Οι «γκρίζες» ζώνες του προϋπολογισμού

Πριν από λίγο καιρό, με αφορμή δημοσιεύματα στον Τύπο, που ήθελαν το υπουργείο Οικονομικών να τοποθετεί τον στόχο για το πρωτογενές πλεόνασμα της γενικής κυβέρνησης στο 2,3% του ΑΕΠ το 2015, είχαμε την ευκαιρία να ανταλλάξουμε απόψεις και επιχειρήματα με Ευρωπαίο αξιωματούχο για το θέμα.

Αφού άκουσε τα επιχειρήματα υπέρ χαμηλότερου στόχου για το πρωτογενές πλεόνασμα από το 3% του ΑΕΠ που προβλέπει το μνημόνιο για να τονωθεί η ανάπτυξη, ο αξιωματούχος γύρισε και μας είπε:

«Πολύ ενδιαφέρουσες ιδέες. Όμως, δεν μπορώ να καταλάβω γιατί θέλετε να χαμηλώσει ο στόχος (του πρωτογενούς πλεονάσματος) ώστε να πληρωθούν οι ένστολοι, οι δικαστικοί και άλλες επαγγελματικές ομάδες. Δεν βλέπετε ότι η συνεχής αύξηση των κρατικών δαπανών διόγκωσε το δημόσιο χρέος και βύθισε την οικονομία σας;».

Ομολογούμε ότι η προσέγγιση του θέματος αφενός μας αιφνιδίασε γιατί δεν είχαμε δει το θέμα απ' αυτήν την οπτική γωνία, αφετέρου μας έδωσε να καταλάβουμε ότι οι δανειστές δεν θα αποδέχονταν την αλλαγή του στόχου που προσδοκούσε η κυβέρνηση.

Όταν λοιπόν διαβάσαμε ότι το προσχέδιο του προϋπολογισμού προβλέπει πρωτογενές πλεόνασμα 2,9% του ΑΕΠ για την επόμενη χρονιά δεν πέσαμε από τα σύννεφα.

Οι δανειστές ζητούν την τήρηση των δεσμεύσεων που έχει αναλάβει η χώρα στο πλαίσιο του μνημονίου, όμως δεν θα ήθελαν να την ξαναπατήσουν όπως πέρυσι.

Θυμίζουμε ότι πέρυσι τέτοια εποχή η τρόικα ζητούσε τη λήψη νέων μέτρων για να σιγουρέψει τα πρωτογενή πλεονάσματα, ενώ η ελληνική κυβέρνηση ήταν εναντίον της λήψης νέων μέτρων.

Όμως, το περσινό πλεόνασμα αποδείχθηκε μεγαλύτερο του αναμενομένου και δεν αποκλείεται το ίδιο να συμβεί πάλι φέτος.

Η διάψευση των εκτιμήσεων των δανειστών έχει αποδυναμώσει τη θέση τους.

Αυτό πιθανόν σημαίνει ότι θα δώσουν, έστω σιωπηρώς, το όφελος της αμφιβολίας στην κυβέρνηση ως προς τις εκτιμήσεις της για τα έσοδα και τις δαπάνες του προϋπολογισμού του 2015 παρότι οι ίδιοι μπορεί να έχουν διαφορετική άποψη πάλι φέτος για το δημοσιονομικό κενό.

Όμως, μια ματιά στα νούμερα του προσχεδίου του προϋπολογισμού του 2009 που διέρρευσαν δείχνει ότι η επίτευξη του στόχου για το πρωτογενές πλεόνασμα βασίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στον φιλόδοξο ρυθμό ανάπτυξης 2,9% το 2015.

Είναι αναμφισβήτητα φιλόδοξο να πηγαίνει μια οικονομία από το 0,6% που είναι η φετινή πρόβλεψη στο 2,9% ή κάτι παρεμφερές, με την ανεργία να μειώνεται στο 22%.

Από την άλλη πλευρά, δεν είναι μικρό πράγμα για μια οικονομία που συρρικνώθηκε με ρυθμό 3,9% το 2013 να καταγράφει θετικό ρυθμό ανάπτυξης την αμέσως επόμενη χρονιά.

Υπό αυτήν την έννοια, η επιτάχυνση του ρυθμού ανάπτυξης στο 2,9% το 2015 από το εκτιμώμενο 0,6% φέτος δεν μπορεί να αποκλεισθεί.

Όμως, παραμένει δύσκολος και φιλόδοξος στόχος και προϋποθέτει ομαλό πολιτικό κλίμα.

Θα συμφωνούσαμε με την εκτίμηση περί μικρής αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης που δείχνει ήδη σημάδια αντιστροφής της παρατεταμένης κάμψης.

Όμως, η αυξημένη κατανάλωση θα οδηγήσει πιθανόν σε αύξηση των εισαγωγών και σε συνδυασμό με μικρότερη ενίσχυση από τις εξαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών λόγω του περιβάλλοντος στην ευρωζώνη θα μεταφρασθεί πιθανόν σε μικρότερη ώθηση της οικονομίας από τον εξωτερικό τομέα.

Επομένως, το μεγάλο στοίχημα της ανάπτυξης με τον υψηλό ρυθμό που προβλέπει το προσχέδιο του προϋπολογισμού θα κριθεί από τις δαπάνες για επενδύσεις.

Η διψήφια αύξηση των επενδύσεων προϋποθέτει άνετη χρηματοδότηση από το τραπεζικό σύστημα με λογικά επιτόκια, περαιτέρω βελτίωση του οικονομικού κλίματος, εδραίωση της πεποίθησης περί ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια και ομαλό πολιτικό κλίμα.

Με βάση τις σημερινές συνθήκες, αυτό δεν είναι πολύ πιθανό.

Αν λοιπόν η βασική υπόθεση του υψηλού ρυθμού ανάπτυξης δεν ευοδωθεί, ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα ίσο με 2,9% του ΑΕΠ θα μείνει στα χαρτιά.

Πάντως, ως ιδέα, η υιοθέτηση του στόχου για το πρωτογενές πλεόνασμα που βασίζεται σε έναν φιλόδοξο ρυθμό ανάπτυξης και μείωσης των πρωτογενών δαπανών δεν είναι άσχημη.

Ιδίως αν έχει την ανοχή των δανειστών.

Κι αυτό γιατί η διαπραγμάτευση για την ανακούφιση από το χρέος μπορεί να χαμηλώσει τον στόχο εκεί που θα «καθίσει» το πρωτογενές πλεόνασμα στο τέλος.

Έτσι, ούτε αυτοί θα εκτεθούν στα μάτια των αγορών, ούτε εμείς θα είμαστε ασυνεπείς.

Dr. Money