Επικουρικές Συντάξεις: Πώς φροντίζει τους «αδύναμους» η Αυστραλία

Οι άνθρωποι παντού και πάντα ξεκινούν τη ζωή με υψηλούς στόχους για «επιτυχία». Όμως, κάποιοι, για λόγους που έχουν αναλυθεί αλλά δεν είναι του παρόντος, φθάνουν στην τρίτη ηλικία, έχοντας μείνει πίσω στην κλίμακα των απαραίτητων υλικών μέσων για αξιοπρεπή διαβίωση. Αυτούς το συνταξιοδοτικό σύστημα της Αυστραλίας τούς θεωρεί «αδύναμους» και τους καλύπτει συνταξιοδοτικά.

Οι ρυθμίσεις υπέρ των αδυνάμων

1. Σύνταξη παρέχεται στο 67ο έτος της ηλικίας του πολίτη.

2. Για το διάστημα από 1η Ιουλίου 2020 μέχρι 30 Ιουνίου 2021, σύνταξη δικαιούται ο πολίτης ο οποίος, πέρα από την κατοικία του οποιασδήποτε αξίας, έχει στην κατοχή του αλλά περιουσιακά στοιχεία (εξοχική κατοικία, τραπεζικές καταθέσεις, κ.λπ.) αξίας μικρότερης των 268.000 δολαρίων, εάν είναι μόνος του, ή 401.500 δολαρίων, εάν πρόκειται για ζευγάρι. Για τους πολίτες χωρίς κατοικία, τα όρια είναι 482.500 και 616.000 δολάρια αντίστοιχα.

3. Οι συνταξιούχοι μπορούν να εργάζονται. Για κάθε δολάριο που κερδίζει ο συνταξιούχος από την εργασία του πάνω από 178 δολάρια ανά δεκαπενθήμερο ή 316 δολάρια αν πρόκειται για ζευγάρι, η σύνταξη μειώνεται κατά μισό δολάριο.

4. Τα ποσά των συντάξεων που ισχύουν για το τρέχον έτος είναι 858.30 δολάρια ανά δεκαπενθήμερο, εάν πρόκειται για άτομο, η 1.309.00 δολάρια για ζευγάρι.

5. Οι συντάξεις είναι αφορολόγητες.

Η κάλυψη που παρέχεται από το δημόσιο είναι προσδιορισμένη έτσι ώστε να είναι μεν επαρκής για αξιοπρεπή διαβίωση, αλλά χαμηλή για να δημιουργεί κίνητρα στους πολίτες να προσπαθούν στη ζωή τους να αποφύγουν την ανάγκη να συνταξιοδοτηθούν από το δημόσιο. Σημειώνουμε ότι το ποσοστό των συνταξιοδοτούμενων από το δημόσιο συνεχίζει να μειώνεται, καθώς όλο και περισσότεροι προσφεύγουν στην ιδιωτική συνταξιοδότηση, συσσωρεύοντας και διαχειριζόμενοι οι ίδιοι αποταμιεύσεις κατά τη διάρκεια της εργασιακής τους ζωής. 

Διαχείριση των επικουρικών εισφορών από τους ίδιους τους πολίτες

Όπως εξηγήσαμε στα προηγούμενα άρθρα μας (1), στην Αυστραλία σήμερα οι πολίτες έχουν και διαχειρίζονται με τη βοήθεια ανταγωνιζόμενων ιδιωτικών συνταξιοδοτικών ταμείων 3,1 τρισεκατομμύρια δολάρια Αυστραλίας, πέραν των καταθέσεων που διαθέτουν στις τράπεζες. Είναι δε η διαχείριση τόσο επιτυχημένη, ώστε οι πολίτες εν μέσω χαμηλότατων, σχεδόν μηδενικών, παγκόσμιων επιτοκίων, επιτυγχάνουν για τα ασφαλιστικά τους κεφάλαια αποδόσεις οι οποίες θεωρούνται εξωπραγματικές, αφού κυμαίνονται γύρω στο 5%.

Οι πολίτες έχουν σίγουρα υψηλή οικονομολογική νοημοσύνη και προπάντων διάθεση να διαχειρίζονται οι ίδιοι τις ασφαλιστικές τους αποταμιεύσεις. Αλλά παράλληλα, βοηθούνται σημαντικά να επιτύχουν από το αυτοδιαχειριστικό συνταξιοδοτικό σύστημα που έχει υιοθετηθεί και εποπτεύεται από την πολιτεία. Ας δούμε σύντομα τις βασικές ρυθμίσεις του:

1. Το δικαίωμα στην ιδιωτική σύνταξη μπορεί να ασκηθεί από τους πολίτες αρχής γενομένης από το 60ό έτος της ηλικίας.
2. Οι εργοδότες συνεισφέρουν ως ελάχιστο 9.5% των μικτών αποδοχών του εργαζομένου στο συνταξιοδοτικό ταμείο της επιλογής του. (Από τον Ιούλιο του 2021, οι εργοδοτικές εισφορές προβλέπεται ότι θα αρχίσουν να ανέρχονται μέχρι να φθάσουν 12% το 2025).
3. Οι εργοδοτικές εισφορές και οι οικειοθελείς αποταμιεύσεις των πολιτών μέσω των συνταξιοδοτικών ασφαλιστικών ταμείων φορολογούνται με 15% μέχρι του συνολικού ποσού των 25.000 δολαρίων ετησίως. (Παράδειγμα: Εάν ο μισθός ενός εργαζομένου μέσα στο έτος είναι 100.000 δολάρια και ο εργοδότης συνεισφέρει 9.500, τότε ο εργαζόμενος, εάν το επιθυμεί, μπορεί να συνεισφέρει στο συνταξιοδοτικό του κεφάλαιο με τον ευνοϊκό φορολογικό συντελεστή μέχρι 15.500 δολάρια).
4. Οι συντάξεις που παρέχονται από τα ιδιωτικά συνταξιοδοτικά ταμεία είναι αφορολόγητες, αλλά μόνο για μέγιστο συσσωρευμένο κεφάλαιο 1,6 εκατ. δολάρια ανά συνταξιοδοτούμενο.

Σύμφωνα με πρόσφατη διεθνή έρευνα (Βλ. https://www.afr.com/wealth/superannuation/these-are-the-world-s-best-and-worst-pension-systems-20191021-p532ks), το συνταξιοδοτικό σύστημα που περιγράψαμε πιο πάνω είναι ένα από τα καλύτερα στον κόσμο. Μεταφέρει στους πολίτες την ευθύνη να σχεδιάσουν το συνταξιοδοτικό τους μέλλον. Να διαχειριστούν οι ίδιοι τις συνταξιοδοτικές τους αποταμιεύσεις κατά τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου. Και το δημόσιο, ενώ από τη μια μεριά βοηθάει τους πολίτες να επιτύχουν τα σχέδιά τους, παρέχοντας ένα σταθερό θεσμικό περιβάλλον, από την άλλη, παρέχει ένα δίκτυο ασφαλείας σε όσους πολίτες για οποιουσδήποτε λόγους αποτύχουν.

Συμπέρασμα

Σήμερα τα επιτόκια είναι μηδενικά ή και αρνητικά. Θα μπορούσε να είναι διαφορετικά, αν οι ηγεσίες στις δημοκρατίες Δυτικού τύπου είχαν ανταποκριθεί στις ευθύνες τους και είχαν προχωρήσει στις αναγκαίες διαρθρωτικές αλλαγές. Αυτή η διαπίστωση ισχύει ιδιαίτερα για την Ελλάδα, όπου μετά από μια θεαματική περίοδο κεντρικά προωθούμενης οικονομικής ανάπτυξης μεταπολεμικά, η χώρα κατάφερε να πτωχεύσει το 2009 και να βρίσκεται σήμερα σε δεινή οικονομική κατάσταση εν μέσω πανδημίας.

Παρά τις πιο πρόσφατες απογοητευτικές εμπειρίες, ίσως οι Έλληνες μπορούμε να μάθουμε από την Αυστραλία, η οποία είναι η πρωτεύουσα της ελληνικής διασποράς. Το ελπίζουμε, γιατί το συνταξιοδοτικό σύστημα που εφαρμόζει η Αυστραλία από το 1987 προσφέρει αποτελεσματική διέξοδο στο κομβικό ζήτημα του συνταξιοδοτικού προβλήματος που αντιμετωπίζει η Ελλάδα, δεδομένων και των αρνητικών τάσεων που επιβραδύνουν την αύξηση των διαθέσιμων οικονομικών πόρων.

* Ο Γεώργιος Κ. Μπήτρος είναι Ομότιμος Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ενώ ο Στέργιος Μπακάλης είναι τ. καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Βικτόρια της Αυστραλίας.

1. Δείτε εδώ το πρώτο άρθρο της σειράς «Επικουρικές συντάξεις: Βαθιά ελαττωματική η μεταρρύθμιση που ψηφίστηκε», το δεύτερο με τίτλο: Επικουρικές συντάξεις: Οι τρεις δομικές διαφορές με την πετυχημένη Αυστραλία, το τρίτο με τίτλο: Επικουρικές συντάξεις: Πώς επιτυγχάνεται ο τέλειος ανταγωνισμός στη διαχείριση, το τέταρτο με τίτλο Επικουρικές Συντάξεις: Γιατί είναι win-win το σύστημα της Αυστραλίας, το πέμπτο με τίτλο: Η συνταγή για αποδοτική διοίκηση στα Επικουρικά Ταμεία και το έκτο με τίτλο Πού πάσχει η ελληνική μεταρρύθμιση στην Επικουρική Σύνταξη