Στη στενωπό της κρίσης παραμένει η κατανάλωση στις ΗΠΑ. Ο μέσος Αμερικανός δείχνει ακόμη μπερδεμένος σε σχέση με την πορεία της οικονομίας ύστερα από την οξύτατη κρίση, με αποτέλεσμα το ένα βήμα μπροστά να ακολουθείται από δύο προς τα πίσω. Οι Αμερικανοί κόβουν ακόμη και από ζωτικούς τομείς, όπως είναι η διατροφή και η παιδεία.

Λογική είναι η περικοπή και σε δαπάνες για διασκέδαση, ψυχαγωγία και στα πολυτελή είδη. Ειδικότερα, η απρόσμενη πτώση των λιανικών πωλήσεων στις ΗΠΑ τον Μάρτιο κατά 1,1% καταδεικνύει την αβεβαιότητα των Αμερικανών για το μέλλον, καθώς δεν επιβεβαιώθηκαν οι προβλέψεις για σταθεροποίηση των δαπανών μετά την άνοδο των λιανικών πωλήσεων τον Φεβρουάριο κατά 0,3%.

Εάν εξαιρεθούν οι πωλήσεις αυτοκινήτων, το λιανικό εμπόριο μειώθηκε τον Μάρτιο κατά 0,9%. Το κλίμα μάλιστα δείχνει επιδείνωση με δεδομένο ότι η ιδιωτική κατανάλωση τον Ιανουάριο σημείωσε αύξηση 0,7% σε ετήσια βάση. Σε επίπεδο τριμήνου αναμένεται στασιμότητα στην κατανάλωση α΄ τρίμηνο του 2009 σε σχέση με το δ΄ τρίμηνο του 2008 (να σημειωθεί πάντως ότι η πρόβλεψη ερμηνεύεται θετικά σε σχέση με την αρχική εκτίμηση για πτώση).

Η εικόνα το πρώτο δίμηνο του 2009 αποδόθηκε στην αισιοδοξία που υπήρξε από τα πακέτα στήριξης της οικονομίας. Όμως, αποδεικνύεται ότι ο ενθουσιασμός γρήγορα μειώθηκε, γι’ αυτό και κρίθηκε απαραίτητη η τόνωση της αισιοδοξίας για ανάκαμψη, που έγινε πρόσφατα από τον ίδιο τον κ. Μπαράκ Ομπάμα και τον διοικητή της Fed των ΗΠΑ κ. Μπεν Μπερνάνκε.

Απαιτείται υπομονή

Αναλυτές θεωρούν εύλογη τη δυσπιστία των Αμερικανών στα όποια θετικά μηνύματα. Πλέον απαιτείται μεγάλη υπομονή για την καταναλωτική... ανάρρωση μιας κοινωνίας η οποία από την περίοδο της άκρατης ευφορίας έφτασε στο σημείο να περιορίζει ακόμη και βασικά έξοδά της.

Σύμφωνα με τελευταία έρευνα του ινστιτούτου Zogby, το 40% των Αμερικανών έχει μειώσει τα έξοδά του για τρόφιμα και αναλώσιμα. Το ίδιο έπραξε το 28% εκείνων που δήλωσαν ετήσιο εισόδημα πάνω από 100.000 δολάρια. Επίσης, το 16% των 1.474 ερωτηθέντων δήλωσε πως δεν επισκέφτηκε γιατρό λόγω του κόστους, ενώ το 10% περιόρισε τα έξοδα για σπουδές. Το 70% δήλωσε ότι έχει μειώσει τα έξοδα για διασκέδαση και το 40% πως ακύρωσε διακοπές. Στο ίδιο πλαίσιο ανθούν οι εκπτωτικές αλυσίδες που βλέπουν τον τζίρο τους να εκτινάσσεται με ρυθμό άνω του 10% το 2008.

Πρόκειται για στοιχεία που καταδεικνύουν το ισχυρό σοκ που προκάλεσε η κρίση, η οποία κλόνισε την ουσία του αμερικανικού ονείρου, προκαλώντας εκατομμύρια απολύσεις, πτωχεύσεις και κατασχέσεις σπιτιών ανθρώπων οι οποίοι είχαν χτίσει το επίπεδο ζωής τους σε δανεικά θεμέλια.

Λιγότερη χαρά, λιγότερη... σαμπάνια

«Με λιγότερες ευκαιρίες για γιορτή, οι εξαγωγές σαμπάνιας υποφέρουν», γράφει το «Economist» με μια λεπτή δόση ειρωνείας. Άλλωστε οι περισσότερες πωλήσεις σαμπάνιας σημειώθηκαν το 1999 με τον εορτασμό της αλλαγής της χιλιετίας, όταν πουλήθηκαν περίπου 325 εκατ. μπουκάλια παγκοσμίως.

Πλέον, όμως, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι καλές μέρες έχουν περάσει. Το 2008 οι παραγωγοί σαμπάνιας είδαν τις εξαγωγές τους να μειώνονται κατά 4,8%. Επίσης, στο Λονδίνο ο δείκτης Liv-Ex (διαμορφώνεται με βάση τη μέση τιμή 100 κορυφαίων κρασιών διεθνώς από σοδειές της τελευταίας 25ετίας) έχει πτώση 20%, ενώ τα τελευταία τέσσερα χρόνια έως τον περασμένο Δεκέμβριο κατέγραφε κέρδη σχεδόν 130%.

Αντίστοιχη εικόνα δίνουν τα στοιχεία της Διεθνούς Οργάνωσης Αμπέλου και Οίνου. Το 2008 καταναλώθηκαν 243 εκατ. εκατόλιτρα κρασιού, 0,8% λιγότερα από τα 245 εκατ. του 2007. Είναι η πρώτη φορά που υπάρχει μείωση της παγκόσμιας κατανάλωσης από το 2004, όταν και η οργάνωση άρχισε να κρατά στοιχεία. Βέβαια, η μικρότερη κάμψη στην αγορά κρασιού ίσως να δείχνει ότι οι περισσότεροι επιμένουν στις μικρές απολαύσεις.

"Κομμένες" οι πολυτέλειες μέχρι νεωτέρας

Σε σταθεροποίηση από το β΄ εξάμηνο του 2009 ελπίζουν οι οίκοι των ειδών πολυτελείας και ίσως είναι αισιόδοξοι. Για τα είδη πολυτελείας η είδηση βρίσκεται στο μέλλον, αφού το παρόν είναι γνωστό και αναμενόμενο λόγω της οικονομικής κρίσης. Μεγάλη κάμψη προβλέπεται στις πωλήσεις των πολυτελών ειδών διεθνώς το α΄ εξάμηνο του έτους και οι προβλέψεις αναθεωρούνται πτωτικά. Η εταιρεία ερευνών Brain & Co. τον περασμένο Οκτώβριο είχε εκτιμήσει ότι η μείωση των πωλήσεων θα κυμαινόταν περίπου στο 3% - 7%.

Η νέα της πρόσφατη εκτίμηση φτάνει στο -20% για τα δύο πρώτα τρίμηνα του 2009. Μεγαλύτερη θα είναι η πτώση στην αγορά των ΗΠΑ -η οποία αντιστοιχεί σχεδόν στο 1/3 της διεθνούς αγοράς - αγγίζοντας το 15%. Το αντίστοιχο ποσοστό για τις αγορές της Ευρώπης και της Ιαπωνίας θα κυμανθεί στο 10%. Αντίθετα, επιβεβαιώνονται όσες εταιρείες πολυτελών ειδών και οίκοι υψηλής ραπτικής επενδύουν στις αναπτυσσόμενες αγορές.

Παρά τη διεθνή κρίση, οι πωλήσεις στην Κίνα αναμένονται αυξημένες κατά 7%, ενώ σε μικρή έστω αύξηση (2%) ελπίζουν οι επιχειρήσεις και από την αγορά της Μέσης Ανατολής, παρά την κατάρρευση του Ντουμπάι, που είχε χαρακτηριστεί «νέος απόλυτος προορισμός της πολυτέλειας». Άλλωστε, οι πελάτες από τις «νέες αγορές», όπως η Κίνα, η Ρωσία και η Ινδία, αυξάνουν τα μερίδιά τους σε σχέση με τους Αμερικανούς, τους Γάλλους και τους Βρετανούς, οι οποίοι είναι παραδοσιακοί λάτρεις των ειδών πολυτελείας.

Ως προς τους επιμέρους τομείς πολυτελών ειδών, εντονότερες πιέσεις δέχεται ο κλάδος ένδυσης (-15%), για να ακολουθήσουν τα κοσμήματα και τα ρολόγια (-12%) όπως και τα δερμάτινα είδη (-10%).

Ευρύτερα, η σημερινή κρίση άλλαξε και τον τρόπο με τον οποίο οι εύποροι καταναλωτές αντιμετώπιζαν τα είδη πολυτελείας. Έτσι τα 2/3 των εύπορων καταναλωτών θεωρούν πως τα είδη πολυτελείας είναι πολύ ακριβά σε σχέση με την ποιότητά τους. Μάλιστα, μεταξύ των πλούσιων αρχίζει να ενισχύεται η άποψη πως οι αγορές, στα όρια της επίδειξης, πολυτελών ειδών δεν είναι πολιτικά ορθή συμπεριφορά σε μία εποχή όπου κάποιοι χάνουν τα σπίτια τους για μερικές χιλιάδες δολάρια!