Νέου τύπου διασώσεις χωρών στο τραπέζι!

Ποια θα ήταν σήμερα η μοίρα της Ελλάδας αν η κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου είχε εισακούσει τις προτάσεις του ΔΝΤ και του τότε επικεφαλής του Ντ. Στρος-Καν και προχωρούσε σε αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, τον Μάιο του 2010;

Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά.

Αν όμως κάποιος προέβλεπε σωστά την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας τα επόμενα χρόνια, είναι πολύ πιθανό να πήγαινε κόντρα στις επιθυμίες των Ευρωπαίων εταίρων, αποτολμώντας την αναδιάρθρωση του χρέους εκείνη τη στιγμή και όχι δύο χρόνια αργότερα.

Φυσικά, πολλοί οι μετά Χριστόν προφήτες.

Για να είμαστε δίκαιοι, οι ευθύνες ήταν τεράστιες και η πίεση πολύ μεγάλη, όποιος κι αν ήταν στη θέση του Γ. Παπανδρέου, με τη Μέρκελ, τον Σαρκοζί και άλλους Ευρωπαίους ηγέτες απέναντι.

Όμως, κρίνοντας εκ των υστέρων, η σωστή απόφαση για την Ελλάδα θα ήταν η αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους τον Μάιο του 2010.

Ακόμη κι αν δεν προχωρούσε τελικά, η χώρα θα μπορούσε να είχε εξασφαλίσει πολύ καλύτερους όρους από την Ε.Ε. για το πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής.

Το πάθημα της Ελλάδας έγινε μάθημα για το ΔΝΤ, που ορθώς συμπέρανε ότι το σημερινό σύστημα αναδιάρθρωσης κρατικών χρεών είναι προβληματικό.

Για την ακρίβεια, το ΔΝΤ συμπέρανε ότι οι υπερχρεωμένες χώρες τείνουν να αναδιαρθρώνουν τα χρέη τους πολύ αργά, με αποτέλεσμα τα οφέλη που αποκομίζουν να είναι περιορισμένα.

Κι αυτό γιατί τα δάνεια που δίνει το Ταμείο και άλλες χώρες ή αναπτυξιακές τράπεζες για να χρηματοδοτήσουν προγράμματα διάσωσης καταλήγουν στο να αποπληρώνουν τους ιδιώτες ομολογιούχους και να αυξάνουν περαιτέρω τα ήδη υπέρογκα χρέη τους, μεταβιβάζοντας τον λογαριασμό στους φορολογούμενους.

Πέρυσι τον Απρίλιο έδωσε στη δημοσιότητα μια μελέτη που εμπεριέχει προτάσεις πολιτικής για την αναμόρφωση του υφιστάμενου πλαισίου που βασίζεται σε μια απλή αρχή.

Οι χώρες που θα ζητούν τη βοήθεια του Ταμείου, αποδεχόμενες προγράμματα διάσωσης, θα πρέπει να προχωρούν πρώτα σε συμφωνία με τους πιστωτές τους για «εθελοντική» αναδιάρθρωση του χρέους τους.

Με άλλα λόγια, η χώρα θα πρέπει να χρεοκοπήσει και οι πιστωτές να υποστούν ζημίες πριν δεχθεί βοήθεια από το ΔΝΤ.

Στελέχη του Ταμείου επιβεβαίωσαν στους F.T. ότι βρίσκονται σε επαφές με οικονομολόγους, επενδυτές, τραπεζίτες και κυβερνητικούς αξιωματούχους για το θέμα.

Σκοπός τους είναι να παρουσιάσουν νέες επεξεργασμένες προτάσεις στο Δ.Σ. του ΔΝΤ για έγκριση.

Όπως ίσως θα ανέμενε κάποιος, μερικοί θεωρούν ότι οι προτάσεις του Ταμείου δεν είναι αρκετά τολμηρές.

Γι' αυτό προτείνουν έναν μηχανισμό για την αναδιάρθρωση των κρατικών χρεών που θα μοιάζει με εκείνον στις εταιρικές χρεοκοπίες.

Όμως, οι ΗΠΑ, ο βασικός χρηματοδότης του Ταμείου, έχουν απορρίψει αυτήν την πρωτοβουλία.

Από την άλλη πλευρά, μερικοί επικρίνουν το Ταμείο γι' αυτήν την προσέγγιση, θεωρώντας ότι θα μπορούσε να κάνει μεγάλη ζημιά με ανυπολόγιστες συνέπειες για το σύστημα.

Οι επικριτές, π.χ. fund managers, ισχυρίζονται ότι η προσέγγιση του ΔΝΤ θα καταστήσει τις κρίσεις χρέους πιο συχνές και πιο επίπονες καθώς οι επενδυτές θα σταματήσουν να χρηματοδοτούν χώρες που υποψιάζονται ότι μπορεί να ζητήσουν βοήθεια από το Ταμείο.

Ανάμεσα στους επικριτές υπάρχουν αξιωματούχοι της Ε.Ε. που θεωρούν ότι κάτι τέτοιο θα αναζωπύρωνε την κρίση χρέους στην ευρωζώνη.

Σημαντικό ρόλο στην προσέγγιση του ΔΝΤ φαίνεται να έχουν παίξει οι δικαστικές νίκες του hedge fund Elliott εναντίον της Αργεντινής και άλλων χωρών.

Παρ' όλα αυτά, το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ δεν δείχνει διατεθειμένο να υποστηρίξει την προληπτική αναδιάρθρωση κρατικού χρέους.

Αντίθετα, προτιμά μια προσέγγιση κατά περίπτωση, που δίνει έμφαση σε ζητήματα όπως η αναμόρφωση και η ισχυροποίηση των CACs (Collective Action Clauses), ρητρών συλλογικών δράσεων.

Σε κάθε περίπτωση, το μήνυμα που θέλουν να περάσουν στους επενδυτές είναι ότι δεν θα υπάρχει διάσωση σε όλες τις περιπτώσεις στο μέλλον και οι υπερχρεωμένες χώρες θα πρέπει να αναδιαρθρώσουν τα χρέη τους σύμφωνα με τον Lee Buchheit της δικηγορικής εταιρείας Cleary Gottlieb, που συμβούλευσε την Ελλάδα για το PSI.

Εκτός από το ΔΝΤ, οι κεντρικές τράπεζες της Βρετανίας και του Καναδά παρουσίασαν τη δική τους λύση τον περασμένο Νοέμβριο.

Οι δύο κεντρικές τράπεζες προέτρεψαν τις κυβερνήσεις να εκδίδουν κρατικά ομόλογα Cocos (contigent convertible) των οποίων οι αποδόσεις εξαρτώνται από τον ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης μιας χώρας.

Οι κάτοχοι των ομολόγων θα πληρώνονται ανάλογα με τις επιδόσεις της οικονομίας της χώρας και δεν θα εισπράττουν ένα σταθερό ποσό ανεξάρτητα από την πορεία των δημόσιων οικονομικών.

Σε περίπτωση όπου η εκδότρια χώρα μπει σε πρόγραμμα διάσωσης, οι λήξεις των κρατικών Cocos θα επιμηκύνονται αυτόματα.

Έτσι οι δύο κεντρικές τράπεζες θεωρούν ότι αντιμετωπίζονται προβλήματα όπως ο ηθικός κίνδυνος και πως αυτός ο τρόπος συμβάλλει στην επίλυση μελλοντικών κρίσεων χρέους.

Το ΔΝΤ φαίνεται να ενστερνίζεται επίσης τη «συμβατική» προσέγγιση για πολιτικούς λόγους, οπότε δεν θα πρέπει να εκπλαγούμε αν οι προτάσεις για τις «ενισχυμένες» ρήτρες CACs και τα κρατικά Cocos υιοθετηθούν.

Όμως, και πάλι θα χρειασθεί πολύς χρόνος για να ενσωματωθούν σε ομόλογα κ.τ.λ.

Απομένει να δούμε αν η Ελλάδα θα είναι ξανά το πειραματόζωο.

Dr. Money