Πιεσμένο ελατήριο εναντίον τέλματος

Αν κάποιος διαμόρφωνε άποψη για την πορεία της ελληνικής οικονομίας το επόμενο εξάμηνο και αφουγκραζόταν την αγορά, θα τον έπιανε κατάθλιψη.

Το επενδυτικό ενδιαφέρον για το ελληνικό χρηματιστήριο είναι πολύ χαμηλό -για να το πούμε ευγενικά- ενώ η επιμονή της απόδοσης του 10ετούς ομολόγου στο 8% και άνω δείχνει έλλειψη εμπιστοσύνης στις προοπτικές της οικονομίας.

Η αίσθηση που αποκτά κανείς μιλώντας με επιχειρηματίες, τραπεζίτες, εμπόρους και απλούς υπαλλήλους δεν είναι καλή καθώς περιγράφουν μια ζοφερή κατάσταση ενώ δεν βλέπουν φως στον ορίζοντα.

Η υπερφορολόγηση, η στάση πληρωμών του κράτους προς τους ιδιώτες, οι κατασχέσεις και οι δυσκολίες στην εύρεση εργασίας είναι μερικά από τα επιχειρήματα των απαισιόδοξων.

Όμως, τα μακροοικονομικά στοιχεία δείχνουν μια μικτή εικόνα.

Από τη μια πλευρά, η βιομηχανική παραγωγή, ο δείκτης υπεύθυνων παραγγελιών (PMI), ο δείκτης οικονομικού κλίματος, η τριμηνιαία μεταβολή του ΑΕΠ και η ανεργία βελτιώνονται.

Ο τουρισμός συνεχίζει να παραμένει άγνωστος Χ καθώς η πορεία των εσόδων δεν είναι ξεκάθαρη, με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία.

Από την άλλη πλευρά, οι λιανικές πωλήσεις συμπιέζονται και οι εξαγωγές υποχωρούν αντί να ενισχύονται, ο αποπληθωρισμός συνεχίζεται ενώ τα δανειακά υπόλοιπα των τραπεζών μειώνονται.

Επίσης, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές των πολιτών και επιχειρήσεων προς την εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία αυξάνονται.

Η κυβέρνηση διαβάζει διαφορετικά την εικόνα, ισχυριζόμενη ότι η οικονομία διανύει φάση σταθεροποίησης που θα δώσει χώρο στην ανάκαμψη το 2ο μισό του 2016 και το 2017.

Ο υπουργός Ανάπτυξης κ. Σταθάκης μιλάει για δισ. ευρώ που θα πέσουν στην αγορά από το ΕΣΠΑ, τον νέο αναπτυξιακό νόμο και το πακέτο Γιούνκερ μέχρι τα τέλη της χρονιάς.

Οι κ.κ. Τσακαλώτος και Χουλιαράκης έχουν επανειλημμένα αναφερθεί στην αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του κράτους ύψους δισ. ευρώ, ώστε να αμβλυνθούν οι υφεσιακές επιπτώσεις των μέτρων λιτότητας.

Στη ΔΕΘ, ο κ. Τσίπρας αναφέρθηκε στο πιεσμένο ελατήριο που θα εκτιναχθεί το 2017.

Πρακτικά, έχουμε λοιπόν δύο θεωρίες που διαγωνίζονται η μία την άλλη.

Από τη μια πλευρά, τη θεωρία του πιεσμένου ελατηρίου και από την άλλη, τη θεωρία της αδράνειας και του τέλματος.

Προφανώς, η μία από τις δύο θεωρίες είναι λανθασμένη.

Ποια όμως;

Μια πρώτη παρατήρηση είναι πως το εξωτερικό περιβάλλον θα παίξει ρόλο στο αποτέλεσμα.

Οι βασικοί δίοδοι που έρχονται στο νου είναι η πορεία της τιμής του πετρελαίου, το ευρώ, οι οικονομίες της ευρωζώνης και η κατάσταση στις κεφαλαιαγορές, από τη στιγμή που η χώρα γλυκοκοιτάζει την έξοδο σ' αυτές το 2017.

Το εξωτερικό περιβάλλον ήταν υποβοηθητικό αλλά η χώρα δεν μπόρεσε να το εκμεταλλευθεί όσο θα έπρεπε το 2015 και το 2016.

Να θυμίσουμε ότι η τιμή του πετρελαίου είχε ξεπεράσει τα 100 δολάρια το βαρέλι το καλοκαίρι του 2014, αλλά είχε πέσει στα 40 δολάρια το βαρέλι πέρυσι και κάτω από τα 30 δολάρια στις αρχές του 2016.

Η εξοικονόμηση 3,5 δισ. ευρώ το 2015 και πιθανόν 2 με 2,5 δισ. ευρώ φέτος από τις εισαγωγές πετρελαίου δεν είναι μικρό πράγμα.

Χωρίς αυτή την εξοικονόμηση, τα νοικοκυριά θα έβλεπαν την αγοραστική τους δύναμη να μειώνεται και οι επιχειρήσεις το κόστος τους να αυξάνεται, βαθαίνοντας την ύφεση.

Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι η συμβολή του πετρελαίου και γενικότερα του εξωτερικού περιβάλλοντος στην ελληνική οικονομία θα είναι περίπου ουδέτερη το 2017 και ας έλθουμε στο εσωτερικό.

Κατά την άποψή μας, η θεωρία του πιεσμένου ελατηρίου έχει βάση σε μια οικονομία, όπως η ελληνική, που βρίσκεται σε βαθιά ύφεση για τόσα πολλά χρόνια.

Όμως, τα περιοριστικά μέτρα που ήδη ελήφθησαν και τα νέα που είναι προγραμματισμένα να ληφθούν από τις αρχές του 2017 δεν αφήνουν το ελατήριο να εκτιναχθεί όπως θα έπρεπε.

Η έλλειψη ορμής είναι το κύριο χαρακτηριστικό.

Το αποτέλεσμα είναι η βελτίωση της οικονομικής επίδοσης να προέρχεται σε σημαντικό βαθμό από τη σύγκριση με μια χαμηλότερη βάση, π.χ. το δεύτερο φετινό εξάμηνο με το αντίστοιχο περσινό που επιβλήθηκαν τα capital controls.

Επομένως, η όποια ώθηση στην οικονομική δραστηριότητα θα είναι περιορισμένη και μικρότερης διάρκειας, αν δεν υποβοηθηθεί στην πορεία.

Φυσικά, όλα αυτά τελούν υπό την αίρεση ενός ουδέτερου εξωτερικού περιβάλλοντος, γεγονός που καθιστά την όποια προσπάθεια ανάκαμψης ευάλωτη σε εξωτερικό ή εσωτερικό σoκ.

Αν υπάρξει μεγάλο σοκ, η οικονομία θα ξανακάνει βουτιά.

Ας ελπίσουμε ότι δεν θα συμβεί κάτι τέτοιο.

Dr. Money