H ανοδική πορεία του χρυσού διατηρείται παρά τις αναταράξεις που παρατηρούνται στην αγορά του κίτρινου μετάλλου τους τελευταίους τρεις μήνες, ενώ η μέση τιμή φέτος είναι 75 δολάρια περίπου υψηλότερη από πέρυσι, στα 1.650 δολάρια η ουγκιά. Η διατήρηση της μεσοπρόθεσμης ανοδικής τάσης συνεπικουρείται από ορισμένες παραμέτρους που ενίσχυσαν το μέταλλο και στο πρόσφατο παρελθόν και δεν έχουν εξαλειφθεί ακόμα.

Το γεγονός που επιδρά υπόγεια, αλλά καταλυτικά στην αγορά του χρυσού και διατηρεί το momentum της τιμής ισχυρό είναι οι πολιτικές ποσοτικής χαλάρωσης στη νομισματική πολιτική από τις περισσότερες κεντρικές τράπεζες του κόσμου. Οι πολιτικές QE και LTRO ευνοούν τις τιμές σε μια σειρά risky assets, συμπεριλαμβανομένου του χρυσού, ωστόσο στις αγορές ήδη κάποιοι ανησυχούν για το ενδεχόμενο αυτές οι τακτικές να πυροδοτήσουν μελλοντικά τον πληθωρισμό, αν τελικά πετύχουν τον σκοπό τους και αναθερμάνουν την οικονομία, οπότε θα αυξήσουν ακόμα περισσότερο την τιμή του μετάλλου.

Ταυτόχρονα, επειδή ο χρυσός αποτελεί safe haven, δηλαδή καταφύγιο των επενδυτών και εργαλείο σταθερότητας ενάντια στη μεταβλητότητα των αγορών σε περιόδους κρίσεων, η μεταβολή της τιμής του αναδείχτηκε και είδος βαρόμετρου των οικονομικών φόβων.

Παραδοσιακά, ο χρυσός είναι μέσο συσσώρευσης, αλλά και διαφύλαξης του πλούτου. Όταν οι εκτιμήσεις για την πορεία του πληθωρισμού είναι ανοδικές, οι επενδυτές τείνουν να τοποθετούνται στον χρυσό λόγω της προστασίας που προσφέρει έναντι του πληθωρισμού, αφού η αναμενόμενη πραγματική αξία των μετρητών πέφτει. Αλλά και όταν η εμπιστοσύνη στο χάρτινο οικοδόμημα των νομισμάτων κλονίζεται, όπως συμβαίνει στις μέρες μας, η ζήτηση για το κίτρινο μέταλλο εντείνεται.

Η αποτίμηση του μετάλλου σε όλο τον κόσμο γίνεται με όρους δολαρίου και η αξία μιας ουγκιάς ή μιας ράβδου χρυσού συνδέεται άμεσα με την πορεία και τα επιτόκια του αμερικανικού νομίσματος. Στο πρόσφατο παρελθόν, η έκρηξη στη ζήτηση των επενδυτών για ETF χρυσού, δηλαδή των διαπραγματεύσιμων αμοιβαίων κεφαλαίων χρυσού, αποτέλεσε βασικό μοχλό για την ανοδική κίνηση της επενδυτικής ζήτησης, και ως συνέπεια η αύξηση της ζήτησης ώθησε υψηλότερα τις τιμές. Στην παρούσα φάση οι long θέσεις των κερδοσκοπικών κεφαλαίων υπερτερούν με ευκολία έναντι των short.

Ο ρόλος των κεντρικών τραπεζών

Παρότι για περισσότερο από έναν αιώνα η Νότια Αφρική αποτέλεσε την κύρια πηγή εξόρυξης χρυσού, η Κίνα και η Αυστραλία αποτελούν πλέον τις πρώτες χώρες σε εξόρυξη, με 355 τόνους και 261 τόνους αντίστοιχα, αφήνοντας τις ΗΠΑ στην τρίτη θέση με 231 τόνους και τη Ρωσία στην τέταρτη θέση με 192 τόνους.

Για είκοσι και πλέον έτη οι κεντρικοί τραπεζίτες ήταν καθαροί πωλητές χρυσού, αλλά αυτή η τάση έχει αντιστραφεί πλήρως και πλέον εμφανίζονται συνολικά ως καθαροί αγοραστές του μετάλλου, κάτι που προκύπτει από τις ετήσιες αναφορές του World Gold Council τόσο για το 2010 όσο και για πέρσι, οπότε και ήταν καθαροί αγοραστές 400 τόνων χρυσού.

Σύμφωνα όμως με τις τελευταίες έρευνες, μεγάλη μερίδα των κεντρικών τραπεζών εκτιμά ότι ο χρυσός θα είναι το πιο σημαντικό μέσο αποθησαυρισμού και θα αποτελεί τη βασική επιλογή ως απόθεμα στα θησαυροφυλάκιά τους μέσα στα επόμενα 25 με 50 χρόνια.

Βασική πηγή ανοδικής ορμής για το κίτρινο μέταλλο θα είναι οι κεντρικές τράπεζες κυρίως των αναδυόμενων αγορών, που αναμένεται να ενισχύσουν τη ζήτησή τους για το κίτρινο μέταλλο στα επόμενα έτη εκθετικά. Στο τέλος του 2001, στις κεντρικές τράπεζες των ανεπτυγμένων χωρών ο χρυσός αποτελούσε το 22% κατά μέσο όρο των αποθεμάτων τους, ενώ στις αναδυόμενες κεντρικές τράπεζες το αντίστοιχο ποσοστό κατά μέσο όρο δεν αντιστοιχούσε ούτε στο 4%.

Μετά το 2001, όμως, πολλοί από τους παράγοντες που επιδρούσαν αρνητικά στην πορεία του χρυσού ανατράπηκαν. Πρώτα απ’ όλα, οι προσδοκίες για την πορεία του πληθωρισμού έφτασαν στο ναδίρ, οπότε χάθηκε η κύρια δύναμη πίσω από την πτωτική τάση του πολύτιμου μετάλλου. Επίσης, από τα μέσα του 2001 άρχισε να γίνεται συνείδηση στις αγορές ότι το δολάριο είναι υπερτιμημένο.

Η τελευταία ανοδική κίνηση του χρυσού, λοιπόν, αρχίζει από τα 255 δολάρια ανά ουγκιά τον Απρίλιο του 2001 και, παρά τις προσωρινές διορθωτικές κινήσεις στα μέσα του 2006 με πτώση 25% και του 2009 με -32%, εκτιμάται ότι δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη, έστω και αν με την τιμή του σήμερα στα 1.575 δολάρια ανά ουγκιά τα κέρδη του ξεπερνούν το 500%.

Οι χώρες με τα μεγαλύτερα αποθέματα

Πολλές κεντρικές τράπεζες πλέον αλλά και κυβερνήσεις χωρών αρχίζουν να δείχνουν σημάδια απώλειας της εμπιστοσύνης τους στα χάρτινα νομίσματα, και ειδικά στο αμερικανικό δολάριο, αλλά και στο ευρώ, που προσπάθησε να λάβει μερίδιο από την πίτα των αποθεματικών των κεντρικών τραπεζών από την ημέρα εισαγωγής του.

Η Κίνα ήταν ο μεγαλύτερος αγοραστής χρυσού το 2011 και αναμένεται να πρωτοστατήσει και φέτος, ενώ πολλές αναδυόμενες οικονομίες έχουν ήδη ανακοινώσει ότι προτίθενται να αυξήσουν τη συμμετοχή του χρυσού ως ποσοστό στα συνολικά αποθέματά τους.

Η χώρα μας βρίσκεται στην 32η θέση με 111,7 τόνους χρυσού που αποτελούν και το 81,4% των συνολικών αποθεματικών της. Οι χώρες με τα μεγαλύτερα αποθέματα βάσει της ανακοίνωσης του Ιουλίου είναι:

1. ΗΠΑ: Επίσημα αποθέματα χρυσού 8.133,5 τόνοι ή το 74,7% των συνολικών αποθεματικών τους.

2. Γερμανία: Επίσημα αποθέματα χρυσού 3.396,3 τόνοι ή το 71,4% των αποθεματικών της. Η κεντρική τράπεζα της Γερμανίας έχει θέσει ως ανώτατο όριο πωλήσεων χρυσού τους 6,5 μετρικούς τόνους όπως και πέρσι.

3. Ιταλία: Επίσημα αποθέματα χρυσού 2.451,8 τόνοι ή το 70,9% των αποθεματικών της. Παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η γειτονική χώρα για να δανειστεί με χαμηλά επιτόκια, εμφανίζει πολύ μεγάλα αποθέματα χρυσού, ενώ η κεντρική τράπεζα της Ιταλίας δεν έχει ανακοινώσει αν θα κάνει χρήση των αποθεμάτων χρυσού για να βελτιώσει τα δημοσιονομικά της.

4. Γαλλία: Επίσημα αποθέματα χρυσού 2.435,4 τόνοι ή 71,1% των αποθεματικών της. Η Γαλλία έχει συμφωνήσει με τις κεντρικές τράπεζες άλλων ευρωπαϊκών κρατών πως θα περιορίσει τις αγορές χρυσού από την αγορά.

5. Κίνα: Επίσημα αποθέματα χρυσού 1.054,1 τόνοι ή 1,6% των αποθεματικών. Προκειμένου η Κίνα να τοποθετήσει σε χρυσό το 10% των αποθεματικών της θα πρέπει να αγοράσει κάτι περισσότερο από 5.500 τόνους ή ολόκληρη την παραγωγή του 2011 και 1.000 τόνους ακόμη. Ο μεγαλύτερος «παίκτης» της αγοράς χρυσού πλέον είναι η Τράπεζα της Κίνας, για την οποία είναι κοινό μυστικό ότι επιθυμεί να μειώσει τις θέσεις της σε δολάρια και να αυξήσει τα αποθεματικά της σε χρυσό, ενώ αποτελεί πια και τον μεγαλύτερο παραγωγό χρυσού παγκοσμίως.

6. Ελβετία: Επίσημα αποθέματα χρυσού 1.040 τόνοι ή το 16,23% των αποθεματικών της. Η Τράπεζα της Ελβετίας αποτέλεσε έναν από τους μεγαλύτερους πωλητές χρυσού για την περίοδο 2000-2005, αφού διέθεσε περίπου 1.300 τόνους λόγω της αλλαγής της πολιτικής της στα αποθεματικά της με την έλευση του ευρώ.

7. Ρωσία: Επίσημα αποθέματα χρυσού 911,3 τόνοι ή το 8,9% των αποθεματικών της. Η κεντρική τράπεζα της Ρωσίας αναμένεται να αποτελέσει καθαρό αγοραστή και το 2012 ώστε να ενισχύσει τη θέση της στο πολύτιμο μέταλλο στα αποθέματα της χώρας, όπως έκανε και το 2011 αλλά και το 2010. Η κεντρική τράπεζα ωστόσο αγοράζει το μέταλλο μόνο από εσωτερικές πηγές και όχι από τη διεθνή αγορά.

8. Ιαπωνία: Επίσημα αποθέματα χρυσού 765,2 τόνοι ή 3% των αποθεματικών της. Η Τράπεζα της Ιαπωνίας πούλησε χρυσό για να χρηματοδοτήσει το πρόγραμμα ανάπτυξης μετά τους σεισμούς και την πυρηνική καταστροφή που έπληξαν την Ιαπωνία τον Μάρτιο του 2011, μειώνοντας το ποσοστό του στο 3% από 3,1%.

9. Ολλανδία: Επίσημα αποθέματα χρυσού 612,5 τόνοι ή 59,7% των αποθεματικών της. Η κεντρική τράπεζας της Ολλανδίας έχει δηλώσει πως δεν σκοπεύει να πουλήσει χρυσό, ωστόσο οι αποφάσεις της είναι συνδεδεμένες με την πολιτική άλλων κρατών.

10. Ινδία: Επίσημα αποθέματα χρυσού 557,7 τόνοι ή 9,6% των αποθεματικών της. Η κεντρική τράπεζα της Ινδίας δεν ανακοινώνει τα σχέδιά της για επιπλέον αγορές στο μέλλον, ωστόσο είχε αγοράσει σχεδόν 200 τόνους από το πολύτιμο μέταλλο το 2009 από το ΔΝΤ.