Η συνταγή για αποδοτική διοίκηση στα Επικουρικά Ταμεία

Τα εξαιρετικά αποτελέσματα για την Αυστραλία και τους Αυστραλούς από τη μεταρρύθμιση των επικουρικών συντάξεων στις αρχές της δεκαετίας του 1990, στα οποία αναφερθήκαμε στα προηγούμενα άρθρα μας (1), προήλθαν σε κάποιο βαθμό από τη μεγάλη αποδοχή που της επεφύλαξαν πολίτες και πολιτικά κόμματα.

Στην επιτυχία της σίγουρα συνέβαλε επίσης η κουλτούρα των Αυστραλών, η οποία δίνει έμφαση στην «ανάληψη της ατομικής ευθύνης για το κοινό καλό».

Αλλά δεν έχουμε καμία επιφύλαξη να πούμε ότι η επιτυχία, εκτός από την πλήρη ιδιοκτησία της μεταρρύθμισης από τους Αυστραλούς, βασίστηκε σε δύο συμπληρωματικούς θεσμικούς πυλώνες. Τον ένα απ’ αυτούς τον εξηγήσαμε ήδη στο προηγούμενο άρθρο μας, Πρόκειται για τον θεσμό της ρύθμισης της αγοράς των επικουρικών συντάξεων, έτσι ώστε να λειτουργεί κάτω από τη συνεχή πίεση του έμπρακτου και του δυνητικού ανταγωνισμού.

Ισχυριζόμαστε δε ότι επέδρασε καταλυτικά, γιατί όλοι οι παράγοντες που κλήθηκαν να δραστηριοποιηθούν σ’ αυτή την αγορά κατάλαβαν από την πρώτη στιγμή ότι οι κανόνες ήταν δεδομένοι, ότι δεν επρόκειτο να αλλάξουν στο προβλεπτό μέλλον και ότι έπρεπε να γίνουν σεβαστοί, ώστε να προκύψουν τα προβλεπόμενα αποτελέσματα. Αυτή η γραμμή πέρασε και παγιώθηκε με ιδιαίτερα εμφαντική κατοχύρωση και στον δεύτερο   πυλώνα, ο οποίος δεν είναι άλλος από την καινοτομία της «ταξικής συναίνεσης» στο πλαίσιο της διοίκησης του τυπικού Επικουρικού Συνταξιοδοτικού Ταμείου.

Ο στόχος μας στο παρόν πρώτο μέρος αυτού του άρθρου είναι να εξηγήσουμε πώς διοικείται και πώς λειτουργεί ένα τέτοιο τυπικό ταμείο, με την προσδοκία ότι θα πείσουμε τους αναγνώστες για τη μεγάλη σημασία αυτής της θεσμικής καινοτομίας.

Η σύνθεση του Διοικητικού Συμβουλίου 

Τα εκάστοτε μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου προτείνονται, διορίζονται για ορισμένη θητεία και ανακαλούνται για βάσιμους λόγους. Εργοδότες και εργαζόμενοι εκπροσωπούνται στη διοίκηση σε ίση ποσοστιαία βάση, 50%-50%. Στο Δ.Σ. συμμετέχουν επίσης χωρίς ψήφο Ειδικοί Επενδυτικοί Σύμβουλοι, οι οποίοι προσλαμβάνονται μετά από έρευνα της αγοράς και εισήγηση σχετικής Επιτροπής του Διοικητικού Συμβουλίου. 

Οι αρμοδιότητες του Διοικητικού Συμβουλίου

Σε καθημερινή βάση, όλες οι λειτουργίες του ταμείου εποπτεύονται  και καθοδηγούνται από τον «Εκτελεστικό Διευθυντή». Συνεπώς, μια από τις πλέον σημαντικές και υπεύθυνες αρμοδιότητες του Διοικητικού Συμβουλίου είναι η ανεύρεση, ο διορισμός, η αξιολόγηση και, εάν είναι απαραίτητο, η απομάκρυνση του εκτελεστικού διευθυντή. Για λογαριασμό του Διοικητικού Συμβουλίου ο τελευταίος:

* Επιβλέπει τις λειτουργίες του Ταμείου

* Διασφαλίζει ότι το Ταμείο λειτουργεί σύμφωνα με την «Ιδρυτική Πράξη» ( Τrust deed) και τις πρακτικές εταιρικής διακυβέρνησης.

*Παρακολουθεί τις εξελίξεις στους τομείς της:

• Επενδυτικής πολιτικής και των αποδόσεων.
• Συμμόρφωσης με τον Κώδικα Δεοντολογίας.
• Προετοιμασίας και της έγκρισης των ετήσιων οικονομικών εκθέσεων, καθώς και της συνεργασίας με τους ελεγκτές.
• Συνεχούς επικαιροποίησης των συστημάτων διαχείρισης των επενδυτικών και άλλων κινδύνων.
• Ενημέρωσης των «εργαζόμενων-μεριδιούχων» για τις μεταβολές της αποτίμησης των μεριδίων τους,

* Βρίσκεται σε συνεχή επαφή με τη Ρυθμιστική, τις άλλες αρχές της πολιτείας και οπωσδήποτε με τις άλλες επιτροπές που λειτουργούν στο πλαίσιο του Διοικητικού Συμβουλίου.

* Φροντίζει για την υλοποίηση του διαφημιστικού προγράμματος και την ενίσχυση της καλής φήμης του ταμείου στο κοινό.

* Προετοιμάζει και υποβάλλει για έγκριση στο Διοικητικό Συμβούλιο σχέδια και προτάσεις για τη στρατηγική κατεύθυνση του Ταμείου κ.λπ.

Οι αρμοδιότητες της Επενδυτικής Επιτροπής

Αυτή η επιτροπή αναφέρεται στον Εκτελεστικό Διευθυντή του Ταμείου και είναι επιφορτισμένη με την ευθύνη να βρίσκεται σε επαφή με τους μεριδιούχους και να τους:

• Ενημερώνει σε τακτά διαστήματα για την πορεία των επενδύσεων που έχουν επιλέξει, καθώς και για τις συγκριτικές αποδόσεις άλλων χαρτοφυλακίων μικρότερου η μεγαλύτερου επενδυτικού κινδύνου.
• Πληροφορεί για τις συγκριτικές επιδόσεις άλλων ταμείων, με στόχο την καλλιέργεια της αμοιβαίας εμπιστοσύνης των μεριδιούχων και στις επιλογές τους και στους χειρισμούς του Ταμείου τους.
• Παρέχει γενικές επενδυτικές συμβουλές, καθώς και επ’ αμοιβή αν πρόκειται για παροχή εξατομικευμένων συμβουλών.
• Εκτελεί τις εντολές τους για την προσαρμογή των επενδυτικών χαρτοφυλακίων τους, σύμφωνα με τις εντολές τους.

Αξίζει να επισημανθεί εδώ ότι οι επιλογές των μεριδιούχων δεν περιορίζονται σε επενδύσεις αποκλειστικά στην Αυστραλία. Η μόνη παράμετρος που κατευθύνει τις επιλογές μεταξύ εθνικών και διεθνών επενδύσεων είναι οι προσδοκώμενες αποδόσεις σταθμισμένες με τον επενδυτικό κίνδυνο. Κατά συνέπεια, τα συνταξιοδοτικά Ταμεία βρίσκονται σε ανταγωνισμό με τις διεθνείς αποδόσεις των επενδύσεων.     

Υ.Γ. Η συνέχεια με μια σύντομη ανακεφαλαίωση και το συμπέρασμα στο επόμενο μέρος του άρθρου μας.

* Ο Γεώργιος Κ. Μπήτρος είναι Ομότιμος Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ενώ ο Στέργιος Μπακάλης είναι τ. καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Βικτόρια της Αυστραλίας.

1. Δείτε εδώ το πρώτο άρθρο της σειράς «Επικουρικές συντάξεις: Βαθιά ελαττωματική η μεταρρύθμιση που ψηφίστηκε», το δεύτερο με τίτλο: Επικουρικές συντάξεις: Οι τρεις δομικές διαφορές με την πετυχημένη Αυστραλία, το τρίτο με τίτλο: Επικουρικές συντάξεις: Πώς επιτυγχάνεται ο τέλειος ανταγωνισμός στη διαχείριση και το τέταρτο με τίτλο Επικουρικές Συντάξεις: Γιατί είναι win-win το σύστημα της Αυστραλίας