Γιατί πρέπει να είμαστε «κουμπωμένοι» με το Ταμείο Ανάκαμψης

Με τον Mάικ O., Αμερικανό ιρλανδικής καταγωγής, είμαστε φίλοι από τα φοιτητικά μας χρόνια. Ο Μάικ επέστρεψε πρόσφατα στις ΗΠΑ για να αναλάβει υψηλά καθήκοντα σε μεγάλη αμερικανική τράπεζα μετά από 15 περίπου χρόνια σε άλλες τράπεζες στην Ευρώπη.

Ο Μάικ, ο οποίος έχει δει πολλά, δεν έχει σε μεγάλη εκτίμηση την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και γενικότερα τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και δεν χάνει την ευκαιρία να το δείξει όταν μιλάμε. Πάντοτε, όμως επιχειρηματολογεί, δίνοντας συγκεκριμένα παραδείγματα που υποστηρίζουν τις απόψεις του.

Το ίδιο συνέβη πρόσφατα όταν μιλήσαμε τηλεφωνικά. Ο Μάικ ανήκει στη κατηγορία της μειοψηφίας που δεν θεωρεί ότι τα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης θα κάνουν την διαφορά στην οικονομία της ευρωζώνης τα επόμενα χρόνια.

«Η επίπτωση των οικονομικών προγραμμάτων της ευρωζώνης ιστορικά στην ανάπτυξη, την παραγωγικότητα και την απασχόληση είναι απογοητευτική και δεν δικαιολογούν αισιοδοξία για το RRF», υπογράμμισε.

Ο ίδιος υπενθύμισε ότι το 2009, η ευρωζώνη λάνσαρε το φιλόδοξο σχέδιο ευρωπαϊκής οικονομικής ανάκαμψης (European Economic Recovery Plan) ίσο με το 1.5% του ΑΕΠ για να δημιουργήσει εκατομμύρια δουλειές στις υποδομές, δημόσια έργα και στρατηγικούς κλάδους. Στόχος του Κευνσιανής έμπνευσης προγράμματος δημοσίων δαπανών ήταν να βγεί από την κρίση ισχυρότερη από τις ΗΠΑ.

Παρά την βοήθεια της ΕΚΤ με δυο μεγάλα προγράμματα επαναγοράς ομολόγων επί προεδρίας Τρισέ, μεγάλες μειώσεις επιτοκίων από 4,25% σε αρνητικά επίπεδα το 2020-2021 και τις μεγάλες απευθείας αγορές ομολόγων, το αποτέλεσμα ήταν απογοητευτικό. Τα δημοσιονομικά ελλείμματα αυξήθηκαν σημαντικά, πάνω από 4 εκατ. δουλειές χάθηκαν και η οικονομία της ευρωζώνης δεν αναπτύχθηκε όπως περίμεναν, τόνισε.

Ομως, ο Μάικ δεν σταμάτησε εκεί. «Θυμάσαι το Σχέδιο Γιούνκερ που κινητοποίησε 360 δισ. ευρώ για να τονώσει τον ρυθμό ανάπτυξης της ευρωζώνης; Το αποτέλεσμα ήταν απογοητευτικό επίσης γιατί τα λεφτά κατευθύνθηκαν σε πρότζεκτς που είχαν μικρή η καθόλου επίπτωση στην οικονομία,» ανέφερε.

Σύμφωνα με τον ίδιο, το Ταμείο Ανάκαμψης (RRF) θα έχει περίπου την ίδια μοίρα με τα προηγούμενα. Κι αυτό γιατί βασίζεται σε πολιτικές αποφάσεις για το που και πως θα κατευθυνθούν τα χρήματα. Με άλλα λόγια οι ευρωπαίοι πολιτικοί επιλέγουν νικητές και ηττημένους. Συνήθως, επενδύουν σε κλάδους που έχουν πλεονάζον δυναμικό με αποτέλεσμα να ελαχιστοποιείται η οικονομική επίπτωση και να δημιουργούνται περισσότερες εταιρείες ζόμπι.

Επιπλέον, τόνισε, επιχορηγούν συχνά κλάδους με χαμηλή παραγωγικότητα και επιβαρύνουν άλλους που έχουν υψηλή παραγωγικότητα. «Το 80% περίπου της οικονομίας της ευρωζώνης χρηματοδοτείται από τις τράπεζες σε αντίθεση με τις ΗΠΑ που είναι λιγότερο από 30% γιατί οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί το επιβάλουν. Θα ήταν δυνατόν να είχαν αναπτυχθεί εταιρείες τεχνολογίας όπως η Tesla και η Alphabet με τραπεζικά δάνεια;» ρώτησε ο Μάικ.

Τον ακούγαμε να μιλάει και στο νου μας ήλθαν τα ελληνικά ΕΣΠΑ και το Ταμείο Ανάκαμψης με τον αγώνα δρόμου που γίνεται κάθε φορά για να απορροφηθούν τα κονδύλια. Χωρίς όμως να γίνεται κάποιος έλεγχος και μέτρηση της αποτελεσματικότητάς τους. Η κατάληξη ήταν μερικοί να γίνονται πλουσιότεροι.

Ακόμη θυμόμαστε την θριαμβευτική ανακοίνωση συστημικής τράπεζας για το πρώτο δάνειο που έδωσε στα πλαίσια του Ταμείου Ανάκαμψης. Επρόκειτο για δάνειο σε ΙΚΕ για την ανακαίνιση ξενοδοχείου σε νησί των Κυκλάδων. Προφανώς, με βάση κάποιο προϋπολογισμό που η ΙΚΕ είχε υποβάλλει νωρίτερα. Εν τω μεταξύ τα οικοδομικά υλικά στο νησί είχαν αυξηθεί κατά 35% σύμφωνα με άνθρωπο από κοντινό νησί που είχε εικόνα.

Ο χρόνος θα δείξει αν αυτή την φορά τα πράγματα θα είναι διαφορετικά. Ομως, τείνουμε να συμμερισθούμε την διστακτικότητα και τις ανησυχίες του παλιού συμφοιτητή μας για την τύχη του RRF.