H λιτότητα και η εξίσωση Ομπάμα

Κατ' αρχάς θα θέλαμε να επισημάνουμε κάτι πριν προχωρήσουμε.

Ο Μπαράκ Ομπάμα επισκέφθηκε βασικά την Ελλάδα για να δώσει την τελευταία ομιλία του ως προέδρου με φόντο την Ακρόπολη, από όσο είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε.

Όμως, δυστυχώς για τον ίδιο, αυτό δεν θα γίνει πραγματικότητα.

Όλα τα άλλα, π.χ. περί παρέμβασης για το ελληνικό χρέος, έπονται.

Γνωρίζοντας τη σημασία που αποδίδει η ελληνική πλευρά στο ζήτημα, δεν είχε κανένα λόγο να την απογοητεύσει.

Μιλώντας λοιπόν χθες στην Αθήνα, ο Αμερικανός πρόεδρος υπογράμμισε την ανάγκη για ελάφρυνση του χρέους, ώστε να δημιουργηθούν οι συνθήκες για βιώσιμη ανάπτυξη.

Ο ίδιος ανέφερε πως η λιτότητα δεν μπορεί από μόνη της να φέρει την ευημερία.

Οι παρατηρήσεις είναι σωστές αλλά υπόκεινται σε προϋποθέσεις.

Όπως έχουν επισημάνει πολλοί, η ελάφρυνση του χρέους δεν θα έχει αντίκρισμα, αν είναι να δημιουργηθεί ξανά μετά από μερικά χρόνια.

Αρκετοί θεωρούν ότι αυτό ακριβώς μπορεί να γίνει στην Ελλάδα, λόγω αδύναμων θεσμών, πολιτικών και κοινωνικών πιέσεων κ.τ.λ.

Οι ίδιοι παρατηρούν ότι οι πιέσεις και η προοπτική του πολιτικού κέρδους οδήγησαν την τότε κυβέρνηση να διανείμει κάπου 450 εκατ. ευρώ το 2014 από το πρωτογενές πλεόνασμα του 2013.

Γι' αυτό ακριβώς θέλουν να διασφαλίσουν ότι δεν θα συμβεί, πιέζοντας για επίπονες μεταρρυθμίσεις, π.χ. στο συνταξιοδοτικό κι αλλού.

Είναι η άποψη του κ. Σόιμπλε και άλλων.

Προφανώς, ο πρόεδρος Ομπάμα θεωρεί ότι αυτό δεν θα συμβεί, όταν προτείνει ελάφρυνση του ελληνικού χρέους.

Όμως, υπάρχει κάτι ακόμη.

Η αυστηρή λιτότητα σε βάθος χρόνου μπορεί να μην οδηγεί στην ανάπτυξη αλλά για να αρθεί, θα πρέπει να βρεθεί χρηματοδότης σε χώρες με υψηλό δημόσιο χρέος όπως η Ελλάδα.

Αν το δημόσιο χρέος ήταν εσωτερικό και η χώρα είχε το δικό της νόμισμα, θα μπορούσε να το αντιμετωπίσει μέσω κοπής νομίσματος και χρηματοδότησης των υψηλότερων ελλειμμάτων με κόστος τον υψηλότερο πληθωρισμό.

Όμως, η Ελλάδα δεν μπορεί να κόψει νόμισμα ενώ έχει ένα υπέρογκο εξωτερικό δημόσιο χρέος που αποτελεί εμπόδιο στην αυτοχρηματοδότησή της από τις διεθνείς αγορές.

Επομένως, η πρόσθετη χρηματοδότηση των μεγαλύτερων ελλειμμάτων, προσωρινών έστω, που θα προκύψουν από την εγκατάλειψη της δημοσιονομικής λιτότητας θα πρέπει να προέλθει από αλλού.

Στην προκειμένη περίπτωση, τον ESM.

Όμως, οι Ευρωπαίοι πιστωτές υπογραμμίζουν ότι έχουν δώσει στην Ελλάδα το μεγαλύτερο δάνειο, ύψους 200 δισ. ευρώ και πλέον, που έχει δοθεί ποτέ σε χώρα.

Δεν είναι λοιπόν διατεθειμένοι να δώσουν κι άλλα.

Επομένως, η εγκατάλειψη των πολιτικών δημοσιονομικής λιτότητας δεν μοιάζει ρεαλιστική υπόθεση για την Ελλάδα υπό τις σημερινές συνθήκες.

Εκείνο που μοιάζει ρεαλιστικό είναι η εγκατάλειψη των πολιτικών της υπερβολικής λιτότητας, που παίρνει τη μορφή των υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων ανεξαρτήτως του οικονομικού κύκλου.

Όμως, το ελληνικό οικονομικό πρόγραμμα δεν έχει οικοδομηθεί πάνω στη λογική των πρωτογενών πλεονασμάτων που είναι προσαρμοσμένα στον επιχειρηματικό κύκλο (διαρθρωτικά πλεονάσματα).

Ούτε προβλέπεται αυτό να αλλάξει.

Υπό αυτή την έννοια, η εγκατάλειψη της πολιτικής λιτότητας που υποστηρίζει ο πρόεδρος Ομπάμα σκοντάφτει σε ορισμένα εμπόδια που ξεπερνούν την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους.

Dr. Money