ΦΑΠ: Φόρος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ή όχι;

Οι δαπάνες του ελληνικού κράτους είναι αρκετά υψηλές ως προς το ΑΕΠ.

Ακόμη κι αν εξαιρέσουμε αυτές που αφορούν την εξυπηρέτηση του χρέους, οι εναπομείνασες, γνωστές ως πρωτογενείς δαπάνες, παραμένουν υψηλές και είναι αρκετά μεγαλύτερες συγκριτικά με εκείνες άλλων χωρών της ευρωπεριφέρειας όπως η Ισπανία και η Ιρλανδία.

Αν μάλιστα συνυπολογίσουμε την ποιότητα των παρεχομένων δημόσιων υπηρεσιών και αγαθών στην Ελλάδα, είναι πανάκριβες.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι θα ανέλθουν στο 54,1% του ΑΕΠ φέτος από 48,6% το 2012, φουσκωμένες από τις δαπάνες για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, έναντι 48,8% το 2009 που ήταν η χρονιά του απόλυτου δημοσιονομικού εκτροχιασμού.

Παρ' όλα αυτά, η ζήτηση για δημόσια αγαθά και υπηρεσίες παραμένει ισχυρή στη χώρα μας, ευνοώντας τη διατήρηση των κρατικών δαπανών σε υψηλά επίπεδα.

Από την άλλη πλευρά, η μεγάλη μάζα του κόσμου αντιδρά στη φορολόγηση που απαιτείται για να χρηματοδοτηθεί το δημόσιο.

Σύμφωνα με τον Αντώνη Καμάρα, ειδικό σύμβουλο του Δημάρχου Θεσσαλονίκης και πρώην σύμβουλο των επικεφαλής της Εθνικής Τράπεζας, η μεταβίβαση της ευθύνης του προσδιορισμού και της δαπάνης του ΦΑΠ (Φόρου Ακίνητης Περιουσίας) στην Τοπική Αυτοδιοίκηση συνιστά μερική διέξοδο στο ανωτέρω δίλημμα.

Ο ίδιος καταγράφει την άποψή του στο κείμενο πολιτικής «ο Φόρος Ακίνητης Περιουσίας και η Δημοσιονομική Αυτονομία των Δήμων» του ΕΛΙΑΜΕΠ. Είναι το κείμενο που προφανώς είχε υπόψη του ο πρωθυπουργός Α. Σαμαράς όταν αναφερόταν στο θέμα.

«Επιλέγοντας όμως τον ΦΑΠ ως τον βασικό φόρο της τοπικής αυτοδιοίκησης μας δίνεται η δυνατότητα να χρηματοδοτήσουμε πολλά μικρά, τοπικά 'κράτη', που θα είναι υπόλογα σε εμάς για την παραγωγή και τη διάθεση των δημόσιων αγαθών και υπηρεσιών που επιθυμούμε. Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα αποκτήσουμε και την απαραίτητη συνείδηση και απαίτηση του φορολογούμενου που χρηματοδοτεί επαρκώς την ύπαρξη ενός σύγχρονου κεντρικού κράτους...» τονίζει ο κ. Καμάρας.

Η διαχρονική εμπειρία διεθνώς δείχνει ότι ο ΦΑΠ είναι ο κατεξοχήν φόρος της τοπικής αυτοδιοίκησης λόγω των χαρακτηριστικών της ανταποδοτικότητας και της επικουρικότητας σύμφωνα με το υπόμνημα.

Οι κυβερνήσεις των πιο εξελιγμένων κρατών ήταν διατεθειμένες να αποδώσουν τον ΦΑΠ στην τοπική αυτοδιοίκηση γιατί αφενός δεν ήθελαν να αναλάβουν το πολιτικό κόστος και αφετέρου αντιλαμβάνονταν την έλλειψη απτής ανταποδοτικότητας από την κεντρική διοίκηση προς τους πολίτες.

Η μεταβίβασή του στους δήμους και η μετεξέλιξή του σε κύριο έσοδο της τοπικής αυτοδιοίκησης της χώρας μας εκτιμάται ότι θα συμβάλει επίσης αποφασιστικά στη διοικητική και τη δημοκρατική αποκέντρωση στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον κ. Καμάρα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η μεταβίβαση δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η τοπική αυτοδιοίκηση θα πρέπει να συλλέγει τον ΦΑΠ.

Η κεντρική διοίκηση μπορεί να εισπράττει τον φόρο, όμως ο προσδιορισμός του ύψους του και η δαπάνη των εσόδων θα πρέπει να παραμείνουν στην τοπική αυτοδιοίκηση για να θεωρείται δικός της φόρος.

Θεωρητικά, κάτι τέτοιο θα μπορούσε να υπερκεράσει τα τεχνικά προβλήματα που θα προκύψουν αν η συλλογή του ΦΑΠ περάσει στους δήμους.

Η μείωση κατά 50% περίπου των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ) που δίνει η κεντρική διοίκηση στην τοπική αυτοδιοίκηση λόγω της κρίσης ανέδειξε τη μεγάλη εξάρτηση της δεύτερης από την πρώτη στη χώρα μας.

Από την άλλη πλευρά, η δημοσιονομική κρίση και η ανάγκη εύρεσης επιπρόσθετων εσόδων για να κλείσουν οι τρύπες του προϋπολογισμού έχουν οδηγήσει στην επιβολή ενός καθολικού ΦΑΠ, όπως παρατηρεί ο κ. Καμάρας.

Αυτό διευκολύνει το έργο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης αφού δεν θα χρειασθεί να τον πρωτοεισαγάγει η ίδια, αναλαμβάνοντας το πολιτικό κόστος.

Φυσικά, ο ΦΑΠ δεν έχει ακόμη εφαρμοστεί στην πράξη.

Επομένως, είναι λογικό να αναμένει κανείς πρώτα να συμβεί αυτό και μετά να πάμε στο επόμενο βήμα της μεταβίβασης του φόρου στους δήμους με ανάλογη περικοπή των μεταβιβάσεων (ΚΑΠ) από την κεντρική διοίκηση.

Αναμφισβήτητα, είναι το βήμα που θα οδηγούσε στη χειραφέτηση της τοπικής αυτοδιοίκησης, αλλά θα πρέπει να γίνει με τέτοιον τρόπο ώστε να είναι δημοσιονομικά ουδέτερος.

Συμπέρασμα; Θα χρειαστεί να περάσουν τουλάχιστον ένα με δύο χρόνια ακόμη για να μετατραπεί ο ΦΑΠ σε φόρο της τοπικής αυτοδιοίκησης. Αν φυσικά υπάρχει η πολιτική βούληση.

Dr. Money