Έρχονται δύσκολες μέρες για την ΕΕ και την Ελλάδα

Μερικές φορές μια φράση μπορεί να συμπυκνώσει το νόημα μιας πολιτικής και των επιπτώσεών της.

Αναφερόμαστε στη φράση την οποία χρησιμοποιούσαν στελέχη αμερικανικών επενδυτικών οίκων στις ΗΠΑ πριν από τις προεδρικές εκλογές για να περιγράψουν τις ανησυχίες τους από την πιθανή επιβολή δασμών σε περίπτωση εκλογής του προέδρου Τραμπ.

Η φράση; «Ο Τραμπ πρώτα πυροβολεί και μετά διαπραγματεύεται (Trump first shoots and then negotiates)».

Ο πρόεδρος Τραμπ έχει δηλώσει ότι θα φέρει πίσω δουλειές στις ΗΠΑ, τιμωρώντας συμμάχους και εχθρούς, επιβάλλοντας δασμούς από 10% μέχρι 60% για τα αγαθά που εισάγονται από την Κίνα. Η ΕΕ έχει ανοικτούς λογαριασμούς με τις ΗΠΑ στο θέμα των επιδοτήσεων προς Airbus και Boeing με ορίζοντα το 2026.  Ακόμη, εκκρεμεί η διευθέτηση των αντίποινων της ΕΕ που έχουν παγώσει με καταληκτική ημερομηνία τον Μάρτιο του 2025. 

Η πολιτική της νέας κυβέρνησης Τραμπ απέναντι σ’ αυτά τα δυο ανοικτά μέτωπα με την ΕΕ θα είναι τεστ των πραγματικών προθέσεών της.  

Από την άλλη πλευρά, οι πιο αισιόδοξοι πιστεύουν ότι η αύξηση των δασμών, αν υλοποιηθεί, δεν θα είναι γενικευμένη αλλά στοχευμένη και θα επικεντρωθεί στην Κίνα που είναι ο βασικός γεωπολιτικός αντίπαλος των ΗΠΑ. 

Ακόμη κι έτσι όμως, οι ευρωπαϊκές χώρες που εξάγουν αρκετά στην Κίνα, όπως η Γερμανία, θα βρεθούν σε πιο δύσκολη θέση. Θα γίνει μάλιστα ακόμη πιο δύσκολη αν ο Τραμπ ζητήσει συστράτευση των Δυτικών χωρών εναντίον της Κίνας και συνδέσει την απάντηση τους με την επιβολή ή μη δασμών σε εξαγωγικά προϊόντα τους προς τις ΗΠΑ. 

Υπάρχει η άποψη ότι οι δασμοί θα χρησιμοποιηθούν απλά ως απειλή ή μπαμπούλας, αν προτιμάται, για να αποσπάσει ο Τραμπ οφέλη υπέρ των ΗΠΑ.  Πρόσφατα, η στήλη είχε παραθέσει την άποψη που εξέφρασε ο  Jamie Dimon της JPMorgan στην Ουάσινγκτον όσο και την άποψη που φέρεται να εξέφρασε ο Τραμπ σε τηλεφωνική επικοινωνία του με μέλος του ΔΣ του ΔΝΤ.  Και οι δυο υποβαθμίζουν το θέμα της οριζόντιας επιβολής δασμών. 

Πάντως, οι αναλυτές συμφωνούν ότι οι δασμοί θα έχουν μεν αρνητικό αντίκτυπο στον αμερικανικό πληθωρισμό.  Προς την ίδια κατεύθυνση θα ωθήσουν τυχόν μαζικές απελάσεις παράνομων μεταναστών που σήμερα καλύπτουν θέσεις εργασίας.

Συγκριτικά  υψηλότερος πληθωρισμός στις ΗΠΑ θα συνοδευθεί πιθανόν  από υψηλότερα επιτόκια του δολαρίου από την Fed. Αυτό μπορεί να μην αφήσει αδιάφορη την ΕΚΤ και ίσως συμπιέσει την ισοτιμία ευρώ-δολαρίου μαζί με τους δασμούς. Η Goldman Sachs εκτιμά διολίσθηση του ευρώ κατά 10% έναντι του δολαρίου αν επιβληθούν οριζόντιοι δασμοί.

Από την άλλη πλευρά, οι δασμοί μπορεί να μειώσουν το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ το οποίο ανήλθε στο επίπεδο ρεκόρ των 951 δισ. δολαρίων το 2022 για να υποχωρήσει στα 773 δισ. πέρυσι.

Όμως, η ΕΕ έχει ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα σε σύγκριση με τις ΗΠΑ στις νέες τεχνολογίες αιχμής και το ΑΙ. Έχει επενδύσει λιγότερο σ’ αυτές σε σχέση με τις ΗΠΑ και έχει λίγες εταιρείες, π.χ. SAP, που μπορεί να τις ανταγωνισθούν σε επιμέρους τομείς. 

Αυτή η υστέρηση μεγεθύνεται από την αδυναμία της Γερμανίας, της μεγαλύτερης οικονομίας της ΕΕ,  να δανεισθεί παραπάνω για να επενδύσει σε υποδομές και νέες τεχνολογίες λόγω του «φρένου στο χρέος», της διαρθρωτικής δυσκαμψίας και πολιτικής αβεβαιότητας στη Γαλλία και την υπερχρέωση της Ιταλίας.

Αυτός είναι ο λόγος που οι τοποθετήσεις διεθνών επενδυτικών θεσμικών χαρτοφυλακίων ευνοούν τα αμερικανικά περιουσιακά στοιχεία σε αντίθεση με τα ευρωπαϊκά.  Αν οι εκτιμήσεις τους επιβεβαιωθούν, οι δύσκολες μέρες για την ΕΕ και την Ελλάδα είναι μπροστά μας. Απλά, η εκλογή Τραμπ επιτάχυνε τις εξελίξεις και τις έκανε πιο εμφανείς.    

Δεν εκπλήσσει λοιπόν που λίγοι ευρωπαίοι ηγέτες είδαν με καλό μάτι την εκλογή του.