του Θανάση Μαυρίδη

Τουλάχιστον τρεις εταιρείες του κατασκευαστικού κλάδου αντιμετωπίζουν, κατά τρόπο ”επίσημο”, σημαντικά οικονομικά προβλήματα.

Παρά τις προσπάθειες που έχουν καταβληθεί τις τελευταίες ημέρες να πέσουν οι τόνοι, η αγορά βοά για τα ήδη γνωστά προβλήματα, αλλά και για άλλα που είναι πιθανόν να προκύψουν στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα.

Είναι χαρακτηριστικό αυτό που δόθηκε την Τετάρτη 10/2 ως πληροφορία, ότι εργαζόμενοι μεγάλης κατασκευαστικής εταιρείας απείλησαν να κλείσουν κεντρική οδική αρτηρία, η οποία συνδέει τον Πειραιά με την Αθήνα, για να πάρουν τα δεδουλευμένα τους! Τελικά, όμως, η εμπλοκή απετράπη...

Τα ερωτήματα της αγοράς μεγάλα και αμείλικτα! Γιατί οι κατασκευαστικές εταιρείες έφτασαν σ’ αυτό το σημείο και ποιος ωφελήθηκε τελικά από τα χιλιάδες εργοτάξια των μεγάλων έργων; Και γιατί το πρόβλημα κορυφώνεται σ’ αυτή τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, λίγο πριν από τις εκλογές;

Μήπως είναι η πρώτη φορά που αναφερόμαστε στο κεφάλαιο ”κατασκευές”; Φυσικά και όχι! Δεν είναι είδηση ότι ο κλάδος έχει αναπτύξει τα τελευταία χρόνια πολλαπλές ταχύτητες, ούτε ότι λίγες μόλις εταιρείες δείχνουν να περιφρουρούν τα κέρδη τους από τη ”χρυσή” εποχή των μεγάλων έργων και να ετοιμάζουν τη δραστηριοποίησή τους και σε άλλους κλάδους, λαμβάνοντας έτσι θέσεις άμυνας για το μέλλον.

Οι επενδυτές είναι κατά κάποιο τρόπο πανικόβλητοι. Το ταμπλό δεν έδειξε σημάδια αισιοδοξίας για το μέλλον. Ίσως να επρόκειτο για μία διαβολική συγκυρία το γεγονός ότι τρεις εταιρείες γνωστοποιούσαν, σχεδόν ταυτόχρονα, με επιστολές τους προς τη διοίκηση του χρηματιστηρίου τα σημαντικά οικονομικά τους προβλήματα και ότι την ίδια ώρα, σύμφωνα με πληροφορίες, ρευστοποιούσε τις μετοχές του το γνωστό Αμοιβαίο Κεφάλαιο ”Ολυμπιονίκης”, ενώ την ίδια ακριβώς στιγμή παρασύρθηκαν και άλλοι θεσμικοί και ιδιώτες σε μαζικές πωλήσεις.

Το πιο πιθανό, ωστόσο, είναι ότι πρόκειται για συνδυασμό πολλών πραγμάτων. Υπήρξαν διαβολικές συμπτώσεις, αλλά υπάρχουν και προβλήματα.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μάς έχει υποχρεώσει να ξανασκεφτούμε το μοντέλο του ”μαθηματικού τύπου”, το οποίο και αποτέλεσε τα τελευταία χρόνια το ”ευαγγέλιο” για την ανάδειξη των μειοδοτών στα δημόσια έργα.

Με τον τρόπο αυτό ξεφύγαμε από μία πραγματικά δυσάρεστη κατάσταση του παρελθόντος, όταν τα δημόσια έργα δίνονταν με εκπτώσεις της τάξης του... 80% και του 98%, για να μείνουν στη συνέχεια ημιτελή ή να αναγκαστεί το Δημόσιο να προχωρήσει σε νέο διαγωνισμό για την ολοκλήρωσή τους.



”Γιατρεύτηκε” η ασθένεια του παρελθόντος, αλλά δημιουργήθηκε άλλη! Οι επικριτές του ”μαθηματικού τύπου” υποστηρίζουν ότι με την εφαρμογή του ”νοθεύτηκε” ο ανταγωνισμός, ότι τα δημόσια έργα κατασκευάστηκαν τελικά με πολύ υψηλό κόστος και ότι οι πιο ισχυροί του κλάδου πήραν τη ”μερίδα του λέοντος”.

Η αλήθεια είναι πάντοτε κάπου στη μέση! Το πρόβλημα είναι ότι ουδείς είναι σε θέση σήμερα να αντιπροτείνει έναν πραγματικά αξιόπιστο τρόπο λειτουργίας του συστήματος.

Οι εκλογές ”πάγωσαν” οποιαδήποτε προσπάθεια επιχειρήθηκε να εκδηλωθεί και δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι όλες οι αντίστοιχες πιέσεις προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι οποίες μετακυλήθηκαν προς το Ελληνικό Δημόσιο, είχαν την αφετηρία στους στα εναπομείναντα μεγάλα έργα. Παίχτηκε, δηλαδή, ένα παιγνίδι που ως κεντρική του ιδέα είχε την αλλαγή του πολιτικού σκηνικού.

Η σχετική φημολογία απενεχοποιεί τον ”μαθηματικό τύπο”, αλλά το ρεπορτάζ υποστηρίζει ότι δεν απέχει και πολύ από την πραγματικότητα.

Όπως δεν απέχει από την πραγματικότητα και το γεγονός ότι στη διάρκεια της εφαρμογής του ”μαθηματικού τύπου” δεν ωφελήθηκε το σύνολο των εισηγμένων εταιρειών, αλλά μία μικρή μόνο ομάδα. Και είναι κοινό μυστικό ότι οι περισσότερες εταιρείες του κλάδου λειτουργούσαν, τελικά, ως υπεργολάβοι...

Ο πανικός των συγχωνεύσεων

Το όραμα του πτυχίου της Ζ΄ τάξης ήταν το εναρκτήριο ”λάκτισμα” για έναν μεγάλο μαραθώνιο με στόχο τη δημιουργία μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων. Σήμερα αποδεικνύεται στην πράξη ότι ελάχιστες ήταν οι εταιρείες που πραγματικά ήταν έτοιμες για να προχωρήσουν σ’ ένα τέτοιο βήμα. Κι ήταν τελικά αυτές που κυριάρχησαν στον κλάδο.

Η διαδικασία των συγχωνεύσεων έδωσε πόντους στον όμιλο Ελληνική Τεχνοδομική - Άκτωρ - ΤΕΒ, στον όμιλο Άβαξ J&P και στη ΓΕΚ. Για τους υπόλοιπους θα πρέπει να ψάξουμε πολύ για να διαπιστώσουμε κατά πόσο ωφελήθηκαν ή όχι.

Το αντίθετο, μάλιστα! Η πίεση που ασκήθηκε στον κλάδο οδήγησε σε συμφωνίες που δεν είχαν ως κίνητρό τους την επιχειρηματικότητα, αλλά μια σκοπιμότητα της στιγμής. Έτσι, βρέθηκαν κάτω από την ίδια στέγη και με συνοπτικές διαδικασίες άνθρωποι που δεν είχαν ουσιαστικά ούτε κοινή γλώσσα, ούτε, πολύ περισσότερο, κοινούς επιχειρηματικούς στόχους. Και επιπλέον, οι συγχωνεύσεις δημιούργησαν οικονομικές υποχρεώσεις, αφού η πίεση του χρόνου δεν επέτρεψε σε πολλές περιπτώσεις έναν σε βάθος έλεγχο όλων των οικονομικών στοιχείων των αντισυμβαλλομένων και μελλοντικών συνεταίρων.

Την εποχή εκείνη, πάντως, υπήρξαν φωνές που είχαν αντιταχθεί σ’ όλη αυτή τη διαδικασία. Τόσο οι μέτοχοι της Μηχανικής όσο και εκείνοι της ΒΙΟΤΕΡ είχαν αντιδράσει έντονα και είχαν περιγράψει όλα όσα τελικά επακολούθησαν.

* Αναδημοσίευση από το φύλλο 308 της εφημερίδας ”Μέτοχος & Επενδύσεις” με ημερομηνία 13 Φεβρουαρίου 2004.