Μικροπιστώσεις: Ό,τι λάμπει δεν είναι χρυσός

Έτυχε να γνωρίσουμε τον «τραπεζίτη των φτωχών» όπως αποκαλείται, τον Μοχάμαντ Γιουνούς από το Μπαγκλαντές, πριν από πολλά χρόνια. Πρέπει να ήταν λίγα χρόνια μετά το 2006, όταν έλαβε το βραβείο Νόμπελ μαζί με την τράπεζα των μικροδανείων, την Γκράμιν, που είχε ιδρύσει και από την οποία η κυβέρνηση της χώρας του τον απέπεμψε με διάφορα προσχήματα. Δεν μας εντυπωσίασε για τις τραπεζικές γνώσεις του αλλά για την απλοϊκότητά του και τα πιστεύω του. Η καταπολέμηση της φτώχειας γίνεται πιο αποτελεσματικά όταν μαθαίνεις τον φτωχό να πιάνει ψάρια αντί να του τα δίνεις έτοιμα. Είναι το ακριβώς αντίθετο απ’ αυτό που επιθυμούν αυταρχικοί ηγέτες σ’ όλο τον κόσμο, για να εξαρτάται ο λαός από τη μεγαθυμία τους, δημιουργώντας εξάρτηση.  

Η παροχή μικροπιστώσεων σε άτομα και επιχειρήσεις που δεν έχουν πρόσβαση στον τραπεζικό δανεισμό για να ξεκινήσουν κάτι νέο ή να σταθούν στα πόδια τους και να επεκταθούν, βρίσκεται στο επίκεντρο της φιλοσοφίας του και έχει λάβει παγκόσμια διάσταση.      

Τον θυμηθήκαμε με αφορμή την ειδική εκδήλωση για τη λειτουργία της εταιρείας ΤΜΕΔΕ Microfinance Solution, η οποία θα παρέχει μικροπιστώσεις έως 25.000 ευρώ σε πολύ μικρές επιχειρήσεις και φυσικά πρόσωπα. Στην εκδήλωση μίλησε ο διοικητής της ΤτΕ Γιάννης Στουρνάρας. Είναι αλήθεια ότι η ιδέα είναι πολύ καλή. Όμως, ήταν επόμενο να μας φέρει στο νου τι προηγήθηκε πριν ψηφισθεί ο σχετικός νόμος του 2020 μεταξύ του τότε υφυπουργού Οικονομικών κ. Ζαβού και του κ. Στουρνάρα. Ο πρώτος φέρεται να επιθυμούσε πιο χαλαρή εποπτεία του νέου οικοσυστήματος ενώ ο δεύτερος ήθελε πιο αυστηρούς εποπτικούς  κανόνες  για να αναλάβει η ΤτE.

Όμως, κάπου εδώ αρχίζουν τα ερωτήματα. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΤΜΕΔΕ κ. Μακέδο, η εταιρεία θα προσφέρει μικροπιστώσεις με ελαστικότερους όρους σε σχέση με αυτούς που ζητά το τραπεζικό σύστημα. Αυτό είναι λογικό αλλά δεν συμβαδίζει με την ιδέα της αυστηρής εποπτείας από την ΤτE. Θα πρέπει οι εταιρείες μικροπιστώσεων να ικανοποιούν κάποιες ελάχιστες κεφαλαιακές απαιτήσεις και αν ναι, ποιες είναι αυτές; Ακόμη, ποιος χρηματοδοτεί την ανωτέρω εταιρεία μικροδανείων; Το Ταμείο; Επιπλέον, ποιος θα αναλάβει την ενδεχόμενη ζημιά, αν κάποιοι δανειολήπτες σταματήσουν να πληρώνουν για τον όποιο λόγο; Ποιος ή ποιοι θα αναλάβουν την ανάκτηση, αν το μικροδάνειο «κοκκινίσει»; Ένα άλλο πολύ σημαντικό θέμα είναι το επιτόκιο που θα χρεώνει στα μικροδάνεια. Από τη στιγμή που δεν υπάρχει εξασφάλιση για το δάνειο, το επιτόκιο θα πρέπει να είναι πολύ υψηλό και ενδεχομένως  ασύμφορο για τους δυνητικούς δανειολήπτες. Και φυσικά δεν συνυπολογίζουμε το φέσι του χαρτοσήμου που χρεώνεται σε πράξεις δανεισμού από μη τραπεζικά ιδρύματα.    

Υπάρχουν λοιπόν ερωτήματα που γκριζάρουν κάπως τον πολλά υποσχόμενο θεσμό των μικροπιστώσεων. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι δεν είναι απαραίτητες, σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, στην οποία η μεγάλη πλειοψηφία  των επιχειρήσεων είναι πολύ μικρές και δεν είναι χρηματοδοτήσιμες.