Με την Αμερική και την Ευρώπη να «κάνουν χώρο» στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ώστε να καθίσουν και οι αναδυόμενες δυνάμεις από την Ασία, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική και να βοηθήσουν στη διάσωση της παγκόσμιας οικονομίας, δημιουργούνται συνθήκες για μια «νέα τάξη πραγμάτων» στον πλανήτη.

Η σύνοδος κορυφής της Ομάδας των 20 (G20) που διεξάγεται το σαββατοκύριακο στην Ουάσιγκτον, οργανώθηκε με στόχο να συζητηθεί η μεταρρύθμιση του διεθνούς χρηματοοικονομικού συστήματος και να αποτραπεί περαιτέρω επιδείνωση της πιστωτικής κρίσης, η οποία ξεκίνησε στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Οι αναδυόμενες οικονομίες, όπως η Κίνα, η Ινδία, η Βραζιλία, η Ν. Αφρική και το Μεξικό, έχουν προσκληθεί να μοιραστούν την ευθύνη για την οικονομική μοίρα του πλανήτη, μαζί με τα καθιερωμένα βιομηχανικά έθνη της G8, - ΗΠΑ, Ιαπωνία, Γερμανία, Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία, Καναδάς και Ρωσία.

Οι ανερχόμενες δυνάμεις «έχουν ζήτηση» γιατί διαθέτουν είτε «βουνά» από ρευστό (η Σ. Αραβία χάρη στα πετροδολάριά της, η Κίνας χάρη στα συναλλαγματικά της αποθέματα 1,9 τρισ. δολ.) είτε κρίσιμους φυσικούς πόρους, είτε ταχέως αναπτυσσόμενες οικονομίες, είτε ευθύνες περιφερειακής ασφάλειας.

Θα υπάρξει συνεργασία; Και ποιο θα είναι το αντάλλαγμα;

«Το να ακούγεται η φωνή σου, είναι το πιο σημαντικό πράγμα», δήλωσε Αμερικανός αξιωματούχος στο Reuters. «Καθώς μετράνε τις παγκόσμιες οικονομικές προοπτικές, θα θέλουν, επιπλέον, να διασφαλίσουν ότι τα χρήματά τους θα είναι ασφαλή και θα ζητήσουν ένα σχέδιο που θα τονώσει την εμπιστοσύνη απέναντί τους». Ορισμένες χώρες-κλειδιά ενδεχομένως να ζητήσουν εγγυήσεις ασφαλείας και διαβεβαιώσεις ότι η Δύση δεν θα κάνει διακρίσεις εναντίον τους όσον αφορά στις επενδύσεις των κρατικών ταμείων τους ή στις εξαγωγές τους, κατά την επερχόμενη ύφεση.

Ακολουθούν κάποια από τα σημαντικότερα σημεία που αφορούν τους κρίσιμους «παίκτες» της συνόδου G20.

ΚΙΝΑ:
Οι κινεζικές επενδύσεις δεν ήταν πάντα ευπρόσδεκτες στις ΗΠΑ, όπου πολλοί βουλευτές κατηγορούν το Πεκίνο ότι κρατά το νόμισμά της φθηνό με τεχνητά μέσα και θέλουν να μειωθούν οι εισαγωγές από την Κίνα. Το Πεκίνο δεν έχει κάνει καμία νύξη για τους όρους που θα απαιτήσει προκειμένου να βοηθήσει την καπιταλιστική Δύση, αλλά πιθανότατα θα ζητήσει μεγαλύτερη βαρύτητα στη διεθνή οικονομική διακυβέρνηση και κάποιες εγγυήσεις όσον αφορά στις προστατευτικές κινήσεις Ουάσιγκτον και Βρυξελλών. Ισως ασκήσει επίσης πιέσεις στις δυτικές δυνάμεις να μειώσουν τις εκπομπές καυσαερίων, στο πλαίσιο της καταπολέμησης του φαινομένου του θερμοκηπίου.

ΙΝΔΙΑ:
Η Ινδία επί μακρόν επιδιώκει μεγαλύτερο ρόλο στην παγκόσμια ηγεσία και θεωρεί εαυτήν εκπρόσωπο του ανεπτυγμένου κόσμου. Ο πρωθυπουργός έχει ζητήσει μεταρρυθμίσεις στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και την G8, με στόχο να αποκτήσει η χώρα μόνιμη έδρα και στα δύο σώματα. Η Ινδία επιδιώκει αφενός εξασφαλίσεις όσον αφορά στον δυτικό προστατευτισμό, καθώς και στο δικαίωμα να συνεχίσει να επιδοτεί τους αγρότες της χώρας. Θέλει επίσης να αποτρέψει τις δυτικές πιέσεις για τις εκπομπές καυσαερίων, οι οποίες ισχυρίζεται ότι υπονομεύουν το δικαίωμα της χώρας στην ανάπτυξη.

Σ. ΑΡΑΒΙΑ:
Η μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωός του πλανήτη είναι το μόνο μεσανατολικό κράτος στην G20 -γεγονός που έχει αναστατώσει την Αίγυπτο, η οποία δεν διαθέτει τις ανάλογες πηγές αλλά θεωρεί εαυτήν ηγέτιδα στον αραβικό κόσμο. Παρατηρητές εκτιμούν ότι το Ριάντ θέλει πάνω απ’ όλα την προστασία των ΗΠΑ εναντίον της αυξανόμενης ισχύος του Ιράν στην περιφέρεια. Θέλουν επίσης να ενστερνιστεί η αμερικανική κυβέρνηση το αραβικό σχέδιο ειρήνευσης με το Ισραήλ και να σταματήσει τις διακρίσεις κατά των αραβικών επενδύσεων. Η μοναρχία επιζητεί επίσης να σταματήσει η «αποσταθεροποιητική αμερικανική πίεση για δημοκρατία στη Μ. Ανατολή».

«ΜΕΓΑΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ»:
Η πρώτη στην ιστορία σύνοδος κορυφής των ηγετών της G20, για την οποία "έχει τρέξει" κυρίως η Ευρωπαϊκή Ένωση, πραγματοποιείται σε μια «νεκρή» περίοδο για τις ΗΠΑ, κατά την οποία ο Πρόεδρος George W. Bush ετοιμάζεται να παραδώσει στον Barack Obama την ηγεσία. Ευλόγως, η Ουάσιγκτον έχει βρεθεί σε αμυντική θέση. «Είναι απαράδεκτο που εκμεταλλεύθηκε η Ευρώπη τη στιγμή της υπέρτατης αδυναμίας των ΗΠΑ και ζήτησε τη σύνοδο» αναφέρει Αμερικανός παράγοντας.

Η G20 δημιουργήθηκε το 1999, αλλά μέχρι στιγμής έχει περιοριστεί σε «επιφανειακές» συνομιλίες μεταξύ χρηματο-πιστωτικών αξιωματούχων. Οι ΗΠΑ προτιμούν πάντα τη διμερή οικονομική διπλωματία, στην οποία έχουν το πάνω χέρι. Η Ε.Ε. από την πλευρά της πρωτοστατεί στις πιέσεις διεύρυνσης της G8, ώστε αυτή να περιλάβει τα αναπτυσσόμενα έθνη, τα οποία οι Ευρωπαίοι θεωρούν ζωτικής σημασίας, όχι μόνο για την αποκατάστασης της χρηματοοικονομικής σταθερότητας, αλλά και για ζητήματα όπως η απελευθέρωση του εμπορίου και η καταπολέμηση των κλιματολογικών αλλαγών.

Παρά τις «ανωμαλίες» που υπάρχουν, η σύνοδος της G20 έχει όλα τα προσόντα να καταστεί ένα κρίσιμο forum χρηματοοικονομικής μεταρρύθμισης, αν μη τι άλλο επειδή υπάρχει και υπάρχουν ήδη σχέδια για περαιτέρω συναντήσεις. Ίσως είναι μια πιο πρακτική λύση από, για παράδειγμα, την πλήρη αναθεώρηση της συνθήκης Bretton Woods, που έχει καθορίσει τη μεταπολεμική οικονομική τάξη πραγμάτων, την οποία προτείνει ο Βρετανός πρωθυπουργός.

Ίσως όμως η G20 είναι πολύ ευρεία ομάδα για να έχει αποτελεσματικότητα, και έχει γίνει ήδη εμφανές ότι αναδύονται μικρότερες ηγετικές ομάδες, Μια από τις πιο ελκυστικές προτάσεις, αποδεικνύεται η G13 ή η G14, δηλαδή μια ομάδα όπου στους G8 προστίθενται η Κίνα, η Ινδία, η Βραζιλία, το Μεξικό και η Ν. Αφρική. Για κάποιους, είναι ζωτικής σημασίας να συμμετέχει και εκπρόσωπος της αραβικής ή της μουσουλμανικής κοινότητας –είτε η Αίγυπτος, είτε η Σ. Αραβία.

Αρκετοί παρατηρητές, τόσο από τις ΗΠΑ, όσο και από τον αναπτυσσόμενο κόσμο, θεωρούν ότι η υπερβολική εκπροσώπηση της Ευρώπης σε όλα τα «μεγάλα τραπέζια» διεθνών συνομιλητών, αποτελούν κομμάτι του προβλήματος.

Οι Ευρωπαίοι με πολύ ...ζόρι υποχώρησαν και δέχτηκαν να δοθούν στην Κίνα ορισμένα από τα δικαιώματα ψήφων τους στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Τα μεγάλα κράτη της Ε.Ε. δεν θέλουν να συγκεντρώσουν τις έδρες τους σε μια και μόνη ψήφο εντός των κορυφαίων forum του πλανήτη, με εξαίρεση τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.

Ίσως όμως μια νέα αναδιανομή των εδρών Ευρώπης και ΗΠΑ στο ΔΝΤ και κάποιου συγκεντρωτισμού των εδρών της Ευρώπης στις μεγάλες ομάδες ισχύος, να είναι το τίμημα που θα κληθούν να πληρώσουν στον αναπτυσσόμενο κόσμο, για να βρουν βοήθεια στην επίλυση της χρηματοοικονομικής κρίσης.