Πώς η Κύπρος θα ξεπεράσει την κρίση

Ο υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού Γιώργος Λακκοτρύπης καλείται να δώσει πολλές απαντήσεις στα σοβαρά προβλήματα που ήδη αντιμετωπίζει η πραγματική κυπριακή οικονομία μετά και τις αποφάσεις του Eurogroup τον Μάρτιο.

Για το περιεχόμενο, το χρονισμό και τις προοπτικές αυτών των απαντήσεων μιλά στο Euro2day.gr, πιστεύοντας πως η Κύπρος θα πρέπει να εστιάσει ακόμη περισσότερο στα σημαντικά της συγκριτικά πλεονεκτήματα και όχι να περιμένει την ανάκαμψη μέσα από την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου.

Ερ.: Κύριε υπουργέ, έχετε αναλάβει το χαρτοφυλάκιο ενός υπουργείου νευραλγικής σημασίας σε μια πολύ δύσκολη εποχή. Ποιες είναι οι προτεραιότητές σας και οι πρωταρχικοί στόχοι σας;

Απ.: Οι προτεραιότητές μας μπορούν να διαχωριστούν σε βραχυπρόθεσμες, μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες, προκειμένου να εξέλθουμε από την οικονομική κρίση.

Άμεση προτεραιότητά μας είναι ο τουρισμός, καθώς πρόκειται για έναν τομέα που μπορεί να αποδώσει πολλά και σχετικά σύντομα. Δηλαδή, βελτιώνοντας κάποια πράγματα (π.χ. επιμήκυνση τουριστικής περιόδου, βελτίωση της προσφερόμενης ποιότητας του προϊόντος), μπορούμε να προσδοκούμε πως ο τουρισμός θα παραμείνει σημαντικός αιμοδότης της οικονομίας μέσα στα επόμενα χρόνια.

Έχουμε και μεσοπρόθεσμους στόχους, όπως για παράδειγμα τη στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που έχουν πληγεί από την κρίση. Μεταξύ όσων εξετάζονται είναι και η δημιουργία ενός εγγυοδοτικού μηχανισμού σε συνεργασία με το Υπουργείο Οικονομικών.

Και βέβαια, μακροπρόθεσμα, εστιάζουμε στα ενεργειακά ζητήματα και στην προοπτική που προσφέρει η εύρεση φυσικού αερίου στην ΑΟΖ της Κύπρου.

Ερ.: Μιλήστε μας για τους χειρισμούς της κυβέρνησης στην αξιοποίηση του φυσικού αερίου και για το μνημόνιο συναντίληψης με τη Noble Energy.

Απ.: Τα θέματα του φυσικού αερίου και ο τρόπος που θα τα διαχειριστούμε μέχρι να φτάσουμε στην εκμετάλλευση των φυσικών πόρων είναι και πολλά και πολυσύνθετα. Άλλα είναι γεωστρατηγικά, γεωπολιτικά, άλλα είναι και τεχνοκρατικά. Οι κινήσεις πρέπει να γίνουν τάχιστα και παράλληλα, έτσι ώστε να μπορέσουμε να τηρήσουμε τα χρονοδιαγράμματα.

Τώρα σε ό,τι αφορά το μνημόνιο συναντίληψης για τη Noble είναι ένα κείμενο προθέσεων, που δηλώνει πως η Κυπριακή Δημοκρατία και η Noble προτίθενται να συνεργαστούν για να προχωρήσουν στην υλοποίηση των υποδομών και στην εμπορευσιμότητα του φυσικού αερίου που θα βρεθεί.

Ερ.: Πόσες θέσεις εργασίας αναμένεται να δημιουργηθούν με την ολοκλήρωση όλων των σχεδίων που αφορούν από την εξόρυξη μέχρι και την αξιοποίηση του φυσικού αερίου;

Απ.: Είναι δύσκολο να απαντήσει κάποιος και να σας πω γιατί. Πέρα από τα έργα υποδομής τα οποία προτίθεται να προωθήσει η Κυπριακή Δημοκρατία, όπως το τερματικό (κάτι που ενδέχεται να εργοδοτήσει τρεις με τέσσερις χιλιάδες εργαζόμενους κατά τη διάρκεια της κατασκευής του), υπάρχουν και άλλα παράπλευρα οφέλη αυτής της προσπάθειας.

Όπως για παράδειγμα, από εταιρείες που προσφέρουν υπηρεσίες. Αυτή την περίοδο ο Λίβανος, το Ισραήλ, η Αίγυπτος και η Κύπρος κάνουν προσπάθειες εύρεσης, εξόρυξης και εκμετάλλευσης φυσικού αερίου και διαβλέπουμε ότι πολλές εταιρείες κολοσσοί ενδιαφέρονται να έχουν την Κύπρο ως έδρα τους για να τους εξυπηρετούν όλους αυτούς. Οπότε χρειάζεται ανθρώπινο δυναμικό, θέλουμε χώρους στα λιμάνια, υπηρεσίες, άρα είναι πολύ δύσκολο να πει κάποιος συνολικά πόσες θέσεις θα δημιουργηθούν.

Απλά, αυτό που μπορώ να πω σύμφωνα με κάποιους υπολογισμούς της Αρχής Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού, είναι πως ο μεγαλύτερος αριθμός που θα εργοδοτηθεί θα αφορά στο τερματικό υγροποίησης.

Ερ.: Στον τομέα της βιομηχανίας βλέπουμε μια ολοένα και μεγαλύτερη δυσκολία των κυπριακών επιχειρήσεων να αντεπεξέλθουν μέσα από την οικονομική κρίση. Πώς αντιμετωπίζει το υπουργείο αυτό το θέμα;

Απ.: Σίγουρα η βιομηχανία υποφέρει αυτήν τη στιγμή και υποφέρει κυρίως από έλλειψη ρευστότητας λόγω της κατάστασης στον τραπεζικό τομέα. Υπάρχουν διάφορα πράγματα που προσπαθούμε να κάνουμε, όπως για παράδειγμα, έχει ήδη εγκρίνει το Υπουργικό Συμβούλιο την παγοποίηση των ενοικίων στις βιομηχανικές ζώνες που είναι του κράτους και τις ευκολίες αποπληρωμής των ενοικίων. Επίσης, προσπαθούμε με όλους τους συνδυασμούς και τους εμπλεκόμενους φορείς να προωθήσουμε τα προϊόντα των βιομηχανιών μας ειδικά στις εξαγωγές, ούτως ώστε να δώσουμε κάποιες ανάσες.

Ταυτόχρονα, προσπαθούμε με το Υπουργείο Οικονομικών να εγκαθιδρύσουμε έναν εγγυοδοτικό μηχανισμό για να επιλύσουμε ακριβώς το πιο σημαντικό πρόβλημα που ταλανίζει σήμερα τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και είναι η πρόσβαση σε χρηματοδότηση.

Επίσης, για κάποια μεγάλα έργα τα οποία είναι ουσιαστικής σημασίας, είτε στον τουρισμό, είτε αλλού, προσπαθούμε να βοηθήσουμε τους επενδυτές να βρουν στρατηγικούς συνεργάτες από το εξωτερικό, οι οποίοι θα μπορέσουν να φέρουν μέσα νέο χρήμα, νέα χρηματοδότηση.

Ερ.: Η σημασία του τουρισμού για την κυπριακή οικονομία είναι ζωτική. Ποια είναι η πολιτική της κυβέρνησης για την ανάπτυξη του τουρισμού και ποιες είναι οι ενδείξεις από τις αγορές για φέτος;

Απ.: Όπως είπαμε προηγουμένως, ο τουρισμός αυτή τη στιγμή είναι ίσως ο κυριότερος αιμοδότης της κυπριακής οικονομίας και θα παραμείνει για τα επόμενα χρόνια. Οπότε οφείλουμε να του δώσουμε την απαραίτητη προσοχή που του αρμόζει. Κοιτάζουμε σε διάφορες κατευθύνσεις. Η μια κατεύθυνση είναι να προσπαθήσουμε να επιμηκύνουμε την τουριστική περίοδο: Από τους οκτώ-εννιά μήνες, να τους κάνουμε εννιά-δέκα σε πρώτο στάδιο και τελικά δώδεκα, αν μπορούμε. Τα ξενοδοχεία μας και οι τουριστικές μονάδες μένουν ανεκμετάλλευτα τρεις, τέσσερις μήνες το χρόνο, χωρίς να παράγουν οτιδήποτε. Οπότε μια προσπάθεια είναι η επιμήκυνση ούτως ώστε να αυξήσουμε και τον αριθμό των τουριστών που φτάνουν στην Κύπρο.

Η δεύτερη προσπάθεια είναι να εμπλουτίσουμε το τουριστικό μας προϊόν για να προσελκύσουμε τους τουρίστες, όχι μόνο τους ποιοτικούς, αλλά για να προσελκύουμε τουρίστες ολόχρονα. Σε αυτό εντάσσεται τόσο το θέμα των μαρίνων και των γκολφ όσο και το θέμα των resort casino, το οποίο και ήταν στις εξαγγελίες του Προέδρου της Δημοκρατίας.

Όσον αφορά τις ενδείξεις των αγορών είχαμε ξεκινήσει τη χρονιά πάρα πολύ θετικά, με πολύ καλές προοπτικές, με σοβαρή άνοδο από τις αγορές, κυρίως από την αγορά της Ρωσίας. Προέκυψαν όμως οι δύο μήνες του Μαρτίου και του Απριλίου οι οποίοι προκάλεσαν μεγάλη αναστάτωση. Καταφέραμε με διάφορες συντονισμένες προσπάθειες, με όλους τους φορείς της τουριστικής βιομηχανίας και μεταδώσαμε το μήνυμα προς τα έξω ότι δεν υπάρχει πρόβλημα ούτε στις συναλλαγές των τραπεζών, ούτε προβλήματα με τις διακοπές σας στην Κύπρο, ούτε οτιδήποτε άλλο που να σας ανησυχεί.

Το μήνυμα πέρασε σε μεγάλο βαθμό. Φαίνεται πως επανήλθαν οι αριθμοί σε σχεδόν κανονικά επίπεδα, παρόλο που ακόμη δεν έχουμε καταφέρει να υπερκαλύψουμε την πτώση στις κρατήσεις του Μάρτη και του Απρίλη. Οπότε υπολογίζω προς το τέλος του χρόνου να είμαστε οριακά πάνω.

Πρέπει όμως να πω ότι η παρουσία εδώ στην Κύπρο του Γενικού Γραμματέα του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού (WTO) αλλά και του TUI, THOMSON, BIBLIO GLOBUS και όλων των μεγάλων τουριστικών πρακτόρων, σκοπό είχε να καταδείξει ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα και να στείλουμε ακόμα πιο έντονα, θετικά μηνύματα. Έχουμε φίλους οι οποίοι μας έχουν υποσχεθεί ότι θα μεταφέρουν τα σωστά μηνύματα. Στην ουσία δεν θέλουμε χάρες. Θέλουμε να μεταφερθεί το σωστό μήνυμα.

Ερ.: Ποια είναι τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που συνεχίζει η Κύπρος να διατηρεί ως επιχειρηματικό κέντρο και τουριστικός προορισμός;

Απ.: Είναι σημαντικό στα μηνύματα που στέλνουμε στο εξωτερικό να ξεκαθαρίσουμε ότι η κρίση αυτή είναι κρίση καθαρά του τραπεζικού τομέα. Δηλαδή, ο τραπεζικός μας τομέας έχει πληγεί πολύ σοβαρά και έχει συρρικνωθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό, αλλά δεν σημαίνει ότι έχει πληγεί ανεπανόρθωτα και η Κύπρος ως ελκυστικό κέντρο για επενδύσεις και ανάπτυξη.

Παραμένουμε ακόμη με ένα πολύ χαμηλό, ελκυστικό, φορολογικό συντελεστή για τις εταιρείες.

Έχουμε ακόμη από τους καλύτερους δικηγόρους, από τους καλύτερους λογιστές και γενικώς προσφέρουμε υπηρεσίες γύρω από την Κύπρο ως κέντρο επενδύσεων και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων.

Μπορεί σε κάποιο βαθμό να έχουμε χάσει την αξιοπιστία μας, όμως υπάρχουν ακόμη γερές βάσεις. Ο τομέας των υπηρεσιών δεν είναι φούσκα. Έχει ουσία και η ουσία είναι όλοι αυτοί οι φορείς, οι επαγγελματίες, οι θεσμοί οι οποίοι έχουν δημιουργηθεί. Πρέπει ως οικονομία, ως κράτος, ως χώρα να κερδίσουμε ξανά την αξιοπιστία μας. Αυτό είναι το σημαντικό, γιατί όταν κερδίσουμε την εμπιστοσύνη και σιγά-σιγά επαναφέρουμε την αξιοπιστία μας, τότε πιστεύω ότι θα επανέλθει η άνοδος στον τομέα των υπηρεσιών.

Οι προοπτικές διαγράφονται πολύ καλές αλλά πρέπει να τονίσω ότι μέχρι να τις αναπτύξουμε δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε τους υπόλοιπους τομείς της οικονομίας. Δεν πρέπει να επαναπαυτούμε και να περιμένουμε να έρθει το φυσικό αέριο. Πρέπει να δουλέψουμε σκληρά, πρέπει να δουλέψουμε με μεθοδικότητα και να προαγάγουμε τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που έχουμε στις υπηρεσίες, στον τουρισμό.

Πρέπει επίσης να μπούμε πιο δυναμικά στην τεχνολογία, στην καινοτομία, στον εκσυγχρονισμό και τότε οι προοπτικές θα είναι ακόμη πιο καλές για τον τόπο μας. Όσο απότομα και βίαια μπήκε Κύπρος σε αυτή την ύφεση, επειδή ακριβώς είναι μικρή η οικονομία μας, τόσο ενδεχομένως εύκολα, με τις σωστές κινήσεις φυσικά, θα μπορέσει να βγει από την ύφεση και να επανέλθουμε στην ανάπτυξη. Οι προοπτικές σαφώς είναι πολύ καλές αλλά ας μην επικεντρωθούμε και ας μην στηριχθούμε μόνο σε έναν τομέα, των υδρογονανθράκων, ας δουλέψουμε όλοι σκληρά και στους υπόλοιπους τομείς.

• Ο κ. Θεοφάνης Λιβέρας είναι εκδότης του κυπριακού οικονομικού περιοδικού EUROΚΕΡΔΟΣ.