Τα προηγούμενα χρόνια ο Αμερικανός είχε τα χαρακτηριστικά του επενδυτή-καταναλωτή, αλλά τώρα μετατρέπεται σε συνετό καταθέτη.

Αλλαγή στη στρατηγική των αμερικανικών τραπεζών, που πιθανόν να εξελιχτεί σε πρόβλημα για την εφαρμογή του πακέτου οικονομικής στήριξης της οικονομίας, καταγράφεται στις ΗΠΑ.

Ειδικότερα, πόλεμος μαίνεται μεταξύ των τραπεζών για να προσελκύσουν ρευστότητα με όπλο την αύξηση των επιτοκίων στις προθεσμιακές καταθέσεις. Κι αυτό την ίδια στιγμή που τα αμερικανικά επιτόκια έχουν μειωθεί στο 1%, ενώ η Ομοσπονδιακή Κεντρική Τράπεζα (Fed) τάσσεται υπέρ της περαιτέρω χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής ως μέτρου για την τόνωση της κατανάλωσης αλλά και για την αντιμετώπιση του κινδύνου του αποπληθωρισμού.

Στον ανταγωνισμό των υψηλών επιτοκίων προθεσμιακών καταθέσεων έχουν μπει και οι ισχυρές τράπεζες όπως είναι η Citigroup, η οποία ανακοίνωσε την προσφορά επιτοκίου 3,5% για εξάμηνη προθεσμιακή κατάθεση με ελάχιστο ποσό τα 500 δολάρια. Η κίνηση αυτή υποδηλώνει τη στροφή τραπεζικών κολοσσών περισσότερο προς το μοντέλο της εμπορικής τράπεζας και στην παραδοσιακή τραπεζική, που προϋποθέτει την προσέλκυση νέων καταθέσεων. Κι αυτό ύστερα από την αποθέωση και κατόπιν της κατάρρευσης του κερδοσκοπικού μοντέλου επενδυτικής τραπεζικής.

---Τα μερίδια αγοράς

Προς το παρόν, το μεγαλύτερο μερίδιο συνολικών καταθέσεων μεταξύ των ισχυρών αμερικανικών ιδρυμάτων διαθέτει η Bank of America με 11,3% φέτος από 9,7% το 2007. Ακολουθεί η Wells Fargo, η οποία πέτυχε και την πλέον εντυπωσιακή αύξηση του μεριδίου της μέσα σε έναν χρόνο, από 4,5% πέρυσι σε 11,2% φέτος. Με μερίδιο 10,2% (από 7,2% το 2007) ακολουθεί η JP Morgan Chase, ενώ πολύ μικρότερο είναι το μερίδιο της Citigroup (από 3,4% πέρυσι σε 3,5% φέτος), γι’ αυτό και η πολύ μεγάλη προσπάθεια της τράπεζας να ανακτήσει έδαφος.

Η συνολική άνοδος των καταθέσεων οφείλεται βεβαίως και στην αύξηση της ρευστότητας την οποία προτίμησαν οι εύποροι Αμερικανοί εν μέσω κρίσης στις μετοχικές αξίες.

Οι κινήσεις των μεγάλων αμερικανικών τραπεζών πιέζουν και τα μικρότερα περιφερειακά πιστωτικά ιδρύματα, τα οποία διατηρούν περισσότερο τον παραδοσιακό ρόλο της τράπεζας-ταμιευτηρίου και τώρα προσπαθούν να διατηρήσουν τους πελάτες τους. Είναι ενδεικτικό ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία του Bankrate.com, οι πιο δελεαστικές προσφορές επιτοκίων για προθεσμιακές καταθέσεις ενός έτους γίνονται από μικρότερες τράπεζες και φτάνουν σε επιτόκιο έως 4,3%, ενώ το ελάχιστο ποσό κυμαίνεται από 10.000 δολάρια έως και... 1 δολάριο.

Κατά μέσο όρο τα επιτόκια των προθεσμιακών καταθέσεων διάρκειας ενός έτους στις ΗΠΑ είναι στο 3,9%.

Η τακτική των τραπεζών με την άνοδο των προσφορών στις προθεσμιακές καταθέσεις έχει θορυβήσει τις ρυθμιστικές αρχές καθώς κρύβει κινδύνους στην περίπτωση που οι αυξήσεις των επιτοκίων καταθέσεων συνδυαστούν με λιγότερες χορηγήσεις δανείων ή με χορηγήσεις ακριβότερων δανείων. Αυτό έρχεται σε άμεση σύγκρουση με τον στόχο της κυβέρνησης να τονώσει την αγορά και την κατανάλωση μέσω της χορήγησης φθηνών δανείων από τις τράπεζες.

---Ελληνική πρωτιά στην ευρωζώνη

Παρά τις επιθετικές μειώσεις επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την Τράπεζα της Αγγλίας, στο κυνήγι των καταθέσεων έχουν μπει όλες οι δυτικοευρωπαϊκές τράπεζες. Μάλιστα, στην ευρωζώνη η πλέον ανταγωνιστική αγορά στα επιτόκια προθεσμιακών καταθέσεων είναι η ελληνική. Μόνο η βρετανική την ξεπερνά, αλλά η Γηραιά Αλβιώνα... σνομπάρει το ευρώ.

Συγκεκριμένα, παρά τις μεγάλες μειώσεις των βρετανικών επιτοκίων έως το 3%, υπάρχουν προθεσμιακές καταθέσεις που φτάνουν μέχρι και το 7%. Μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης, η Ελλάδα έχει τον υψηλότερο μέσο όρο στις προθεσμιακές καταθέσεις ενός έτους, στο 5,09%. Ακολουθούν η Φινλανδία με 4,92% και η Ισπανία με 4,85%. Πολύ χαμηλότερα βρίσκεται η Γερμανία με μέσο όρο 4,43%, γεγονός που αποδίδεται στο ισχυρό δίκτυο περιφερειακών τραπεζών οι οποίες λειτουργούν ως ταμιευτήρια και παραμένουν σχετικά ανεπηρέαστες από τους κλυδωνισμούς και τις πιο ευέλικτες στρατηγικές των υπόλοιπων εμπορικών τραπεζών.

ΧΡΕΟΚΟΠΕΙ ΚΑΙ Η ΔΑΝΕΙΚΗ... ΤΕΧΝΗ

Ορισμένοι θα δουν τους τοίχους τους να... αδειάζουν, κάποιοι άλλοι θα βγουν στο κυνήγι των δόσεων. Η πιστωτική κρίση αρχίζει να πλήττει και τον ιδιαίτερο τομέα δανείων τα οποία στηρίζονται στην αγορά τέχνης.

Ειδικότερα, από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 η τέχνη εκτός από αισθητική πρόταση έγινε και εναλλακτική επένδυση. Σήμερα η οικονομική δυσπραγία στις ΗΠΑ πλήττει την ομάδα των μεσαίων επενδυτών που θέλησαν να συνδυάσουν το τερπνόν (δηλαδή την τέχνη) μετά του ωφελίμου (δηλαδή τις υψηλές αποδόσεις των προηγούμενων ετών) όχι με μετρητά αλλά με δανεικά.

Για πολλά χρόνια σε αυτού του είδους τα δάνεια ειδικεύονταν οι μεγάλες τράπεζες, οι οποίες και εξυπηρετούσαν τους εύπορους πελάτες τους. Μάλιστα, πολλές έχουν διαμορφώσει και ειδικά συμβουλευτικά χρηματοοικονομικά τμήματα.

Η "μετοχοποίηση" της τέχνης άρχισε να βάζει και άλλους παίκτες στην αγορά. Πρώτοι όλων οι οίκοι δημοπρασιών άρχισαν να παρέχουν εγγυήσεις, προκαταβολές και χρηματοοικονομικές υπηρεσίες σε πωλητές και σε αγοραστές. Σταδιακά στην αγορά μπήκαν όλο και περισσότερες τράπεζες, αντισταθμιστικά ταμεία αλλά και μεμονωμένοι πιστωτές, εξυπηρετώντας υποψήφιους αγοραστές που θα ήθελαν να επενδύσουν στην τέχνη με δανεικά.

Οι όροι των δανείων ποικίλλουν και εξαρτώνται κυρίως από την ποιότητα των έργων τέχνης, από την οικονομική κατάσταση των δανειοληπτών και από το ύψος του ποσού. Τα επιτόκια κρίνονται ιδιαίτερα υψηλά, αφού κυμαίνονται από 10% έως 20% - γεγονός που καθιστά ιδιαίτερα κερδοφόρα την αγορά για τους πιστωτές. Επίσης, οι τελευταίοι έχουν το δικαίωμα να επανεκτιμήσουν τις εγγυήσεις τις οποίες έχουν λάβει ή να ζητήσουν μερική αποπληρωμή του δανείου στην περίπτωση που οι τιμές στην αγορά υποχωρήσουν. Από την άλλη, ορισμένοι δανειολήπτες μπορούν να λαμβάνουν μηνιαίες πληρωμές έναντι της αξίας των έργων. Άλλοι πάλι αποκτούν την ιδιοκτησία του έργου κατά τη διάρκεια της περιόδου του δανείου.

Ακόμη και έως τα μέσα του 2008 πολλοί κέρδισαν καθώς οι επενδύσεις έργων τέχνης απέδωσαν κατά 300% στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, έναντι του +60% που παρουσίασαν οι αγορές ακινήτων στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη και του +130% που καταγράφηκε στις αποδόσεις μετοχών.

Όμως, η πιστωτική κρίση και η οικονομική δυσπραγία στις ΗΠΑ έχουν επηρεάσει και την αγορά της τέχνης, όπου οι αξίες πέφτουν και οι δανειολήπτες μεσαίου οικονομικού επιπέδου δυσκολεύονται. Χαρακτηριστικό είναι ότι αυξήθηκαν οι καθυστερήσεις στην αποπληρωμή των σχετικών δανείων στις τράπεζες, ενώ αναλυτές του χώρου αναφέρουν ότι ήδη υπάρχουν και στάσεις πληρωμής του χρέους από δανειολήπτες τέχνης.