποφασιστικές προς την υποβοήθηση ακριβώς των παραγωγικών τομέων που θα τραβήξουν την οικονομία μπροστά, προς την ανάκαμψη και την ανάπτυξη.

Η Κύπρος μεσοπρόθεσμα και βεβαίως μακροπρόθεσμα, διατηρεί εξαιρετικές προοπτικές και δεν είναι τυχαίο που το επενδυτικό ενδιαφέρον αρχίζει σιγά σιγά να συγκεκριμενοποιείται και να εκδηλώνεται. Η Κύπρος θα τα καταφέρει αυτό είναι το καταληκτικό μου μήνυμα, αλλά και η αποφασιστική δέσμευση της Κυβέρνησης.

• Ο κ. Θεοφάνης Λιβέρας είναι εκδότης του κυπριακού οικονομικού περιοδικού EUROΚΕΡΔΟΣ