Αυξημένος αριθμός συγχωνεύσεων και εξαγορών, αλλά και τάσεις συγκέντρωσης αναμένεται να υπάρξουν στον τηλεπικοινωνιακό κλάδο στην Αφρική και στη Μέση Ανατολή, ακολουθώντας μία παγκόσμια πτωτική τάση σε αξία και αριθμό συμφωνιών το 2007.

Η μελέτη “Telecoms M&A Insights” της PricewaterhouseCoopers LLP (PwC) αποκαλύπτει ότι η συνολική αξία των συμφωνιών παγκοσμίως μειώθηκε από € 332 δισ. το 2006 σε € 185 δισ. το 2007, ενώ ο αριθμός των συμφωνιών μειώθηκε από 1.260 το 2006 σε 1.190 το 2007.

Ένας από τους κύριους λόγους της μείωσης στη συνολική αξία των συμφωνιών το 2007 ήταν η έλλειψη μεγάλων συμφωνιών σε σύγκριση με το 2006. Η μόνη συμφωνία που έκλεισε το 2007 και υπερέβη τα € 20 δισ. ήταν η αξίας € 23 δισ. συγχώνευση της America Telecom με την America Movil στη Λατινική Αμερική, ενώ το 2006 υπήρχε η εξαγορά της Bell South από την ΑΤ&Τ ύψους € 58 δισ., καθώς και μία σειρά συμφωνιών, αξίας μεγαλύτερης των € 10 δισ. Η πολυσυζητημένη εξαγορά της Bell Canada ύψους € 25 δισ. μένει ακόμη να ολοκληρωθεί, παρά το γεγονός ότι οι πρόσφατες ρυθμιστικές εγκρίσεις είναι ενθαρρυντικές.

Ο κ. Γιώργος Ναούμ, Partner της PricewaterhouseCoopers και υπεύθυνος του τομέα Τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα, σχολίασε: «Οι περσινές συμφωνίες στον χώρο των τηλεπικοινωνιών εμφάνισαν τα πρώτα τρία τρίμηνα του έτους υψηλό επίπεδο δραστηριοτήτων ιδιαίτερα από επενδυτικά κεφάλαια, ακολούθησε όμως η δύσκολη περίοδος της χρηματοπιστωτικής κρίσης κατά το τέλος του έτους. Οι συναλλαγές των επενδυτικών κεφαλαίων ήταν σημαντικές φτάνοντας σε ένα ποσοστό της τάξης του 30% περίπου της συνολικής αξίας, αλλά αυτή η δραστηριότητα έχει τώρα σταματήσει.»

Η δραστηριότητα από σημαντικούς παρόχους, εκτός της Vodafone, ήταν εξαιρετικά περιορισμένη, αν και είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι η αναλογία των συμφωνιών στις αναδυόμενες αγορές της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, της Λατινικής Αμερικής και της Μέσης Ανατολής και Αφρικής αυξήθηκε ως αναλογία της παγκόσμιας δραστηριότητας σε σχέση με το 2005, υπολογιζόμενη πλέον στο 22% όλων των συμφωνιών που έκλεισαν το 2007, από 11% το 2004.

Ο κ. Γιώργος Ναούμ,, δήλωσε: «Καθώς η συγκέντρωση στις αναπτυγμένες αγορές των Ηνωμένων Πολιτειών και της Δυτικής Ευρώπης φαίνεται να έχει προς το παρόν τελειώσει, η Αφρική και η Μέση Ανατολή θα σημειώσουν τη μεγαλύτερη ανάπτυξη και θα έχουν τις περισσότερες δυνατότητες για εξαγορές και συγκέντρωση εταιρειών, ενώ το ενδιαφέρον για τις ασύρματες τεχνολογίες θα οδηγήσει τις εξελίξεις».

Μερικοί από τους μεγαλύτερους παρόχους στη Μέση Ανατολή επεκτείνουν με ταχύ ρυθμό την παρουσία τους στην περιοχή. Η Zain του Κουβέιτ (πρώην MTC Group) επέκτεινε τις δραστηριότητές της στην περιοχή, με –πιθανότατα- πιο σημαντική κίνηση την εξασφάλιση της άδειας για τη λειτουργία του τρίτου δικτύου κινητής τηλεφωνίας στη Σαουδική Αραβία έναντι € 4 δισ. Πλέον, έχει παρουσία σε 6 χώρες στη Μέση Ανατολή και σε 14 στην Αφρική, ανήκοντας μαζί με την Etisalat και τις εταιρείες με έδρα στη Νότιο Αφρική Vodacom, MTN καθώς και τη France Telecom στους σημαντικότερους παρόχους στην Αφρική. Η Qtel και η Saudi Telecom έχουν επίσης εμπλακεί στη «μάχη» με την εξαγορά από την Qtel της Watanyia (η οποία ήταν η μεγαλύτερη συμφωνία στην περιοχή με αξία $ 2,8 δισ.) και την εξαγορά από την Saudi Telecom του 35% της Oger Telecom.

Σε άλλες αναδυόμενες αγορές, ένας δυτικός οργανισμός κατάφερε να εισέλθει στην Ινδία με την εξαγορά της Hutchison Essar από τη Vodafone. Παρ’ όλα αυτά, μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει η δυνατότητα των τεράστιων οργανισμών από την Ινδία και την Κίνα να κινηθούν έξω από την περιοχή αυτή. Ενώ τίποτα αξιοσημείωτο δεν έχει συμβεί ακόμη, υπάρχει μία αίσθηση αλλαγής σε επιχειρήσεις και των δύο χωρών που ενθαρρύνουν τις εξαγορές σε άλλες χώρες.

Μελλοντικά, η χρηματοπιστωτική κρίση θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στην αγορά, και ο πιο σημαντικός θα είναι στα επενδυτικά κεφάλαια, καθώς η ικανότητα να πραγματοποιήσουν μεγάλες συμφωνίες θα περιοριστεί σημαντικά.

Ο κ. Γιώργος Ναούμ, πρόσθεσε: «Οι συμφωνίες των επενδυτικών κεφαλαίων αντιπροσωπεύουν το 30% περίπου της συνολικής αξίας, αλλά είναι δύσκολο να δούμε χρηματοοικονομικούς επενδυτές να έχουν μεγάλη επιρροή σε μεγάλες συμφωνίες. Έχει ενδιαφέρον το γεγονός ότι πλησιάζει πλέον η στιγμή όπου ένας αριθμός συμφωνιών που υποστηρίχθηκαν από επενδυτικά κεφάλαια αναμένεται να κοιτούν την έξοδο. Οι τρέχουσες αποτιμήσεις και οι περιορισμοί στην εξεύρεση κεφαλαίων είναι πιθανόν να καθυστερήσουν τέτοιες εξόδους».

«Ωστόσο, ο κλάδος παρακολουθεί στενά τα μεγάλα κρατικά κεφάλαια που θα μπορούσαν να αποδειχθούν σημαντικός παράγοντας στο μέλλον. Τα μεγαλύτερα κεφάλαια από το Αμπού Ντάμπι, τη Σιγκαπούρη, την Κίνα και το Κουβέιτ διαθέτουν συνολικά κεφάλαια για επενδύσεις άνω των € 4 τρισ., τα οποία θα φτάσουν τα € 15 τρισ. μέχρι το 2010. Με τα διαθέσιμα κεφάλαια και τις στρατηγικές που χρησιμοποιούνται με στόχο τη διαφοροποίηση, μπορούν να αναδειχθούν ως σημαντικοί παράγοντες».

Γενική Επισκόπηση

Η συγκέντρωση στην αγορά της Δυτικής Ευρώπης έχει ολοκληρωθεί προς το παρόν και αντανακλά τη μείωση τόσο σε μέγεθος μέσης συμφωνίας (€ 313 εκατ. το 2007 σε σύγκριση με € 502 εκατ. το 2006) όσο και σε συνολική αξία (€ 52 δισ. το 2007, € 82 δισ. το 2006). Στην αρχή του έτους οι ανοδικά κινούμενες χρηματαγορές έδειξαν να τάσσονται υπέρ της άποψης ότι πολλοί Ευρωπαίοι πάροχοι εκτός των 4 μεγάλων (Telefonica, Vodafone, France Telecom και Deutsche Telekom) ήταν στο έλεος των χρηματοοικονομικών επενδυτών. Το γεγονός ότι τίποτα από αυτά δεν πραγματοποιήθηκε πριν από την χρηματοπιστωτική κρίση αποδεικνύει ότι, ενώ η χρηματοδότηση δανειακών υποχρεώσεων ήταν εφικτή, δεν θα μπορούσαν να υποστηριχθούν οι πιθανές αποδόσεις κεφαλαίων.

Η Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη είδαν τον αριθμό των συμφωνιών σε ετήσια βάση, καθώς και τη συνολική αξία να σταθεροποιούνται. Όμως, η αξία των συμφωνιών μειώθηκε σημαντικά από τα € 13 δισ. το 2005 στα € 4 δισ. το 2007.

Από το ζενίθ του 2006, που ήταν αποτέλεσμα αρκετών σημαντικών συμφωνιών, στις οποίες περιλαμβάνεται η εξαγορά της Bell South από την AT&T ύψους € 58 δισ. και η απόσχιση της Viacom ύψους € 25 δισ., η αξία των συμφωνιών στη Βόρειο Αμερική σημείωσε σημαντική πτώση στα € 69 δισ. το 2007 από € 179 δισ. το 2006. Ο αριθμός των συμφωνιών σημείωσε μικρότερη πτώση.

Η εξαγορά από τη Vodafone της Hutchison Essar στην Ινδία ύψους € 9,3 δισ. ήταν η πιο σημαντική στην περιοχή της Ασίας - Ειρηνικού, καθώς οι ρυθμιστικές αβεβαιότητες είχαν προηγουμένως κάνει τους ενδιαφερόμενους γι’ αυτή την τεράστια αγορά εξαιρετικά προσεκτικούς. Η Vodafone ήταν η μοναδική μεγάλη εταιρεία εκτός περιοχής που προχώρησε σε αυτήν τη σημαντική συναλλαγή το 2007, με τις υπόλοιπες 10 μεγαλύτερες συμφωνίες να έχουν ολοκληρωθεί από επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται εντός της περιοχής Ασίας Ειρηνικού.

Στη Λατινική Αμερική έγινε η μεγαλύτερη συναλλαγή στον κόσμο για το 2007, με τη συγχώνευση ύψους € 23 δισ. της America Movil (ο μεγαλύτερος πάροχος κινητής τηλεφωνίας στη Λατινική Αμερική) με την America Telecom στο Μεξικό. Παρ’ όλα αυτά, αυτή η συμφωνία ήταν 10 φορές μεγαλύτερη από την επόμενη μεγαλύτερη συμφωνία στην περιοχή, εκείνη που αφορά στην εξαγορά της Colombia Telecommunications από την Telefonica, ύψους € 1,9 δισ. Η America Movil βρίσκεται πίσω από δύο από τις πέντε μεγαλύτερες συμφωνίες που έκλεισαν στην περιοχή, με την εξαγορά της Puerto Rico Telephone για περισσότερα από € 1,3 δισ.

Οι συμφωνίες στον τομέα των δικτύων κινητής τηλεφωνίας παρουσίασαν τη μεγαλύτερη αναλογικά αύξηση το 2007 με τη συνολική αναλογία της αξίας όλων των συμφωνιών να ανεβαίνει στο 50% το 2007. Οι πάροχοι σταθερής τηλεφωνίας στον ανεπτυγμένο κόσμο ήταν σχετικά σταθεροί, η προσοχή, όμως, που δόθηκε στις αναπτυσσόμενες αγορές υποδεικνύει ξεκάθαρα έμφαση στις ευκαιρίες ανάπτυξης, όπως αποδεικνύεται από την εξαγορά της France Telecom στην Κένυα, αλλά και από τους στόχους που έχει θέσει στην Γκάνα, από το ενδιαφέρον της Deutsche Telecom για την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και από εκείνο της Telefonica για τη Λατινική Αμερική.

Αναφερόμενος στο μέλλον, ο κ. Γιώργος Ναούμ υπογράμμισε: «Κοιτάζοντας στο μέλλον, η υπάρχουσα οικονομική κρίση στην αγορά θα μπορούσε να έχει σημαντικό αντίκτυπο στις συμφωνίες. Συμφωνίες που κλείνουν μεγάλα επενδυτικά κεφάλαια είναι απίθανο να συμβούν, αν και η μείωση των αποτιμήσεων των εταιρειών θα μπορούσε να ενθαρρύνει πολλούς φορείς να επιστρέψουν στο «τραπέζι» των διαπραγματεύσεων από το 2008 και μετά, ιδιαίτερα οι ταχύτατα αναπτυσσόμενοι παίκτες της Μέσης Ανατολής, της Ινδίας και της Κίνας, ενώ η κινητικότητα στη Μέση Ανατολή και στην Αφρική θα συνεχιστεί.

Άλλοι τομείς ενδιαφέροντος είναι η αυξανόμενη δυνατότητα για συμφωνίες υποδομής που υποστηρίζονται τόσο από παρόχους που εξετάζουν τη δημιουργία αξίας από τον διαχωρισμό του δικτύου από τις υπηρεσίες, όσο και από την ανάπτυξη ειδικών επενδυτικών κεφαλαίων υποδομών για τη χρηματοδότηση τέτοιων κινήσεων. Βλέπουμε, επίσης, να αναθερμαίνεται η μάχη για τη δημιουργία αξίας από την ανάπτυξη του mobile Ιnternet. Οι παραδοσιακοί κατασκευαστές συσκευών συναγωνίζονται τώρα με νέους και ισχυρούς νεοεμφανιζόμενους παράγοντες, όπως η Apple και η Google, και περιμένουμε συμφωνίες, παρόμοιες με την εξαγορά της Navteq από τη Nokia, να αυξηθούν».