Παπούτσι από τον τόπο σου κι ας είν' και μπαλωμένο!

Το ελληνικό δημόσιο χρέος δεν θα είχε φτάσει στα σημερινά δυσθεώρητα ύψη, φαλκιδεύοντας το μέλλον αρκετών γενεών, αν διαδοχικές κυβερνήσεις δεν δανείζονταν για να ξοδεύουν πολύ περισσότερα από αυτά που εισέπρατταν από φόρους, ασφαλιστικές εισφορές κ.ά.

Κι όλα αυτά υπό τις πιέσεις οργανωμένων, πολυπληθών ομάδων, με προσβάσεις στην εκάστοτε εξουσία, υπό τις επιδοκιμασίες των κομμάτων της εκάστοτε αντιπολίτευσης, που συχνά εμφανιζόταν βασιλικότερη του βασιλέως, ζητώντας ακόμη μεγαλύτερες παροχές.

Σήμερα, το χρέος της γενικής κυβέρνησης ξεπερνά τα 320 δισ. ευρώ ή το 170% του ΑΕΠ.

Είναι λοιπόν λογικό να παράγονται πρωτογενή πλεονάσματα ώστε σε συνδυασμό με το χαμηλό μέσο επιτόκιο εξυπηρέτησης να σταματήσει το δημόσιο χρέος να αυξάνεται.

Είναι επίσης απαραίτητο να ανακάμψει και να αναπτυχθεί η οικονομία για να υποβοηθηθεί η δημοσιονομική προσαρμογή χωρίς περιοριστικά μέτρα και να μειωθεί το χρέος ως προς το ΑΕΠ.

Ο ρυθμός ανάπτυξης εξαρτάται σε κάποιον βαθμό από τη μείωση του χρέους και τα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν προς αυτήν την κατεύθυνση.

Το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού χρέους βρίσκεται στην κατοχή της Ε.Ε. και του ΔΝΤ σημαίνει ότι σε κάποιον βαθμό είναι στο χέρι τους να αποφασίσουν αν η Ελλάδα θα χρεοκοπήσει ή όχι αν δεν μπορεί να εξυπηρετεί το χρέος της στο μέλλον.

Μια άλλη, πολύ σημαντική παράμετρος του ελληνικού χρέους, που συχνά παραβλέπουμε, είναι ότι βρίσκεται σε πολύ μεγάλο βαθμό σε ξένα χέρια.

Η σημασία του εξωτερικού δανεισμού στην κρίση χρέους της Ελλάδας και άλλων χωρών όπως η Αργεντινή δεν μπορεί να παραβλεφθεί.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι η αποκλιμάκωση της έντασης στις αναδυόμενες αγορές χρέους συνδέεται με την αύξηση του εσωτερικού δανεισμού από τις κυβερνήσεις τους τα τελευταία χρόνια, όπως παρατηρεί ο καθηγητής Rogoff.

Για την Ελλάδα, η σταδιακή μείωση του χρέους, με παράλληλη μεταβίβαση μέρους του από τους θεσμικούς πιστωτές σε ιδιώτες, συνδέεται επίσης με την ανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας στην άσκηση οικονομικής πολιτικής.

Σε αυτήν τη μακρόχρονη διαδικασία θα ήταν σημαντικό ένα μέρος του εξωτερικού δανεισμού της χώρας να μετατραπεί σε εσωτερικό.

Αναμφίβολα, αυτό δεν μπορεί να γίνει από τη μια μέρα στην άλλη.

Ούτε να γίνει με τέτοιον τρόπο ώστε να προκαλέσει πρόβλημα ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα, καθώς ορισμένες καταθέσεις θα γίνουν έντοκα ή διετή ομόλογα.

Αναμφίβολα, η δυσάρεστη εμπειρία των ιδιωτών ομολογιούχων με το PSI δημιουργεί αρνητικό προηγούμενο και δεν βοηθά.

Όμως, το δημόσιο θα μπορούσε κάλλιστα να εκδώσει περισσότερα έντοκα γραμμάτια που δεν «κουρεύτηκαν» κατά το PSI για να τους καθησυχάσει.

Ως γνωστόν, το στοκ των κυκλοφορούντων εντόκων γραμματίων πλησιάζει τα 15 δισ. ευρώ, εκ των οποίων κάπου 3,5-4 δισ. ευρώ χρηματοδοτούνται στην ΕΚΤ από τις τράπεζες.

Θα μπορούσαν λοιπόν να προσφερθούν έντοκα 12μηνης διάρκειας ή μεγαλύτερης σε ιδιώτες μέσω των τραπεζών κατά τα παλαιά πρότυπα.

Η αξία των εντόκων δεν θα ήταν μεγαλύτερη από λίγα δισ. ευρώ σε πρώτη φάση ώστε να αρχίσει να μυείται ένα μέρος του κόσμου σ' αυτά και να μην προκληθεί ανισορροπία καταθέσεων και δανείων.

Ιδανικά, θα μπορούσε να συνδυαστεί με μια εκστρατεία για την προσέλκυση χρημάτων που βρίσκονται σήμερα σε τραπεζικές θυρίδες, σε κρυψώνες στα σπίτια κι αλλού, προσφέροντας κίνητρα.

Είναι κάτι που είναι πιο πιθανό να συμβεί μετά την απεμπλοκή της τρόικας από την αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος παρά πιο πριν.

Φυσικά, ο εσωτερικός δανεισμός δεν πρόκειται να κάνει τη διαφορά αν η χώρα δεν μπορεί να βάλει τα δημόσια οικονομικά της σε κάποια σειρά και να ανακάμψει η οικονομία της.

Όμως, ο εσωτερικός δανεισμός είναι προτιμότερος από τον εξωτερικό, αν συντρέχουν οι ανωτέρω προϋποθέσεις και η χώρα θέλει να ανακτήσει σταδιακά την κυριαρχία της στην άσκηση οικονομικής πολιτικής.

Γι' αυτό λέμε παπούτσι από τον τόπο σου κι ας είναι και μπαλωμένο.

Dr. Money