Με απειλές δεν χτίζονται φορολογικές συνειδήσεις

Η πορεία των φορολογικών εσόδων είναι καλύτερη των αναμενόμενων στο 8μηνο, διαψεύδοντας όσους προέβλεπαν κατάρρευση λόγω υπερφορολόγησης. Τουλάχιστον μέχρι και τον Αύγουστο.

Δεν είναι η πρώτη χρονιά που η συσσώρευση πολλών φορολογικών βαρών το δεύτερο εξάμηνο του έτους εγείρει ερωτηματικά για την εισπραξιμότητα.

Όπως στο παρελθόν, έτσι και τώρα είναι πιθανόν οι ανησυχίες να αποδειχθούν αβάσιμες, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν είναι δικαιολογημένες.

Το τελευταίο αποδεικνύεται από τις νέες ληξιπρόθεσμες οφειλές πολιτών προς την εφορία κ.τ.λ., που έρχονται να προστεθούν στις παλιές.

Παρ' όλα αυτά η κυβέρνηση και η ΓΓΔΕ μοιάζουν να έχουν επιλέξει να φοβίσουν τον κόσμο, με σκοπό την είσπραξη ακόμη περισσότερων εσόδων μέσω του προγράμματος οικειοθελούς αποκάλυψης καταθέσεων του παρελθόντος.

Αν μιλήσει κανείς στους ειδήμονες, θα του πουν ότι αυτό γίνεται γιατί η κυβέρνηση θέλει να αποφύγει τον δημοσιονομικό κόφτη, παραμένοντας στην εξουσία, και να έχει περισσότερα έσοδα για να τα διαθέσει σε κοινωνικές δαπάνες, αυξάνοντας τη δημοφιλία της.

Μερικοί εξ αυτών μιλούν για τη δημιουργία φορολογικής συνείδησης μέσω αυστηρής αντιμετώπισης των παραβατών, χρήση φορολογικών «υπερόπλων» κ.τ.λ.

Όλα αυτά μας φέρνουν στο νου κάτι που μας είχε πει αξιωματούχος της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ επί Γιώργου Παπανδρέου το 2010 και μας έχει μείνει στη μνήμη.

«Οι Ελληνες είναι σαν τους κατσαπλιάδες. Αν τους φοβίσεις, θα έλθουν να στα ακουμπήσουν,» μας είχε πει τότε. Δεν ξέρουμε αν έχει δίκιο.

Όμως, είναι σαφές ότι εκείνη η κυβέρνηση και η σημερινή έχουν κάποια κοινά σημεία σ' αυτό το ζήτημα καθώς έχουν μια εμμονή με την αύξηση των φορολογικών εσόδων, για να μειωθούν τα κρατικά ελλείμματα.

Η δημιουργία φορολογικής συνείδησης θα μπορούσε να δώσει λύση, αυξάνοντας τα έσοδα χωρίς το μπαράζ εκφοβιστικών δηλώσεων, πράξεων, π.χ. κατασχέσεις κ.τ.λ.

Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει οι πολίτες να αισθανθούν ότι η καταβολή των φόρων θα τους αποδώσει κάποιο όφελος, κοινώς θα υπάρχει ανταποδοτικότητα με την παροχή καλύτερων δημόσιων αγαθών και υπηρεσιών.

Δεν έχουμε την αίσθηση ότι αυτό συμβαίνει στην Ελλάδα.

Αντίθετα, οι περισσότεροι θεωρούν ότι πληρώνουν φόρους για να τους μοιράζουν οι εκάστοτε κυβερνώντες στις οργανωμένες ομάδες που είναι φίλα προσκείμενες.

Η ασυνέπεια και έλλειψη συνέχειας του κράτους υπονομεύει περαιτέρω την προσπάθεια δημιουργίας φορολογικής συνείδησης.

Είναι χαρακτηριστικό ότι το ελληνικό κράτος, που είχε κάνει επί χρόνια σημαία του το απόρρητο των καταθέσεων, έρχεται σήμερα και κάνει το ακριβώς αντίθετο, διαφημίζοντας αναδρομικούς ελέγχους 15ετίας που ούτε το αμερικανικό IRS δεν κάνει.

Υπό αυτές τις συνθήκες, δεν εκπλήσσει που κανείς δεν μοιάζει να νοιάζεται για τις μεσοπρόθεσμες συνέπειες, π.χ. στον ρυθμό ανάπτυξης λόγω των αρνητικών συνεπειών στις καταθέσεις.

Όμως, το πιθανότερο είναι πλέον χρήμα που προέρχεται από κλάδους με «γκρίζες» περιοχές, π.χ. τουρισμός, να μην περνά από το τραπεζικό σύστημα.

Επιπλέον, πολλοί ίσως αισθανθούν ότι θα πρέπει να «εκδικηθούν» πολιτικά και οικονομικά αυτούς που τους αυξάνουν τους φόρους και τους ζητάνε επιπλέον φόρους, που πιθανόν δεν έχουν πλέον να πληρώσουν, αναδρομικά.

Για να επανέλθουμε όμως στο ζήτημα της δημιουργίας φορολογικής συνείδησης, αυτό δεν μπορεί να επιλυθεί μέσω εκφοβισμού των πολιτών.

Ο εκφοβισμός μπορεί να φέρει κάποια έσοδα στο δημόσιο ταμείο βραχυπρόθεσμα, αλλά θα οδηγήσει πολλούς σε άλλου είδους συμπεριφορές.

Ιδιαίτερα σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, που η ανταποδοτικότητα των φόρων είναι χαμηλή κατά γενική ομολογία και η αναδρομική φορολόγηση ο κανόνας.

Υπό αυτή την έννοια, η δημιουργία φορολογικής συνείδησης στην Ελλάδα δεν μοιάζει να μπορεί να γίνει πραγματικότητα, τουλάχιστον στο εγγύς μέλλον.

Dr. Money