* Οι 10 μεγαλύτερες τράπεζες με βάση την κεφαλαιοποίηση δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη: "Συνοδευτικό Υλικό".

Στην πιο δύσκολη στροφή της πιστωτικής κρίσης εισέρχονται οι ευρωπαϊκές τράπεζες. Οι ζημίες που θα καταγράψουν την τρέχουσα διετία θα αποτυπώσουν την ποιότητα του ενεργητικού τους και θα διακρίνουν τους κερδισμένους και τους χαμένους από την πιστωτική κρίση. Ήδη, εν μέσω ανακοίνωσης κερδών ο ανταγωνισμός μεταξύ των τραπεζικών ομίλων για τα μερίδια της αγοράς οξύνεται.

Ειδικότερα, η πρόβλεψη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) ότι τη διετία 2009 - 2010 οι ευρωπαϊκές τράπεζες -εκτός των 154 δισ. δολαρίων που ανακοίνωσαν μέχρι το τέλος του 2008- θα διαγράψουν ακόμη 750 δισ. δολάρια (πολύ περισσότερα από τα 550 δισ. δολάρια που προβλέπονται για τις αμερικανικές τράπεζες, οι οποίες ως τα τέλη του 2008 έχουν ανακοινώσει περί τα 510 δισ.), δείχνει ότι τα ευρωπαϊκά ιδρύματα έχουν ακόμη μακρύ δρόμο για την έξοδο από την κρίση.

Στο πλαίσιο αυτό, η Goldman Sachs αναφέρει ότι καθοριστικός παράγοντας για την επιβίωση μιας τράπεζας θα είναι η ποιότητα του χαρτοφυλακίου, δηλαδή των στοιχείων του ενεργητικού της. Και αυτό γιατί, με βάση και την πρόβλεψη του ΔΝΤ, οι ευρωπαϊκοί όμιλοι θα αντιμετωπίσουν τη μεγάλη μείωση των κερδών τους και την αύξηση των επισφαλειών.

Σύμφωνα με την Deutsche Bank, το πρώτο τρίμηνο του 2009 οι ευρωπαϊκές τράπεζες θα παρουσιάσουν πτώση της κερδοφορίας τους κατά 51%. Ταυτόχρονα, το συνολικό ποσό των επισφαλών δανείων θα είναι τριπλάσιο σε σχέση με το ποσό πριν από έναν χρόνο και υπάρχουν εκτιμήσεις ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες θα συγκεντρώσουν επισφαλή δάνεια ύψους 1,85 τρισ. ευρώ.

Σύμφωνα με τη μέτρηση της Deutsche Bank, τα επισφαλή δάνεια θα φτάσουν στις 141 μονάδες βάσης (48 μονάδες βάσης τον Δεκέμβριο του 2007 και 51 μονάδες βάσης τον Μάρτιο του 2008). Μάλιστα, υπάρχει και ένα πιο δυσοίωνο σενάριο, βάσει του οποίου τα επισφαλή δάνεια θα ξεπεράσουν τις 210 μονάδες βάσης. Εάν αυτό συμβεί εκτιμάται ότι ο μισός ευρωπαϊκός τραπεζικός κλάδος θα είναι ζημιογόνος μέχρι το τέλος του 2009 ή και τις αρχές του 2010.

--- Οι χώρες υψηλού κινδύνου

Τον μεγαλύτερο κίνδυνο από την έκρηξη των επισφαλών δανείων διατρέχουν οι τράπεζες χωρών με υψηλή μόχλευση, ενώ η Deutsche Bank προτάσσει, μεταξύ των μεγάλων ευρωπαϊκών οικονομιών κυρίως τη Γερμανία και τη Βρετανία. Σε αυτές τις αγορές αναμένονται οι μεγαλύτερες υποβαθμίσεις κερδών. Αντίθετα, σε καλύτερη θέση βρίσκονται τα ιδρύματα της Γαλλίας και της Ελβετίας.

Τα προβλήματα των τραπεζών θα έχουν άμεσες συνέπειες στην εικόνα του τραπεζικού κλάδου τόσο στην Ευρώπη όσο και παγκοσμίως. Κατ’ αρχάς, θα οξύνουν τον ανταγωνισμό στην ευρωπαϊκή αγορά. Είναι χαρακτηριστικό ότι μετά τη δημοσιοποίηση της εντυπωσιακής επιστροφής στην κερδοφορία της ελβετικής Credit Suisse έναντι των ζημιών της μεγάλης «αντιπάλου» της UBS, αναλυτές του κλάδου ανέφεραν ότι ο ελβετικός όμιλος αυξάνει το μερίδιό του τόσο στην ιδιωτική επενδυτική όσο και στην επενδυτική τραπεζική έναντι της UBS.

--- Αλλάζει το κέντρο βάρους

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η κρίση στις αγορές της Δύσης έχει σηματοδοτήσει και μετατόπιση στο κέντρο βάρους της τραπεζικής αγοράς. Με τις δυτικές τράπεζες να έχουν ζημίες σχεδόν τα 3,08 τρισ. δολάρια από τα συνολικά 4,1 τρισ. δολάρια που προβλέπει το ΔΝΤ (το 1,02 τρισ. δολάρια αφορά σε ζημίες συνταξιοδοτικών ταμείων και ασφαλιστικών εταιρειών), είναι εύλογο η κεφαλαιοποίηση πολλών κορυφαίων δυτικών τραπεζών να έχει συρρικνωθεί σημαντικά.

Έτσι, τα ηνία του κλάδου με βάση την κεφαλαιοποίηση κατέχουν σήμερα ασιατικές τράπεζες, οι οποίες μετά τη χρηματοοικονομική κρίση του 1997 σημείωσαν σημαντική ανάκαμψη σε συνδυασμό με την ιλιγγιώδη ανάπτυξη των οικονομιών τους. Έτσι, ενώ το 1999 στον κατάλογο με τις 25 πρώτες τράπεζες δεν υπήρχε καμία κινεζική, τώρα οι τρεις πρώτες είναι από την Κίνα. Μάλιστα, η πρώτη του 1999 Citigroup βρίσκεται πλέον μόλις στην 46η θέση!

Η βρετανική HSBC παραμένει η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή τράπεζα (χάνοντας όμως δύο θέσεις - από την 3η έπεσε στην 5η), ενώ μία ακόμη αλλαγή που δείχνει την ανατροπή των συσχετισμών είναι ότι την 8η θέση της UBS το 1999 κατέχει σήμερα η ισπανική Banco Santander (από 18η το 1999). Η UBS υποχώρησε στην 20ή θέση, πίσω από τη 16η μεγάλη της αντίπαλο, την Credit Suisse.

Η ευρωπαϊκή αγορά επενδυτικής τραπεζικής πήρε τα ηνία από την αμερικανική εν μέσω της γενικής πτώσης λόγω της πιστωτικής κρίσης. Την ίδια στιγμή τα νέα ασιατικά μεγαθήρια εστιάζουν στις τοπικές αγορές, αποτυπώνοντας την αδυναμία διεθνοποίησής τους.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της εταιρείας ερευνών Dealogic, το πρώτο τρίμηνο του 2009 οι τράπεζες έλαβαν από τις δραστηριότητες της επενδυτικής τραπεζικής στην Ευρώπη (π.χ. εκδόσεις ομολόγων και μετοχών αλλά και συμφωνίες εξαγορών) προμήθειες ύψους 4,1 δισ. δολαρίων. Το ποσό αυτό είναι μειωμένο κατά 24%, όμως, η ευρωπαϊκή αγορά κατάφερε να ξεπεράσει την αμερικανική, όπου οι προμήθειες διαμορφώθηκαν στα 4 δισ. δολάρια, μειωμένες κατά 44% σε ετήσια βάση.

Το πρώτο τρίμηνο οι δέκα μεγαλύτερες επενδυτικές τράπεζες άντλησαν το 56% των εσόδων τους από δραστηριότητες στη Γηραιά Ήπειρο, αυξάνοντας το μερίδιό τους σε σχέση με το 46% που είχαν το αντίστοιχο διάστημα του 2008.

Η δυναμική της ευρωπαϊκής αγοράς έναντι της αμερικανικής καταδεικνύεται από το γεγονός ότι και οι αμερικανικές τράπεζες αύξησαν τα έσοδά τους από προμήθειες Ευρωπαίων στους τομείς της επενδυτικής τραπεζικής. Φέτος, άντλησαν το 31% των εσόδων τους από την Ευρώπη σε σχέση με το 26% το πρώτο τρίμηνο του 2008.

Οι ασιατικές τράπεζες είδαν τα «ευρωπαϊκά» τους έσοδα να μειώνονται, κυρίως λόγω της πολιτικής τους (υπαγορευμένη ως έναν βαθμό και από τις κυβερνητικές οδηγίες) να εστιάσουν στις τοπικές αγορές υπό τη δυσπιστία της δυτικής πιστωτικής κρίσης.

Ενώ το α΄ τρίμηνο του 2008 το 22% των εσόδων τους προήλθε από την ευρωπαϊκή αγορά, φέτος το μέγεθος μειώθηκε στο 8%. Αντίστοιχα, αυξήθηκε στο 82% το ποσοστό επί των εσόδων τους από δραστηριότητες της περιοχής τους. Το υπόλοιπο 4% με 5% των προμηθειών στην ευρωπαϊκή αγορά αποδίδεται κυρίως σε πιστωτικά ιδρύματα της Λατινικής Αμερικής. 

* Οι 10 μεγαλύτερες τράπεζες με βάση την κεφαλαιοποίηση δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη: "Συνοδευτικό Υλικό".

** Αναδημοσίευση από το 580ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, 30/4 - 5/5/2009.