Η άνοδος της τιμής του πετρελαίου στην περιοχή των 60 δολαρίων το βαρέλι πυροδοτεί, για μία ακόμη φορά, τα σενάρια ότι οι επενδυτικές κινήσεις υποδαυλίζονται από ισχυρά κέντρα εξουσίας που στέλνουν μηνύματα προς τα επενδυτικά κεφάλαια, τα οποία με τη σειρά τους κάνουν κερδοσκοπικό παιχνίδι στην αγορά εμπορευμάτων.

Ειδικότερα, με όρους προσφοράς και ζήτησης δεν δικαιολογείται, προς το παρόν τουλάχιστον, η άνοδος της τιμής του πετρελαίου, η οποία είχε κατρακυλήσει ακόμη και στα 32 δολάρια το βαρέλι τον περασμένο Φεβρουάριο, έπειτα από το ιστορικό υψηλό όλων των εποχών στα 147,27 δολάρια στις 11 Ιουλίου 2008.

Οι αναλυτές επιχειρώντας να δουν την τάση στη ζήτηση στρέφουν το βλέμμα στην Ασία, και κυρίως στην οικονομική ανάπτυξη της Κίνας. Όμως, παρά την αύξηση της ζήτησης κατά 14% στην Κίνα τον Απρίλιο και ταυτόχρονα την ενίσχυση της κατανάλωσης στη χώρα, δεν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις για δυναμική ανάκαμψη διεθνώς.

Χαρακτηριστικά, η Αμερικανική Υπηρεσία Ενέργειας (EIA) ανέφερε ότι η πρόσφατη άνοδος της τιμής του πετρελαίου δεν αντικατοπτρίζει τα ουσιαστικά στοιχεία για την προσφορά και για τη ζήτηση. Μάλιστα, η EIA μείωσε ακόμη περισσότερο τις προβλέψεις της για τη ζήτηση φέτος κατά 420.000 βαρέλια ημερησίως, αναμένοντας να συρρικνωθεί κατά 1,8 εκατ. βαρέλια την ημέρα.

Στο ίδιο πλαίσιο και ο OPEC εκτιμά ότι η παγκόσμια ζήτηση θα μειωθεί κατά 1,57 εκατ. βαρέλια ημερησίως λέγοντας ότι η μεγαλύτερη πτώση καταγράφεται στις ανεπτυγμένες χώρες του ΟΟΣΑ αλλά και στην Κίνα και στην Ινδία.

Το καρτέλ εκτιμά ότι μικρή ανάκαμψη θα υπάρξει προς το τέλος του έτους, γεγονός που αναιρεί το επιχείρημα ότι η τρέχουσα άνοδος δικαιολογείται καθώς οι τιμές διαμορφώνονται με βάση τις προσδοκίες για τη μελλοντική προσφορά και ζήτηση.

Ο ρόλος Κίνας - δολαρίου

Τι συμβαίνει: Αναλυτές αναφέρουν ότι οι εξελίξεις στην Κίνα χρησιμοποιούνται ως αφορμή για κερδοσκοπικές κινήσεις στην αγορά πετρελαίου, καθώς αγνοείται η συσσώρευση υψηλών αποθεμάτων στις δυτικές οικονομίες.

Ορισμένοι τονίζουν ότι η Κεντρική Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) οδηγώντας το δολάριο σε διολίσθηση διευκολύνει την άνοδο της τιμής των εμπορευμάτων που αποτιμώνται σε δολάρια. Ουσιαστικά, η άνοδος του πετρελαίου συντελεί στην πτώση του δολαρίου, διότι όπως αναφέρει η Goldman Sachs οι εξαγωγείς του πετρελαίου εισάγουν περισσότερα από την Ευρώπη παρά από την Αμερική και έχουν σε δολάρια μικρότερο τμήμα των εσόδων τους απ’ ό,τι σε πετρέλαιο.

Οι κινήσεις αυτές κατευθύνουν τα κερδοσκοπικά κεφάλαια προς το πετρέλαιο.

ΔΙΠΛΑΣΙΑΣΤΗΚΕ Η ΑΠΟΘΗΚΕΥΜΕΝΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΑΠΟ ΤΑ ΤΕΛΗ ΤΟΥ 2008

Η τιμή του πετρελαίου καθορίζεται εν πολλοίς από τα κερδοσκοπικά παιχνίδια των επενδυτικών και των πετρελαϊκών εταιρειών. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ η ημερήσια παραγωγή των διυλιστηρίων σε όλο τον κόσμο δεν ξεπερνά τα 87 εκατ. βαρέλια, στη χρηματιστηριακή αγορά αλλάζουν χέρια ημερησίως συμβόλαια για 2 δισ. βαρέλια. Σύμφωνα με την Αμερικανική Επιτροπή Παραγώγων, οι εταιρείες, οι οποίες κερδοσκοπούν για τους πελάτες τους ή για τις ίδιες διακινούν περίπου το 80% των προθεσμιακών συμβολαίων πετρελαίου.

Στο πλαίσιο αυτό οι κερδοσκόποι αποταμιεύουν για τις... καλύτερες ημέρες. Σήμερα, εκτιμάται ότι περίπου 100 εκατ. βαρέλια αργού πετρελαίου είναι αποθηκευμένα σε σούπερ τάνκερ, αλλά και σε δεξαμενές στην ξηρά, περιμένοντας το κατάλληλο (υψηλό πάντα) επίπεδο της τιμής για να διοχετευτούν στην αγορά. Με βάση την εκτίμηση αυτή, η αποθηκευμένη ποσότητα έχει διπλασιαστεί από τα τέλη του 2008.

Η αποθήκευση του πετρελαίου άρχισε από το τέταρτο τρίμηνο του προηγούμενου έτους, όταν ήταν σαφής η πτωτική κίνηση της τιμής από το ιστορικό υψηλό του περασμένου Ιουλίου και τα βραχυπρόθεσμα συμβόλαια εμφανίζονταν λιγότερο αποδοτικά από τα μακροπρόθεσμα. Τότε, δημοσίευμα των «Financial Times» ανέφερε ότι μεταξύ των πετρελαϊκών εταιρειών που αποθήκευσαν πετρέλαιο ήταν η BP και η Shell. Επίσης, οι «New York Times» επισήμαναν ότι η πτώση της τιμής έχει αναστείλει επενδυτικά προγράμματα, τα οποία θα συμβάλουν στη συγκράτηση της ανόδου της τιμής όταν θα υπάρξει αύξηση της ζήτησης.

Από την άλλη, ισχυρό ρόλο στο «παιχνίδι» έχουν και οι επενδυτικές εταιρείες. Είναι ενδεικτική η περίπτωση της ελβετικής Vitol, η οποία είχε καταταγεί ως χρηματιστηριακή που βοηθούσε βιομηχανικούς ομίλους που είχαν ανάγκη το πετρέλαιο να διατηρούν εύρυθμη λειτουργία.

Όμως από τον έλεγχο στα βιβλία της Vitol, η Αμερικανική Επιτροπή Παραγώγων ανακάλυψε ότι η εταιρεία λειτουργούσε ως κερδοσκοπικό κεφάλαιο διατηρώντας τα συμβόλαια πετρελαίου με στόχο να τα χρησιμοποιήσει ως επενδύσεις υψηλού ρίσκου και όχι ως μέσο για την απρόσκοπτη διακίνηση του εμπορεύματος.

Ο ΟPEC ΘΕΛΕΙ, ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΟΧΙ!

Σημαντική αδυναμία του ΟPEC στην προσπάθειά του να επηρεάσει την πορεία της τιμής του πετρελαίου είναι ακριβώς η απληστία των μελών του. Όσο αυξάνεται η τιμή, τόσο ανοίγει η... όρεξη των πετρελαιοπαραγωγών χωρών να αυξήσουν την παραγωγή τους. Και αυτό επισημαίνεται από το ίδιο το καρτέλ, από το οποίο προέρχεται περί το 40% της παγκόσμιας παραγωγής.

Στην τελευταία έκθεσή του ο ΟPEC αναφέρει ότι κατάφερε να αποτρέψει κατάρρευση της τιμής, ο κίνδυνος της οποίας ήταν άμεσος μετά την πτώση της στα 32 δολάρια στις αρχές του χρόνου.

Το καρτέλ επιχείρησε με τη... διακήρυξη της επιτυχίας του να δικαιολογήσει και την απόφασή του για αύξηση της παραγωγής του τον προηγούμενο μήνα, με αποτέλεσμα να θεωρείται βέβαιο ότι στη συνεδρίαση στις 28 Μαΐου η παραγωγή θα διατηρηθεί σταθερή. Όμως, η ηγεσία του καρτέλ (η Σαουδική Αραβία έχει τα ηνία κατά κύριο λόγο) παραδέχεται ότι το καρτέλ δεν κατάφερε να προχωρήσει σε μείωση της παραγωγής αφού τα μέλη του δεν συμμορφώνονται.

Ουσιαστικά, οι αποφάσεις για μείωση της παραγωγής δεν τηρούνται ποτέ, ούτε καν κατά 80%, το οποίο θεωρείται ικανοποιητικό ποσοστό για την εξισορρόπηση της αγοράς -ο ΟPEC θεωρεί δίκαιη τιμή τα 75 δολάρια -, παρότι υπάρχουν φωνές που λένε ότι γι’ αυτό απαιτείται απόλυτη πειθαρχία στις αποφάσεις του καρτέλ.

Τα κράτη που παράγουν πετρέλαιο καταστρατηγούν την απόφαση κάθε φορά όπου η τιμή ανεβαίνει, με προφανή στόχο να επωφεληθούν από την άνοδο, η οποία όμως δεν τροφοδοτείται από τη ζήτηση αλλά από τις κερδοσκοπικές... καραμπόλες στη διεθνή επενδυτική σκηνή.

Μεταξύ αυτών είναι το Ιράν, ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός μετά τη Σαουδική Αραβία, και η Αγκόλα, ο ταχύτερα αναπτυσσόμενος παραγωγός που δύσκολα θέλει να χάσει την ευκαιρία που της προσφέρει ο γεωλογικός της πλούτος.