Συχνά λέμε ότι η πρώτη εντύπωση είναι και η σωστή…

Η ρήση έδειξε να ανατρέπεται στην περίπτωση των αντιδράσεων των αγορών στο πακέτο-μαμούθ της ευρωζώνης. Την αρχική ευφορία και εκτίναξη στις αγορές κεφαλαίου και χρήματος ακολούθησαν φόβοι για συγκράτηση της ανάπτυξης και για αύξηση του πληθωρισμού, πιέζοντας το ευρώ σε χαμηλό 18 μηνών, τα χρηματιστήρια σε κάθετη πτώση και τον χρυσό σε νέο ιστορικό ρεκόρ.

Μία συνεδρίαση, ωστόσο, ή και πέντε προφανώς δεν είναι επαρκείς για να καταδείξουν το μέγεθος των επιπτώσεων ενός προγράμματος ρευστότητας που φτάνει το 1 τρισ. δολ.

Όπως αναφέρει ενδεικτικά οικονομολόγος της Credit Suisse, "κάπως έτσι είχαν εξελιχθεί τα πράγματα και με το πρόγραμμα διάσωσης TARP στις ΗΠΑ… Χρειάστηκε να περάσουν τρεις με έξι μήνες για να εκφράσουν οι αγορές κατάλληλα τις εντυπώσεις τους από τη μεγάλη κλίμακα της παρέμβασης, να σταματήσουν την πτώση και να αρχίσουν την άνοδο".

Και τα αποτελέσματα της πρώτης εβδομάδας των αντιδράσεων ίσως δεν είναι τόσο δραματικά όσο δείχνουν οι πηχυαίοι τίτλοι της ροής των καθημερινών ειδήσεων.

Τη Κυριακή 9/5 -αργά μέσα στη νύχτα, ξημερώματα Δευτέρας- η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε ένα πρωτοφανές πακέτο έκτακτων δανείων και κεφαλαίων σταθεροποίησης ύψους 750 δισ. ευρώ και στην εβδομάδα που ακολούθησε η ΕΚΤ έβαλε σε εφαρμογή αγορές κρατικών ομολόγων της Ελλάδας και άλλων αδύναμων οικονομιών της ευρωζώνης, όπως της Πορτογαλίας, της Ισπανίας, της Ιταλίας και της Ιρλανδίας, χωρίς πάντως να διευκρινίσει τα ποσά που επένδυσε.

Οι αγορές αντέδρασαν με έντονη μεταβλητότητα και με επαναφορά έντονων πιέσεων στις αγορές ομολόγων της Μεσογείου. Οι επενδυτές φοβούνται για συγκράτηση της ανάπτυξης, για πληθωρισμό, για υποτονικές χρηματιστηριακές αποδόσεις, για ταχεία αύξηση επιτοκίων, ώστε το κόστος δανεισμού να εναρμονιστεί με τις υψηλές πληθωριστικές προοπτικές.

Ο δείκτης Dow Jones κατέγραψε τριψήφιες διακυμάνσεις επί τρεις συνεδριάσεις, αλλά οι συνολικές εβδομαδιαίες απώλειες στη Wall Street δεν έφτασαν το 2%. Για τους Αμερικανούς επενδυτές, ειδικά για όσους έζησαν την ασιατική νομισματική κρίση στα τέλη της δεκαετίας του 1990, ο φόβος είναι ότι, αν οι κρίσεις χρεών όπως της Ελλάδας επεκταθούν σε άλλα μέλη της ευρωζώνης, θα αποδυναμωθεί η ανάπτυξη και άρα η ζήτηση σε μία από τις μεγαλύτερες αγορές της Αμερικής.

Οι ευρωπαϊκές αγορές την Παρασκευή έκλεισαν με πτώση 3,5%, σβήνοντας τα περισσότερα από τα κέρδη της εβδομάδας, αλλά και πάλι κατόρθωσαν να αποκομίσουν κέρδη της τάξης του 4,5% στις πέντε συνεδριάσεις, σύμφωνα με την κίνηση του ευρωπαϊκού δείκτη Eurofirst 300.

Βίαιες ήταν οι αντιδράσεις στο ευρώ. Αν και το ευρωπαϊκό νόμισμα αντέδρασε αρχικά θετικά, επανερχόμενο πάνω από το 1,3 δολάριο μετά το πακέτο σταθεροποίησης, οι επενδυτές φοβήθηκαν ότι η προσπάθεια συγκράτησης των ελλειμμάτων, ειδικά μετά τις ενδείξεις αποπληθωρισμού στην Ισπανία, θα λειτουργήσει ως βαρίδι στην ανάπτυξη της περιφέρειας.

Το ενιαίο νόμισμα βούλιαξε την Παρασκευή στα χαμηλότερα επίπεδα από τον Οκτώβριο του 2008, έως το 1,2357 δολ. Κλονίστηκε γερά από ποικίλες φήμες -όπως ότι η Γαλλία απείλησε με αποχώρηση από το ευρώ, στις συνομιλίες της συνόδου κορυφής της περασμένης Παρασκευής- και συνωμοσιολογικές εξάρσεις - ότι η Γερμανία ετοιμάζεται να επαναφέρει το γερμανικό μάρκο, και μάλιστα σύντομα, το σαββατοκύριακο.

Μέσα σε αυτό το κλίμα, οι οικονομολόγοι της UBS χαμήλωσαν τις προβλέψεις τους και πιστεύουν ότι το ευρώ θα διολισθήσει στο 1,15 δολ. έως τα τέλη του έτους (από 1,30 δολ. στην προηγούμενη πρόβλεψη), ενώ ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν ότι στο άμεσο μέλλον το ευρώ θα πλησιάσει την ισοτιμία με το δολάριο - επίπεδο το οποίο είχε πλησιάσει το 2002.

Μέχρι στιγμής, πάντως, το ευρωπαϊκό νόμισμα έχει διολισθήσει περίπου 12% έναντι του δολαρίου από τότε όπου η κρίση χρεών ξέσπασε στη νότια Ευρώπη και 10% έναντι του καλαθιού με τις βασικές εμπορικές ισοτιμίες του πλανήτη.

Και βέβαια, να μην ξεχνάμε ότι η αποδυνάμωση του ευρώ έχει θετική επίδραση στην ανταγωνιστικότητα των τιμών των εξαγωγέων της ευρωζώνης, τονώνοντας τις πωλήσεις αγαθών σε χώρες εκτός της ευρωζώνης, όπως δήλωσε η ίδια η ΕΚΤ στο μηνιαίο δελτίο της, μέσα στην εβδομάδα. Η έκθεση της ΕΚΤ, που περιείχε αυτές τις συστάσεις, ανακοινώθηκε όταν το ευρώ κινούνταν στο 1,2600 δολ., έχοντας φτάσει έως το 1,4580 δολ. στις 13 Ιανουαρίου.

Ίσως γι’ αυτό δεν έχουν εκδηλωθεί -ακόμη- επίσημες αντιδράσεις για τη διολίσθηση του ευρώ και το G7 φέρεται να δήλωσε ότι θα αποφύγει ακόμη και φραστική παρέμβαση -ακόμη- στο νόμισμα.

Μέσα στη γενικότερη αποφυγή του ρίσκου, ευνοημένα αποδείχτηκαν τα κρατικά ομόλογα ισχυρών οικονομιών και, πολύ περισσότερο, ο χρυσός. Οι αποδόσεις στα 10ετή gilts της Βρετανίας μειώθηκαν 8 μονάδες βάσης στο 3,75%, τα γερμανικά bunds επίσης κατά 8 μ.β., στο 2,85%, και στα αμερικανικά Treasury η πτώση ήταν 11 μ.β., στο 3,42%.

Στον χρυσό επικράτησε αγοραστική μανία, ειδικά στην Ευρώπη, όπου ο κόσμος αποφεύγει να κρατάει στα χέρια του κάθε "χάρτινη" επένδυση, ενώ οι επενδυτές θέλουν να προστατευτούν από ενδεχόμενη άνοδο τιμών. Αν και το δολάριο, το ευρώ και το γεν θεωρούνται κατά κανόνα χαμηλού κινδύνου επενδύσεις, ο χρυσός είναι απρόσβλητος και στις μεταβολές ανάμεσα στις ισοτιμίες και αυτήν την εβδομάδα απόλαυσε εκρηκτικό ενδιαφέρον.

Και εδώ η κερδοσκοπία έπαιξε τον ρόλο της, όταν ας πούμε κυκλοφόρησαν φήμες ότι το αυστριακό νομισματοκοπείο "έμεινε" από χρυσά νομίσματα λόγω της αθρόας ζήτησης καθώς και ότι Γερμανοί και Ελβετοί επενδυτές αγοράζουν ό,τι βρουν σε χρυσό.

Σε μια βαθύτερη προοπτική, αν και το επίκεντρο της κρίσης βρίσκεται τώρα στην Ευρώπη, η συνολική δημοσιονομική θέση των κρατών της ευρωζώνης είναι στην πραγματικότητα καλύτερη από εκείνη των ΗΠΑ, της Βρετανίας ή της Ιαπωνίας, όπως σημειώνουν αναλυτές.

"Οι ανακοινώσεις της Ευρώπης το σαββατοκύριακο εξακολουθούν να είναι ο παράγοντας που άλλαξε το παιχνίδι στο βραχυπρόθεσμο μέλλον… Οι εξάρσεις μεταβλητότητας στα εθνικά χρέη θα συνεχίσουν να είναι μόνιμο μειονέκτημα για τον δυτικό κόσμο τα επόμενα χρόνια. Ωστόσο, στις περιόδους ανάμεσα σε αυτές τις εξάρσεις αστάθειας πιθανότατα θα βλέπουμε και ριψοκίνδυνες κινήσεις, καθώς οι επενδυτές θα προσπαθούν να διακρίνουν κάποια πιθανή κατάληξη". Αυτά έγραψε υψηλόβαθμο στέλεχος της Deutsche Bank στους "F.T.".

Το ΔΝΤ προέβλεψε προχθές ότι το εθνικό χρέος των ΗΠΑ σύντομα, έως το 2015, θα φτάσει στο 100% του ΑΕΠ και τα χρέη στις ανεπτυγμένες οικονομίες θα συγκρατούν επί χρόνια την ανάπτυξη.

Τι προτείνει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στις προηγμένες οικονομίες; Τα ίδια πικρά φάρμακα που πίνουν αυτήν την εποχή η Ελλάδα και οι άλλοι "ασθενείς" του ευρωπαϊκού Νότου: αύξηση στον ΦΠΑ και βελτίωση της είσπραξής του, αύξηση φόρων πολυτελείας, αύξηση στους φόρους καπνού, αλκοόλ, καυσίμων αλλά και ακίνητης περιουσίας καθώς και υιοθέτηση φόρου καυσαερίων κ.λπ. κ.λπ.