Παραγωγικό μοντέλο: Tι είχες Γιάννη μου, τι είχα πάντα!

Η δημοσιονομική προσαρμογή και η δημιουργία υψηλού πρωτογενούς πλεονάσματος, που θα υπερκάλυπτε τις ετήσιες πληρωμές για τόκους, ήταν ένας από τους βασικούς στόχους των προγραμμάτων προσαρμογής.

Η πρόοδος είναι σημαντική αν αναλογισθεί κανείς ότι το πρωτογενές έλλειμμα ξεπερνούσε τα 23 δισ. ευρώ ή 10% και πλέον του ΑΕΠ το 2009 και αναμένεται να εμφανίσει πλεόνασμα ή τουλάχιστον να είναι ίσα βάρκα, ίσα νερά φέτος.

Φυσικά, το κόστος της προσαρμογής ήταν δυσανάλογα μεγάλο, αφού τα διαθέσιμα εισοδήματα μειώθηκαν σημαντικά και εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας χάθηκαν.

Όμως, η δημοσιονομική προσαρμογή δεν ήταν ο μοναδικός στόχος.

Η ενίσχυση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της οικονομίας ήταν ένας άλλος κι απ' ό,τι φαίνεται λίγος δρόμος απομένει για να επιστρέψει στα επίπεδα όπου βρισκόταν στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας.

Τουλάχιστον, με βάση τον δείκτη που μετρά το εργατικό κόστος ανά μονάδα προϊόντος.

Όμως, η δημοσιονομική προσαρμογή και η μείωση του εργατικού κόστους ανά μονάδα δεν αρκούν για να βάλουν την οικονομία σε τροχιά βιώσιμης ανάπτυξης.

Πολλοί θεωρούν απαραίτητη την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας από καταναλωτικό σ' ένα πιο εξωστρεφές και πιο επενδυτικοβαρές.

Ο περιορισμός μέχρις εξαλείψεως του δημοσιονομικού ελλείμματος και το φθηνότερο εργατικό δυναμικό εκτιμάται ότι θα συνέβαλαν προς αυτήν την κατεύθυνση.

Είναι όμως έτσι τρία και πλέον χρόνια μετά το πρώτο μνημόνιο;

Κατ' αρχάς, οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών αυξάνονται διαρκώς από το 2009 τόσο σε απόλυτα νούμερα όσο και ως προς το ΑΕΠ.

Η Ε.Ε. εκτιμά ότι θα ανέλθουν σε 53,6 δισ. ευρώ φέτος ή 29,1% του προβλεπόμενου ΑΕΠ έναντι 52,3 δισ. ευρώ ή 27% το 2012 και 44,5 δισ. ή 19,3% του ΑΕΠ το 2009.

Σε απόλυτα νούμερα, οι μεγαλύτερες ελληνικές εξαγωγές καταγράφηκαν το 2008 και ήταν ύψους 56,3 δισ. ευρώ, αλλά ήταν μικρότερες ως ποσοστό του ΑΕΠ - στο 24,1%.

Η Ε.Ε. προβλέπει ότι θα αυξηθούν στα 55,8 δισ. ευρώ το 2014, συνεχίζοντας την ανοδική τους πορεία.
Αν και είναι μικρότερες σημαντικά από αυτές χωρών όπως η Ιρλανδία, το Βέλγιο, η Ολλανδία και των σκανδιναβικών χωρών ως ποσοστό του ΑΕΠ, οι ελληνικές εξαγωγές είναι μεγαλύτερες από τον μέσο όρο προηγούμενων δεκαετιών.

Τις δεκαετίες του 2000 και του 1980 κυμαίνονταν κοντά στο 21% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο και κάτω του 20% τις δεκαετίες 1990, 1970 και 1960.

Όμως, η εικόνα από τις επενδύσεις είναι αποκαρδιωτική.

Οι συνολικές επενδύσεις εκτιμάται ότι θα ανέλθουν στο 13,2% του ΑΕΠ φέτος, αντιπροσωπεύοντας το χαμηλότερο ποσοστό που έχει καταγραφεί εδώ και δεκαετίες.

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι επενδύσεις ανέρχονταν στο 18,6% του ΑΕΠ το 2009 και στο 26,7% το 2007, σύμφωνα με το ΔΝΤ.

Με δεδομένο ότι οι επενδύσεις αυξάνουν το κεφαλαιακό απόθεμα της χώρας όταν ξεπερνούν τις αποσβέσεις, ενισχύοντας τις μελλοντικές προοπτικές ανάπτυξης, η δραματική πτώση των επενδύσεων δεν ευνοεί τον στόχο για βιώσιμη ανάπτυξη.

Είμαστε λοιπόν 1-1 όσον αφορά τις εξαγωγές και τις επενδύσεις.

Απομένει να δούμε πώς τα έχει πάει η κατανάλωση.

Η συνολική καταναλωτική δαπάνη ακολουθεί πτωτική πορεία σε απόλυτα νούμερα από το 2009 μέχρι σήμερα, κυρίως λόγω της πολιτικής λιτότητας και δευτερευόντως της «ξηρασίας» καταναλωτικών δανείων.

Η Ε.Ε. εκτιμά ότι θα υποχωρήσει στα 163,5 δισ. ευρώ φέτος από 177,2 δισ. το 2012 και 214,6 δισ. το 2009, που συνιστά το υψηλότερο όλων των εποχών.

Δηλαδή έχει μειωθεί κατά 51 δισ. ευρώ μεταξύ των ετών 2009 και 2013.

Όμως, η συνολική κατανάλωση ως ποσοστό του ΑΕΠ εμφανίζει μεν κάμψη, αλλά δεν είναι η αναμενόμενη μετά από τόσα μέτρα λιτότητας.

Συγκεκριμένα, η κατανάλωση εκτιμάται ότι θα αντιστοιχεί στο 89% του ΑΕΠ το 2013 από 92,8% το 2009.
Πρόκειται για πτώση της τάξης των 4 εκατοστιαίων μονάδων του ΑΕΠ.

Η Ε.Ε. εκτιμά ότι η συνολική κατανάλωση θα συμπιεσθεί περαιτέρω το 2014 τόσο ως απόλυτο νούμερο όσο κι ως ποσοστό του ΑΕΠ.

Όμως, το ποσοστό θα παραμείνει ένα από τα υψηλότερα στην ευρωζώνη, αλλά τουλάχιστον θα είναι λίγο μικρότερο από το μέσο ποσοστό του 88%-89% που καταγράφηκε την περίοδο 2000-2007 και τη δεκαετία του 1990.

Αντίθετα, παραμένει μεγαλύτερο από τον μέσο όρο των δεκαετιών 1980, 1970 και 1960.

Το συμπέρασμα;

Ο μετασχηματισμός του παραγωγικού μοντέλου της χώρας σ' ένα άλλο πιο εξαγωγικό και επενδυτικό από καταναλωτικό για βιώσιμη ανάπτυξη προχωρά με αργούς ρυθμούς στην καλύτερη περίπτωση.

Δεν είναι ακριβώς αυτό που θα περίμενε κανείς μετά από τρία και πλέον χρόνια σκληρής λιτότητας και κάποιων μεταρρυθμίσεων.

Dr. Money