To ελληνικό δεκανίκι και η έξοδος της Πορτογαλίας

Η Ελλάδα ήταν η πρώτη χώρα που μπήκε στον αστερισμό των προγραμμάτων στήριξης ανάμεσα στις χώρες της ευρωπεριφέρειας, αλλά θα είναι η τελευταία που θα βγει απ' αυτόν.

Η Ιρλανδία ήταν η πρώτη από τις υπόλοιπες τρεις χώρες που μπήκαν σε πρόγραμμα στήριξης και βγήκε απ' αυτό μετά βαΐων και κλάδων στα τέλη του 2013. 

Η Πορτογαλία θα είναι η επόμενη.

Η κυβέρνηση της χώρας της Ιβηρικής αναμένεται να ανακοινώσει ως την Κυριακή την απόφασή της για έξοδο από το πρόγραμμα το οποίο λήγει επισήμως στις 17 Μαΐου. Όλα δείχνουν ότι θα πρόκειται για «καθαρή έξοδο» όπως αποκαλείται, δηλαδή έξοδο χωρίς κάποια βοήθεια από την ΕΕ. Κι αυτό παρότι οι δανειακές ανάγκες της Πορτογαλίας θα είναι σημαντικές τα επόμενα χρόνια με αποτέλεσμα να δημιουργείται χρηματοδοτικό κενό.

Σημαντικό ρόλο στην έξοδο τόσο της Ιρλανδίας, όσο και της Πορτογαλίας από το πρόγραμμα έπαιξε η έξοδός τους στις αγορές, αποδεικνύοντας πόσο σημαντική είναι. Είναι πολύ πιθανό η Πορτογαλία να μην επιχειρούσε μια «καθαρή έξοδο» αν οι συνθήκες στις διεθνείς αγορές ομολόγων δεν ήταν τόσο καλές.

Η χώρα έχει ήδη δανεισθεί πάνω από 7 δισ. ευρώ μέσω έκδοσης ομολόγων μέχρι στιγμής και προγραμματίζει να «σηκώσει» μερικά δισ. επιπλέον από την αγορά για να φθάσει συνολικά τα 12 δισ. Μ' αυτά τα λεφτά κι άλλα από άλλες πηγές αναμένεται να καλύψει τις φετινές χρηματοδοτικές ανάγκες της ύψους 23 δισ. ευρώ περίπου.

Παράλληλα, θα έχει βάλλει στην άκρη ένα αποθεματικό ύψους 15 δισ. ευρώ, συμπεριλαμβανομένων των κεφαλαίων για την στήριξη των τραπεζών αν χρειασθεί.

Υπενθυμίζουμε ότι η Ιρλανδία είχε ταμείο ύψους 20 δισ. ευρώ στα τέλη του 2013 που κούνησε μαντήλι, καλύπτοντας τις χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας μέχρι τα μέσα του 2015, δηλαδή τον επόμενο ενάμιση χρόνο.

Δυστυχώς, η κατάσταση είναι πολύ πιο δύσκολη για την Ελλάδα.

Η χρηματοδότηση από την ΕΕ και το Μνημόνιο λήγουν στα τέλη του 2014, αλλά η χρηματοδότηση από το ΔΝΤ και επομένως ο τακτικός έλεγχος από το Ταμείο θα συνεχισθεί μέχρι και το 1ο τρίμηνο του 2016.

Για να φύγει η Ελλάδα από το πρόγραμμα θα πρέπει αφενός να καλύψει εξ' ιδίων μέσων το όποιο χρηματοδοτικό κενό της περιόδου 2014-2016 και αφετέρου να αντικαταστήσει τα λεφτά που θα τις έδινε το ΔΝΤ μέχρι και το 1ο τρίμηνο του 2016.

Αν θεωρήσουμε ότι το ΔΝΤ θα εκταμιεύσει 10,5 δισ. ευρώ προς την Ελλάδα το 2014 απομένουν 7,2 δισ. το 2015 και 1.8 δισ. το 2016. Δηλαδή θα λείπουν 9 δισ. ευρώ για την διετία 2015-2016 υπό τις καλύτερες προϋποθέσεις συν το όποιο χρηματοδοτικό κενό της περιόδου 2014-2016.

Η Κομισιόν προβλέπει ότι το χρηματοδοτικό κενό θα ανέλθει σε 5,5 δισ. ευρώ μέχρι τον Μάιο του 2015. Για τον υπολογισμό του ανωτέρω ποσού έχουν ληφθεί υπόψη οι προγραμματισμένες εκταμιεύσεις από ΕΕ και ΔΝΤ για φέτος και τα 3 δισ. ευρώ που άντλησε πρόσφατα η Ελλάδα από τις αγορές.

Επίσης, έχει ληφθεί υπόψη η δημιουργία αποθεματικού, ξεκινώντας με 1,5 δισ. ευρώ στα τέλη του 2014 και προσθέτοντας ακόμη 2 δισ. ευρώ την περίοδο 2015-2016.

Όμως, στη εκτίμηση για το χρηματοδοτικό κενό δεν έχουν συμπεριληφθεί η επαναγορά των προνομιούχων μετοχών που κατέχει το κράτος από τις τράπεζες και τα διάφορα ποσά που έχουν φορείς της γενικής κυβέρνησης σε τράπεζες κι αλλού. Ούτε φυσικά έχει συμπεριληφθεί το όποιο ποσό περισσέψει από τα 11 δισ. ευρώ που προορίζονται για τις τράπεζες μετά τα στρες τεστ της ΕΚΤ.

Πρόκειται για μια δύσκολη εξίσωση που θα απλοποιείτο αν η Ελλάδα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το μεγαλύτερο μέρος από τα 11 δισ. για το κλείσιμο του χρηματοδοτικού κενού και την αντικατάσταση των δανείων του ΔΝΤ την περίοδο 2015-2016.

Επομένως, η «καθαρή έξοδος» της Ελλάδας από το πρόγραμμα στήριξης κατά τα πρότυπα της Ιρλανδίας και πιθανόν της Πορτογαλίας, δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση.

Ακόμη κι αν τα μέτρα ανακούφισης από το χρέος που θα συμφωνηθούν με την ΕΕ το δεύτερο εξάμηνο του 2014 βοηθήσουν, έχοντας κάποια μικρή επίπτωση λόγω χαμηλότερων τόκων, και η χώρα ξαναβγεί στις αγορές για να αντλήσει 3 δισ. ευρώ ή περισσότερα.

Δεν αποκλείεται οι δανειστές να συνδέσουν τα μέτρα ανακούφισης από το χρέος με την όλη υπόθεση. Επομένως, οι πιθανότητες να ακολουθήσει η Ελλάδα το παράδειγμα της Πορτογαλίας στα τέλη του 2014 με αρχές του 2015 μέσω μιας «καθαρής εξόδου» από το πρόγραμμα προσαρμογής είναι λίγες.

Το πιθανότερο είναι ότι η κυβέρνηση θα επιχειρήσει την έξοδο με δεκανίκι το πρόγραμμα προληπτικής πιστωτικής γραμμής για κάποιο ποσό, ελπίζοντας ότι δεν θα χρειασθεί να κάνει χρήση του.

Κοινώς, το πιθανότερο είναι να ποντάρει στην άντληση των απαιτούμενων κεφαλαίων από τις αγορές με δεκανίκι το πρόγραμμα προληπτικής πιστωτικής γραμμής για να κλείσει το χρηματοδοτικό κενό της περιόδου 2015-2016 και να αντικαταστήσει τα δάνεια του ΔΝΤ για την ίδια περίοδο.

Δυστυχώς, η Ελλάδα δεν είναι ακόμη στη θέση της Πορτογαλίας που επιχειρεί «καθαρή έξοδο» από το πρόγραμμα.

Dr. Money