Στα μέσα Απριλίου, μετά τις ανακοινώσεις για κερδοφορία στις ισχυρές φαρμακοβιομηχανίες, οι τίτλοι στα σχετικά ρεπορτάζ των διεθνών οικονομικών εντύπων έκαναν λόγο για δυσοίωνες προβλέψεις, παρότι ο κλάδος είναι μεταξύ εκείνων με τις λιγότερες επιπτώσεις λόγω της διεθνούς οικονομικής κρίσης.

Λίγες ημέρες αργότερα η κατάσταση άλλαξε άρδην. Η γρίπη των χοίρων και ο κίνδυνος για πανδημία που υπάρχει, παρά τα βέβαια πλήγματα που θα επιφέρει στη διεθνή οικονομία, θα εκτινάξουν τα κέρδη των φαρμακοβιομηχανιών. Ο πόλεμος των ερευνητών άρχισε και μαζί του ξεκίνησε και ο ανταγωνισμός των εταιριών για το αποτελεσματικότερο αντιγριπικό.

Η νέα πηγή των εσόδων αναμένεται να ενισχύσει το χάσμα μεταξύ των ισχυρών και των μικρότερων εταιριών, επιταχύνοντας τα βήματα συγκέντρωσης στον κλάδο που πραγματοποιήθηκαν τους πρώτους μήνες του 2009.

Ειδικότερα, χωρίς να μπορούν να γίνουν εκτιμήσεις για το κόστος της κρίσης, καθώς δεν είναι δεδομένη η εξέλιξή της (ήπια μορφή ή, το χειρότερο σενάριο, επιδημία), η περυσινή έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας που μιλούσε για κόστος περίπου 3 τρισ. δολαρίων (5% του παγκόσμιου ΑΕΠ) από μία πανδημία γρίπης προκαλεί τρόμο στη διεθνή οικονομία η οποία προσπαθεί να ορθοποδήσει από την πιστωτική κρίση.

Αγώνας δρόμου

Την ίδια στιγμή, οι φαρμακευτικές εταιρίες προετοιμάζονται... Περισσότερες από 20 μονάδες φαρμάκων βρίσκονται στα πρώτα στάδια παρασκευής εμβολίων κατά της γρίπης των χοίρων και έχουν αρχίσει σχετικές συζητήσεις για ευρεία παραγωγή με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) και με τα αμερικανικά κέντρα για τον έλέγχο και την πρόληψη ασθενειών.

Είναι δεδομένο ότι χρειάζεται περίπου ένα εξάμηνο για την εμπορική διάθεση ενός εμβολίου, όμως αυτή θα εξαρτηθεί από τον ΠΟΥ, ο οποίος θα δώσει το σήμα παραγωγής του μόνο όταν η γρίπη πάρει διαστάσεις επιδημίας και θεωρηθεί ότι δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί διαφορετικά. Μέχρι τότε βέβαια οι εταιρίες (και οι μετοχές τους στα χρηματιστηριακά ταμπλό) θα ανταγωνίζονται με βάση τα υπάρχοντα φάρμακα. Από κοντά και οι επιχειρήσεις ιατρικού εξοπλισμού όπως μάσκες, γάντια κ.λπ.

Το παιχνίδι δείχνει να παίζεται γύρω από τα δύο φάρμακα κατά της γρίπης, το Relenza και το Tamiflu, που έγινε γνωστό μετά το ξέσπασμα του ιού των πτηνών και του συνδρόμου SARS το 2006 στην Ασία. Το Relenza, που παρασκευάζεται από τη βρετανική GlaxoSmithKline έχει κερδίσει έδαφος έναντι του Tamiflu της ελβετικής Roche, καθώς θεωρείται αποτελεσματικότερο στις μεταλλάξεις του ιού.

Με βάση τη ζήτηση από τις κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο για τη δημιουργία αποθεμάτων από αντιγριπικά φάρμακα, το πρώτο τρίμηνο οι παραγγελίες του Relenza ήταν κατά 20% υψηλότερες εκείνων του Tamiflu (322 εκατ. δολάρια έναντι 266 εκατ. δολ.). Εκτός από την GlaxoSmithKline ευνοημένη είναι και η αυστραλιανή εταιρεία βιοτεχνολογίας Biota Holdings, η οποία έχει τα δικαιώματα επί των πωλήσεων του Relenza.

Βέβαια, θα πρέπει να σημειωθεί ότι το Tamiflu προς το παρόν είναι πιο διαδεδομένο στην αγορά, καθώς οι συνολικές πωλήσεις του, συμπεριλαμβανομένων και των εσόδων από τις ιατρικές συνταγές κατά της εποχικής γρίπης, ήταν περίπου 351 εκατ. δολ. έναντι 325 εκατ. δολ. του Relenza. Στη μάχη για το μερίδιο της αγοράς των σκευασμάτων κατά της γρίπης συμμετείχαν με τα δικά τους εμβόλια και φάρμακα επίσης η γαλλική Sanofi και η ελβετική Novartis.

Πλεονέκτημα στους ισχυρούς

Οι εξελίξεις ευνοούν τους ισχυρούς και οι αναλυτές πιστεύουν ότι μια νέα κατάσταση συγκεντρωτισμού στον κλάδο είναι προ των πυλών. Ήδη μέσα στο 2009 έγιναν δύο νέα deals, καθώς η αμερικανική Merck εξαγόρασε την επίσης αμερικανική Shering-Plough και η ελβετική Roche την αμερικανική Genetech. Πρόκειται για δύο από τα δέκα μεγαλύτερα deals της τελευταίας δεκαετίας. Το προηγούμενο πραγματοποιήθηκε το 2004 μεταξύ της Sanofi και της Aventis.

Η τάση συγκέντρωσης οφείλεται στο ότι οι μεγάλες εταιρίες θέλουν να διατηρήσουν τους ρυθμούς ανάπτυξής τους, εν όψει της απώλειας της πατέντας σε γνωστά φάρμακα τα επόμενα χρόνια. Από την άλλη, στις ΗΠΑ οι μικρότερες εταιρίες δέχονται πιέσεις από την κυβέρνηση αφού ενδέχεται ότι οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις θα μπορέσουν να υλοποιήσουν καλύτερα την προωθούμενη μεταρρύθμιση του τομέα υγειονομικής περίθαλψης.

Στην Ευρώπη η Novartis έχει δεσμευτεί να εξαγοράσει τη μικρότερη ελβετική Alcon, ενώ η GlaxoSmithKline είναι ανοιχτή σε συμφωνίες με εταιρίες αναπτυσσόμενων κρατών για να εισέλθει στις αγορές τους.