Ανάκαμψη χωρίς πιστωτική επέκταση

Δεν γνωρίζουμε αν η οικονομία κάνει επανεκκίνηση, όμως σίγουρα η ύφεση αποκλιμακώνεται και υπάρχουν κάποια σημάδια που παραπέμπουν σε σταθεροποίηση την επόμενη χρονιά.

Ο υπουργός οικονομικών κ. Στουρνάρας εκτίμησε χθες ότι το πραγματικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε με 3% περίπου σε ετήσια βάση το 3ο τρίμηνο.

Αν η τάση συνεχισθεί το τελευταίο τρίμηνο, η συρρίκνωση της οικονομίας θα περιορισθεί κάτω από την επίσημη πρόβλεψη για 4% φέτος.

Δεν είναι ασφαλώς για πανηγυρισμούς, όμως συνιστά μια θετική εξέλιξη.

Όμως, αρκετοί αναρωτιούνται πως θα υπάρξει ανάπτυξη αν ο ρυθμός πιστωτικής επέκτασης συνεχίσει να έχει αρνητικό πρόσημο όπως τουλάχιστον εκτιμούν οι δανειστές.

Και μάλλον έχουν δίκιο αφού οι τράπεζες θα συνεχίσουν την απομόχλευση των ισολογισμών τους, περιορίζοντας τις νέες χορηγήσεις σε αξιόχρεους πελάτες.

Ασφαλώς, μια λύση είναι η παροχή ρευστότητας και ιδίων κεφαλαίων προς τον ιδιωτικό τομέα μέσω μικτών επενδυτικών σχημάτων στα οποία θα συμμετέχουν ιδιώτες, διεθνείς οργανισμοί, ξένες τράπεζες και πιθανόν το δημόσιο.

Πόροι του ΕΣΠΑ θα μπορούσαν να καλύψουν την συμμετοχή του δημοσίου.

Παρ' όλα αυτά η επίπτωση των τραπεζικών πιστώσεων στην οικονομική δραστηριότητα δεν μπορεί να αγνοηθεί σύμφωνα με την διεθνή ακαδημαϊκή βιβλιογραφία.

Πριν όμως τα βάψουμε μαύρα θα ήταν καλό να έχουμε μια εικόνα της κατάστασης στο χώρο των επιχειρήσεων.

Κατ' αρχάς, πολλές υγιείς επιχειρήσεις έχουν μειώσει τα τελευταία χρόνια την έκθεσή τους στο τραπεζικό σύστημα.

Αυτό ήταν συνειδητή επιλογή και απόρροια της πολιτικής εξορθολογισμού που ακολούθησαν με μείωση των πωλήσεων προς επισφαλείς πελάτες σ' ένα άκρως υφεσιακό μακροοικονομικό περιβάλλον.

Η μείωση του τζίρου, η οποία συνοδεύθηκε από περιορισμό του λειτουργικού κόστους, οδήγησε σε μείωση του κεφαλαίου κίνησης και επομένως σε μικρότερο δανεισμό από το τραπεζικό σύστημα.

Όσο κι αν φαίνεται περίεργο, η μείωση των αναγκών των συγκεκριμένων επιχειρήσεων σε κεφάλαιο κίνησης συνιστά μια αμυντική κίνηση απέναντι στη κρίση αλλά θεωρείται απολύτως ορθολογική και φυσικά οδηγεί σε συρρίκνωση των τραπεζικών πιστώσεων προς τις επιχειρήσεις.

Δυστυχώς, δεν μπορεί να πούμε το ίδιο για άλλες δυο αιτίες μείωσης των δανείων προς τις επιχειρήσεις.

Πρόκειται για τα δάνεια που προορίζονται εταιρείες για να χρηματοδοτήσουν επενδύσεις σε πάγια όπως εργοστάσια, μηχανήματα κ.τ.λ. και τα οποία στέρεψαν σχεδόν αφού οι εταιρείες δεν προχωρούν σε νέες επενδύσεις πέρα από τις απαραίτητες τα τελευταία χρόνια.

Επίσης, τα πιστωτικά ιδρύματα περιόρισαν ή σταμάτησαν την παροχή κεφαλαίων κίνησης σε εταιρείες που θεωρούν είτε μη βιώσιμες, είτε προβληματικές γιατί θα τα έχαναν.

Δεν θα ήταν λάθος να ισχυρισθούμε ότι η μείωση των τραπεζικών πιστώσεων προς τις επιχειρήσεις αποτελεί μια φυσιολογική εξέλιξη που αντανακλά την μειωμένη ζήτηση για νέα δάνεια λόγω της δύσκολης οικονομικής συγκυρίας.

Είναι επόμενο να περιμένει κανείς ότι το σκηνικό θα αλλάξει όταν η οικονομία αρχίσει να παίρνει πάνω της.

Σ' εκείνη την φάση του οικονομικού κύκλου, οι υγιείς εταιρείες θα χρειασθούν τόσο κεφάλαια κίνησης λόγω αύξησης του τζίρου όσο και κεφάλαια για επενδύσεις σε πάγια.

Οι τράπεζες θα πρέπει να είναι σε θέση να παρέχουν την απαιτούμενη ρευστότητα στις υγιείς εταιρείες για να τονωθεί η οικονομική δραστηριότητα.

Όμως, οι τράπεζες θα περιορίσουν λογικά την ρευστότητα προς τις μη αξιόχρεες επιχειρήσεις για να περιορίσουν τα «κόκκινα δάνεια» οπότε η μπίλια μπορεί να καθίσει οπουδήποτε στο τέλος.

Επομένως, η πιστωτική επέκταση θα βοηθούσε στην ανάκαμψη της εθνικής οικονομίας αλλά ίσως δεν είναι απολύτως αναγκαία αν οι υγιείς εταιρείες χρηματοδοτούνται μαζί με άλλες βιώσιμες που απλώς αντιμετωπίζουν προβλήματα ρευστότητας.

Dr. Money