H Γάζα, ο στασιμοπληθωρισμός και η καμπύλη των επιτοκίων

Το βασικό σενάριο της ομαλής προσγείωσης των ανεπτυγμένων οικονομιών με υποχώρηση του πληθωρισμού αποδυναμώθηκε μετά τα αιματηρά γεγονότα στο Ισραήλ. 

Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ήρθε να προστεθεί ένα ακόμη αναπάντεχο γεγονός, στη Μέση Ανατολή αυτή τη φορά, για να υπογραμμίσει ότι τα γεωπολιτικά ρίσκα δεν πρέπει να υποτιμούνται.

Ο πόλεμος του Γιομ Κιπούρ το 1973, με την επίθεση των Αραβικών χωρών εναντίον του Ισραήλ, οδήγησε στην επιβολή του εμπάργκο από τις αραβικές πετρελαιοπαραγωγικές χώρες, τριπλασιάζοντας τις τιμές του πετρελαίου. Το πετρελαϊκό σοκ είχε άμεσο αντίκτυπο στον πληθωρισμό. Ο τελευταίος δεν επέστρεψε στα αρχικά επίπεδα τα επόμενα χρόνια παρά την ύφεση της αμερικανικής οικονομίας και άλλων την περίοδο 1973-1975. 

Αρκετοί αναρωτιούνται πόσο πιθανό είναι το ενδεχόμενο να επαναληφθεί σήμερα ένα παρόμοιο σενάριο. Κατ’ αρχάς οφείλουμε να υπενθυμίσουμε ότι σύντομα θα έχουν περάσει δυο χρόνια χωρίς υποχώρηση του πληθωρισμού στα επίπεδα του 2% στις ΗΠΑ και στην ευρωζώνη. 

Αυτό το σκηνικό μάς φέρνει στο μυαλό μια παλαιότερη μελέτη της Bank of America του Αθ. Βαμβακίδη, σύμφωνα με την οποία ιστορικά παίρνει χρόνια για να επανέλθει ο πληθωρισμός στα επίπεδα του 2%, αν ξεφύγει πάνω από 5% στις Δυτικές χώρες. Ακόμη λοιπόν κι αν δεν υπήρχε η Γάζα, οι πιθανότητες να διαιωνίζεται ο πληθωρισμός σε υψηλότερα επίπεδα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα δεν είναι αμελητέες.

Από την άλλη πλευρά, η αλήθεια είναι πως το πετρέλαιο δεν είναι τόσο σημαντικό για τις οικονομίες όσο ήταν τη δεκαετία του 1970. Επιπλέον, για να ανέβει πιο ψηλά και να διατηρηθεί  εκεί η τιμή του μαύρου χρυσού, λόγω των γεγονότων στη Μέση Ανατολή, θα πρέπει να εμπλακούν κι άλλες χώρες όπως το Ιράν, η  Αίγυπτος. Όμως, οι τελευταίες δεν δείχνουν να το επιθυμούν. 

Σε καθαρή βάση, όμως, οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή αυξάνουν τους κινδύνους και ευνοούν, βραχυπρόθεσμα τουλάχιστον, την άνοδο ή τη μη ταχύτερη αποκλιμάκωση του πληθωρισμού. 

Από την πλευρά του ρυθμού μεγέθυνσης των οικονομιών, μια εικόνα μάς δίνει η καμπύλη επιτοκίων. Στην περίπτωση της Ελλάδας, το αποτέλεσμα είναι σαφές. Η απόδοση του 10ετούς ομολόγου είναι μεγαλύτερη από του 2ετούς. 

Μάλιστα, τώρα η διαφορά είναι κοντά στις 70 μονάδες βάσης -4,37% η απόδοση του 10ετούς έναντι 3,63% του 2ετούς-, έναντι 52 μονάδων βάσης ένα μήνα πριν περίπου. Μια ποσοστιαία μονάδα ίσον 100 μονάδες βάσης. Η εικόνα συμβαδίζει με τις προβλέψεις για ικανοποιητικό ρυθμό ανάπτυξης σε βάθος χρόνου.

Η εικόνα σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και τις ΗΠΑ είναι διαφορετική. Στις ΗΠΑ, η καμπύλη επιτοκίων είναι αντεστραμμένη, δηλ. η απόδοση του 2ετούς ομολόγου είναι μεγαλύτερη από το 10ετές, επί 15 μήνες. Αν και η διαφορά έχει κλείσει από τις 107 μονάδες βάσης του Ιουλίου, η καμπύλη είναι αντεστραμμένη. Αυτό θεωρείται από πολλούς δείγμα επερχόμενης ύφεσης. 

Σύμφωνα με τη Scope, η καμπύλη επιτοκίων είναι αντεστραμμένη στη Γερμανία, τη Γαλλία  και την Ισπανία, υπολογίζοντας τη διαφορά απόδοσης του 12μηνου έντοκου από το 10ετές ομόλογο. 

Επομένως, οι προοπτικές για τον ρυθμό ανάπτυξης δεν είναι καλές για αρκετές χώρες. Φυσικά, αρκετοί αμφισβητούν την προβλεπτική ικανότητα της καμπύλης των επιτοκίων, παρότι παραμένει δημοφιλής.

Αν συνδυάσουμε τις προοπτικές του πληθωρισμού και του ρυθμού ανάπτυξης, οδηγούμαστε σ’ ένα μάλλον απαισιόδοξο σενάριο, αλλά όχι τον στασιμοπληθωρισμό των 70s.