Αγγλοσαξονικός ρεαλισμός ή οπτασία;

Στις αρχές του 2009 ορισμένοι Αγγλοσάξονες έλεγαν ότι η Ελλάδα κινδύνευε να βρεθεί εκτός ΟΝΕ. Εδώ και μέρες μιλάνε για τον βαλκανικό κατακλυσμό που θα πνίξει τις τράπεζες. Ρεαλισμός ή κάτι άλλο;

Δημοσιεύθηκε: 3 Μαρτίου 2009 - 07:56

Dr Money

Στα τέλη του 2008 και στις αρχές του 2009 τα δημοσιεύματα και τα σχόλια στο ξένο Τύπο, ιδίως στον αγγλοσαξονικό, για τη χώρα μας είχαν την ίδια επωδό:

Η Ελλάδα θα είχε προβλήματα να βρει τα 50 δισ. ευρώ που θα έπρεπε να δανειστεί από τις διεθνείς κεφαλαιαγορές για να καλύψει τις δανειακές ανάγκες της χρονιάς και η συμμετοχή της στην ευρωζώνη βρισκόταν σε κίνδυνο.

Αυτή η εντύπωση ενισχυόταν αφενός μεν από τις φτωχές οικονομικές επιδόσεις της χώρας στα δημόσια οικονομικά και από το μεγάλο έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, αφετέρου δε από τις εικόνες χάους που μετέφεραν τα ξένα ΜΜΕ από την Αθήνα και από άλλες πόλεις της χώρας τον Δεκέμβριο.

Για τους οπαδούς της θεωρίας της συνωμοσίας, η θέση των Αγγλοσαξόνων είχε κυρίως στόχο το οικοδόμημα του ευρώ να καταρρέει και δευτερευόντως την Ελλάδα, που λόγω συγκυρίας και επιβαρημένου παρελθόντος προσφερόταν να παίξει τον ρόλο.

Φυσικά, καμία ελληνική κυβέρνηση δεν θα ήταν τόσο τρελή ώστε να ζητήσει να φύγει η χώρα από την ΟΝΕ και να βαδίσει στα χνάρια της Ουγγαρίας από τη στιγμή που η Συνθήκη του Μάαστριχτ δεν προβλέπει έξοδο.

Τα αρνητικά μιας τέτοιας κίνησης δεν θα μπορούσαν να συγκριθούν με τα όποια θετικά, αν φυσικά υπάρχουν τέτοια.

Στο διάστημα που μεσολάβησε πολλά πράγματα άλλαξαν.

Κατ’ αρχάς, οι ελληνικές αρχές ευόδωσαν να διευκρινίσουν ότι οι συνολικές δανειακές ανάγκες της χώρας δεν ανέρχονται σε 50 δισ. ευρώ, όπως γραφόταν κατά κόρον, αλλά σε λιγότερα από 44 δισ.

Δεύτερον και σημαντικότερο, η χώρα κατάφερε να δανειστεί 18,5 δισ. ευρώ περίπου ή το 40% των ετήσιων αναγκών της μέσα σε δύο μήνες, έστω κι αν πλήρωσε υψηλό spread πάνω από τα επιτόκια της χρηματαγοράς και των γερμανικών ομολόγων.

Το θέμα υποχώρησε από την πρώτη γραμμή της επικαιρότητας, αλλά δεν εξαφανίστηκε κι αν η Ιστορία είναι οδηγός θα επανέλθει στο μέλλον με άλλη μορφή.

Όμως, τις ανησυχίες για την αποχώρηση κράτους-μέλους από την ευρωζώνη διαδέχτηκαν οι φόβοι για κατάρρευση χωρών της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης και οι επιπτώσεις στις δυτικές τράπεζες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή.

Ακόμη μία φορά, όλες οι χώρες της ευρύτερης περιοχής μπήκαν στο ίδιο καζάνι είτε ανήκαν στην Ε.Ε., όπως η Ρουμανία, η Βουλγαρία και οι χώρες της Βαλτικής, είτε όχι, όπως η Ουκρανία κ.λπ.

Η μπάλα πήρε όλες τις δυτικές χώρες αδιακρίτως και μαζί τις τράπεζές τους, όπως της Ελλάδας και της Αυστρίας, που δραστηριοποιούνται εκεί χωρίς διαφοροποιήσεις με κριτήρια τον βαθμό έκθεσης σε κάθε χώρα, τη σύνθεση του δανειακού χαρτοφυλακίου τους κ.ά.

Όμως, σε αντίθεση με το επιχείρημα περί τριγμών στο οικοδόμημα του ευρώ κ.λπ., που ήταν σαφώς αβάσιμο για όποιον είχε κάποιες βασικές γνώσεις για τα κίνητρα κάθε χώρας και την απροθυμία των αρχιτεκτόνων του συστήματος, π.χ. Γερμανίας, Γαλλίας, να το δουν να καταρρέει, το επιχείρημα για τους κινδύνους εξ Ανατολών έχει βάση.

Η μεγάλη διολίσθηση νομισμάτων, όπως του πολωνικού ζλότι κατά 40% περίπου, του ρωσικού ρουβλίου κατά 30% και πλέον, του ουγγρικού φιορινιού σε ποσοστό 30% περίπου και του ουκρανικού νομίσματος κατά 40% και πλέον από τον Σεπτέμβριο του 2008, έχει συνέπειες.

Η υποτίμηση των τοπικών νομισμάτων χειροτερεύει την ποιότητα του χαρτοφυλακίου των δυτικών τραπεζών με μεγάλη έκθεση σε δάνεια σε ευρώή σε ελβετικό φράγκο σε αυτές τις χώρες, ακόμη κι αν ληφθούν υπόψη τα χαμηλότερα επιτόκια.

Ο δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας των θυγατρικών των δυτικών τραπεζών θα χειροτερεύσει λόγω των προβλημάτων που δημιουργεί η υποτίμηση και οι μητρικές τράπεζες θα κληθούν να χρηματοδοτήσουν αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου.

Επιπλέον, η έλλειψη εμπιστοσύνης στο τοπικό νόμισμα ίσως ωθήσει νοικοκυριά και επιχειρήσεις να αποσύρουν μέρος των τραπεζικών καταθέσεών τους με τις οποίες οι τράπεζες χρηματοδοτούν τις χορηγήσεις τους.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα χειρότερα γι’ αυτές τις χώρες βρίσκονται μπροστά και επομένως το ίδιο ισχύει για τις θυγατρικές των ελληνικών τραπεζών.

Όμως, θα ήταν λάθος να αγνοηθούν αφενός η διαφορετικότητα κάθε χώρας και αφετέρου η κεφαλαιακή ισχύς, η πολιτική προβλέψεων για επισφαλή δάνεια, η έκθεση κάθε τράπεζας σε δανεισμό στο ευρώ ή/και στο ελβετικό φράγκο κ.λπ. κάθε τράπεζας.

Επιπλέον, χρειάζεται να ληφθεί υπόψη ότι ορισμένες από αυτές τις χώρες βρίσκονται σε καλύτερη μοίρα απ’ ό,τι σε προηγούμενες οικονομικές κρίσεις και θα πρέπει να θεωρηθεί έκπληξη αν το ΔΝΤ, η Ευρωπαϊκή Ένωση και διεθνείς τράπεζες δεν τους δώσουν τα δάνεια που χρειάζονται για να καλύψουν τις ελάχιστες χρηματοδοτικές ανάγκες τους.

Υπό αυτές τις συνθήκες, είναι πολύ δύσκολο να προβλέψει κανείς τι ακριβώς θα συμβεί τα επόμενα τρίμηνα σε αυτές τις χώρες και επομένως ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στις ελληνικές τράπεζες.

Επομένως, είναι ιδιαίτερα επίφοβο να μιλήσει κάποιος για βαλκανικό κατακλυσμό, όπως κάνουν ορισμένοι, ιδίως αν υποθέσει ότι οι χώρες της περιοχής που ανήκουν στην Ε.Ε. και όχι μόνο θα χρηματοδοτηθούν από διεθνείς οργανισμούς.

Όμως, οι αγγλοσαξονικές αναφορές και όχι μόνο για την ευρύτερη περιοχή και τις δυτικές τράπεζες που δραστηριοποιούνται εκεί δίνουν την εντύπωση αυτή τη στιγμή ότι ενέχουν κάποιο στοιχείο υπερβολής.

Δεν αποκλείεται λοιπόν να καλμάρουν τα αρνητικά δημοσιεύματα για ένα διάστημα και να επανέλθουν αργότερα, προχωρώντας σε διαφοροποιήσεις αυτή τη φορά ανά χώρα κατά τα πρότυπα του παρελθόντος.

Αν κάτι τέτοιο επιβεβαιωθεί, θα είναι η δεύτερη φορά μετά τα περί κατάρρευσης της ευρωζώνης όπου ο ρεαλισμός θα έχει δώσει τη θέση του στις οπτασίες.

Dr. Money

[email protected]

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.