Tράπεζες: Το κλειδί των επισφαλών δανείων

Αντιπροσωπεύουν οι σημερινές τιμές των τραπεζικών μετοχών την ευκαιρία μιας ζωής ή μήπως πρόκειται για μία ακόμη παγίδα των "αρκούδων"; Την απάντηση την έχουν τα προβληματικά δάνεια.

Δημοσιεύθηκε: 24 Φεβρουαρίου 2009 - 08:05

Dr Money

Tράπεζες: Το κλειδί των επισφαλών δανείων

Ποιος θα το περίμενε!

Οι τραπεζικές μετοχές έχουν απολέσει το 80% και πλέον της αξίας τους από τα υψηλά του 2007, είναι διαπραγματεύσιμες με μονοψήφια Ρ/Ε, η τιμή τους έχει πέσει κάτω από τη λογιστική αξία και σε κάποιες περιπτώσεις κάτω από την ονομαστική αξία, κι όμως λίγοι τις αγγίζουν.

Από τη σκοπιά του contrarian επενδυτή, που δεν πιστεύει στον χρηματοοικονομικό Αρμαγέδδωνα, αντιπροσωπεύουν μια μεγάλη αγοραστική ευκαιρία.

Όμως, από την πλευρά των αναλυτών της Citi και άλλων, που εκτιμούν ότι μπορούν να βγάλουν ζημίες ίσες με το 15% - 20% του δανειακού χαρτοφυλακίου τους στις χώρες της κεντρικής και της ανατολικής Ευρώπης, αντιπροσωπεύουν την τέλεια παγίδα.

Προφανώς, και οι δύο πλευρές δεν μπορεί να έχουν δίκιο. Κάποια κάνει λάθος και κάποια έχει δίκιο.

Ποια όμως;

Η απάντηση συνδέεται με την εξέλιξη των μη καθυστερούμενων δανείων στην Ελλάδα και στις χώρες της ευρύτερης περιοχής όπου οι μεγάλες ελληνικές τράπεζες δραστηριοποιούνται.

Στο μόνο που συμφωνούν οι δύο πλευρές και οι ακόλουθοί τους είναι ότι η οικονομική καχεξία θα οδηγήσει σε αύξηση των δανείων που δεν εξυπηρετούνται και συνακόλουθα των προβλέψεων.

Υπενθυμίζεται ότι οι προβλέψεις πληγώνουν την κερδοφορία των τραπεζών και έμμεσα τα ίδια κεφάλαιά τους.

Είναι άλλο πράγμα όμως να μπορούν οι προβλέψεις και η κεφαλαιακή επάρκεια μιας τράπεζας να αντιμετωπίσουν την αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων κι άλλο να μην επαρκούν, οπότε η τράπεζα οδηγείται αναγκαστικά σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου.

Όμως, αυτή τη στιγμή κανείς δεν μπορεί να υπολογίσει με ακρίβεια τι θα συμβεί τους επόμενους 20 μήνες και ποια θα είναι η επίπτωση σε κάθε τράπεζα.

Ως γνωστόν, όλα τα δάνεια που έχουν δοθεί στην Ελλάδα και στις άλλες χώρες δεν είναι ίδια, π.χ. άλλο ρίσκο έχουν τα καταναλωτικά και τα επιχειρηματικά κι άλλο τα στεγαστικά δάνεια.

Γι’ αυτόν τον λόγο άλλες προβλέψεις, υψηλότερες, παίρνουν οι τράπεζες για τα καταναλωτικά δάνεια και τις πιστωτικές κάρτες που είναι σε καθυστέρηση κι άλλες για τις υπόλοιπες κατηγορίες δανείων.

Ούτε όλες οι τράπεζες έχουν την ίδια σύνθεση δανειακού χαρτοφυλακίου.

Η Εθνική έχει αναλογικά μεγάλο χαρτοφυλάκιο στεγαστικών, η Eurobank καταναλωτικών δανείων, η Alpha Bank επιχειρηματικών και η Tράπεζα Πειραιώς μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Ούτε όλες οι οικονομίες των χωρών της νοτιοανατολικής Ευρώπης βρίσκονται στην ίδια μοίρα.

Άλλη είναι η κατάσταση στην Ουκρανία, άλλη στη Ρουμανία και στη Βουλγαρία που είναι μέλη της Ευρωπαικής Ένωσης κι άλλη στην Τουρκία η οποία πέρασε από μεγάλη κρίση στις αρχές της δεκαετίας.

Είναι λοιπόν λίαν επισφαλές να προβεί κάποιος σε συνολικές εκτιμήσεις για τον κλάδο με τέτοιες διαφορές.

Αν όμως επιχειρούσε να προσεγγίσει σφαιρικά το θέμα, πιθανόν θα κατέληγε στα εξής συμπεράσματα.

Στα τέλη του 2008 οι τράπεζες είχαν δώσει δάνεια ύψους 250 δισ. ευρώ στην Ελλάδα και περίπου 50 δισ. ευρώ στις χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Ο δείκτης των μη εξυπηρετούμενων δανείων υπολογιζόταν κοντά στο 5% στην Ελλάδα και στο 3% περίπου στις άλλες χώρες στα τέλη του 2008.

Με άλλα λόγια, δάνεια ύψους 12,5 δισ. ευρώ βρίσκονταν σε καθυστέρηση στα τέλη του προηγούμενου έτους στην Ελλάδα και 1,5 δισ. ευρώ περίπου στις χώρες της ευρύτερης περιοχής. Σύνολο γύρω στα 14 δισ. ευρώ.

Ίσως, μάλιστα, τα πραγματικά μεγέθη να είναι ακόμη μεγαλύτερα γιατί πολλά δάνεια μπαίνουν σε ρύθμιση και δεν εμφανίζονται στην κατηγορία εκείνων που βρίσκονται σε οριστική καθυστέρηση, κοινώς δεν εξυπηρετούνται για πάνω από 90 μέρες. Πρόκειται για πάγια τραπεζική τακτική που δεν φαίνεται να αλλάζει.

Είναι προφανές ότι ο δείκτης των καθυστερούμενων δανείων θα αυξηθεί σημαντικά τόσο το 2009 όσο και το 2010. Άλλωστε, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αυξάνονται είτε ταυτόχρονα είτε με μικρή χρονική υστέρηση σε σχέση με τον οικονομικό κύκλο.

Όμως, ένα μέρος αυτών των δανείων καλύπτεται από τις προβλέψεις, ενώ για το υπόλοιπο υπάρχουν εξασφαλίσεις, π.χ. προσημειώσεις ακινήτων κ.λπ.

Για παράδειγμα, αν υποθέσει κάποιος ότι η κάλυψη έφτανε στο 65% περίπου των μη εξυπηρετούμενων δανείων ύψους 14 δισ. ευρώ στα τέλη του 2008, οι δυνητικές απώλειες θα μπορούσαν να ανέρχονται στα 4,9 δισ. ευρώ στα τέλη του 2008 αν τίποτε άλλο δεν λειτουργούσε.

Είναι ο ίδιος ακριβώς συλλογισμός με εκείνον που έκαναν οι αναλυτές της Citi για να υπολογίσουν τις πιθανές ζημίες των ευρωπαϊκών τραπεζών που έχουν παρουσία στις χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Υπέθεσαν ότι ο δείκτης των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα φτάσει στο απόγειό του στο 34% των συνολικών δανείων που είναι ο μέσος όρος του ίδιου δείκτη στις κρίσεις των αναδυόμενων αγορών των τελευταίων 25 χρόνων, ενώ ταυτόχρονα υπέθεσαν ότι το 50% αυτών των δανείων είχε κάλυψη.

Το άλλο μισό, δηλαδή το 15% - 20%, των δανείων θεώρησαν ότι ήταν χαμένα λεφτά οπότε τα κύρια εποπτικά κεφάλαια (Tier I) των τραπεζών θα μειώνονταν ανάλογα. Η συνολική ζημία μετά από φόρους ανερχόταν σε 67 δισ. ευρώ για όλες τις ευρωπαϊκές τράπεζες και 10,8 δισ. ευρώ για τις ελληνικές.

Πρόκειται για ένα εφιαλτικό σενάριο που κανείς φυσικά δεν μπορεί να αποκλείσει εδώ που έχουν φτάσει τα πράγματα, όμως από την άλλη πλευρά δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ρεαλιστικό αυτή τη στιγμή.

Εξυπακούεται ότι σε μια τέτοια περίπτωση, όπως αυτή που περιγράφουν οι αναλυτές της Citi, τίθεται θέμα αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου των τραπεζών για να συνεχίσουν να λειτουργούν.

Σε εκείνη τη φάση θα μπορούσαν να προκύψουν γάμοι μεταξύ των ισχυρών και των κεφαλαιακά αδύνατων τραπεζών και ίσως κάποια ριζική αλλαγή ιδιοκτησιακού καθεστώτος σε μία από αυτές.

Στην τελευταία περίπτωση θα μπορούσε να προκύψει μερική κρατικοποίηση μεγάλης τράπεζας αν το κράτος κάλυπτε τα αδιάθετα της αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου και γινόταν ο βασικός μέτοχός της.

Είναι όμως αμφίβολο αν κάτι τέτοιο θα μπορούσε να γίνει από ένα κράτος που δυσκολεύεται να δανειστεί στις ξένες κεφαλαιαγορές για να αναχρηματοδοτήσει τα ομόλογά του που λήγουν και το έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού, καθότι θα χρειαζόταν ρευστό.

Εξάλλου, αν οι τράπεζες είχαν φτάσει σε τέτοιο σημείο, θα είχε ανάγκη την έξωθεν συνδρομή και το ίδιο το κράτος για να επιβιώσει.

Dr. Money

[email protected]

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.