Τριγμούς στην Ιορδανία προκαλεί η σύγκρουση Ιράν-Ισραήλ

Η άνευ προηγουμένου επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ και η προοπτική κλιμάκωσης των εχθροπραξιών απειλεί να περιπλέξει τα πράγματα στην Ιορδανία, με ένα καθεστώς βασικό σύμμαχο της Δύσης στην περιοχή σε μια χώρα που τα αραβικά κράτη του Κόλπου θεωρούν κομβική για τη δική τους ασφάλεια.

Όταν η Ισλαμική Δημοκρατία εκτόξευσε μπαράζ επιθέσεων με πυραύλους και drones στο Ισραήλ το βράδυ του Σαββάτου, η Ιορδανία βοήθησε να καταρριφθεί ό,τι πέταξε πάνω από την πρωτεύουσά της, το Αμμάν, με τον υπουργό Εξωτερικών Αϊμάν Σαφάντι να λέει ότι το βασίλειο θεωρεί ότι αποτελούν «πραγματικό κίνδυνο» για την επικράτειά του.

Μολονότι έσπευσε διπλωματικά να διαβεβαιώσει ότι η χώρα του θα έκανε το ίδιο εάν το Ισραήλ χρησιμοποιούσε τον ιορδανικό εναέριο χώρο για να επιτεθεί στο Ιράν, η κίνηση αυτή οδήγησε σε έναν χείμαρρο διαδικτυακών επιθέσεων κατά της Ιορδανίας στο Ιράν.

Τα κρατικά μέσα ενημέρωσης αναδημοσίευσαν ένα μήνυμα στον ιστότοπο κοινωνικής δικτύωσης X που αποκαλούσε τον βασιλιά της Ιορδανίας Αμπντουλάχ ΙΙ «προδότη» και οι λογαριασμοί υπέρ της Τεχεράνης μοιράστηκαν memes του βασιλιά ντυμένου με στολή των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων.

Οι ιορδανικές αρχές αντέδρασαν και κάλεσαν τον Ιρανό πρεσβευτή για εξηγήσεις και να απαιτήσουν να σταματήσουν οι προσβολές.

Το καθεστώς της Ιορδανίας έχει ήδη βρεθεί εδώ και εβδομάδες αντιμέτωπο με κύμα διαδηλώσεων που ξεσπούν στο Αμμάν για την υποστήριξη των Παλαιστινίων και της Χαμάς.

Κυριαρχούν συνθήματα όπως «Ολη η Ιορδανία είναι Χαμάς» και «Ημέρα οργής στην Ιορδανία» προκαλώντας ρίγη ανησυχίας στους αξιωματούχους ασφαλείας που δίνουν εντολές για μαζικές συλλήψεις. Οι αρχές έχουν επίσης τεθεί σε κατάσταση υψηλού συναγερμού αφού ο υποστηριζόμενος από το Ιράν ηγέτης της ιρακινής πολιτοφυλακής Αμπού Αλί Αλ-Ασκάρι υποσχέθηκε να πλημμυρίσει την Ιορδανία με αρκετά όπλα, ώστε 12.000 μαχητές να βαδίσουν στο Ισραήλ.

Όλα αυτά εντείνουν τις ανησυχίες για τη σταθερότητα της Ιορδανίας τόσο στο Άμπου Ντάμπι όσο και στο Ριάντ, καθώς τόσο ο πρίγκιπας διάδοχος της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν όσο και ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, Σεΐχης Μοχάμεντ Μπιν Ζάιεντ, έχουν προσφέρει την υποστήριξή τους στον βασιλιά Αμπντάλα.

«Για τη Σαουδική Αραβία, η Ιορδανία είναι ένα προπύργιο ενάντια στην περαιτέρω ιρανική επέκταση» στο Λεβάντε, δήλωσε ο Αλί Σιχάμπι, Σαουδάραβας σχολιαστής κοντά στη βασιλική αυλή.

Όλα αυτά αποτελούν ένα αίνιγμα για την Ιορδανία, ένα βασίλειο περίπου 11 εκατομμυρίων ανθρώπων, πολλοί από τους οποίους είναι απόγονοι Παλαιστινίων προσφύγων, σε μια περιοχή που βρίσκεται ανάμεσα στο Ιράκ, το Ισραήλ, τη Σαουδική Αραβία, τη Συρία και το παλαιστινιακό έδαφος της Δυτικής Όχθης.

Οι Ιορδανοί αξιωματούχοι αισθάνονται παγιδευμένοι ανάμεσα σε μια ισραηλινή κυβέρνηση την οποία περιγράφουν ανοιχτά ως απειλή για την περιφερειακή ειρήνη και ασφάλεια, και ένα συγκρουσιακό ιρανικό καθεστώς που θέλει να εκμεταλλευτεί τον ολοένα και πιο αντιδημοφιλή πόλεμο στη Γάζα για να επεκτείνει την επιρροή και την εμβέλειά του.

Η Ιορδανία δεν είναι η μόνη αραβική χώρα που προσπαθεί να εξισορροπήσει την αντιμετώπιση του Ιράν με το αυξανόμενο φιλοπαλαιστινιακό αίσθημα. Η Σαουδική Αραβία υποβάθμισε τις αναφορές ότι κατέρριψε επίσης ορισμένους από τους βλήματα που εκτόξευσε το Ιράν.

Μαζί με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δήλωσαν ότι ανησυχούν βαθιά για την περιφερειακή πολιτική κατάσταση μετά την επίθεση του Σαββάτου, αλλά κανένας από τους δύο δεν καταδίκασε ρητά το Ιράν.

Δύσκολα λόγια

«Το μήνυμά μας προς το Ιράν είναι ότι το πρόβλημά σας είναι με το Ισραήλ και κάθε προσπάθεια προσβολής της Ιορδανίας είναι απαράδεκτη και κατηγορηματικά απορρίπτεται», δήλωσε ο Σαφάντι στην κρατική τηλεόραση Mamlaka την Κυριακή.

Αλλά είχε εξίσου σκληρά λόγια για τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, τον οποίο κατηγόρησε ότι επιτέθηκε στο προξενείο του Ιράν στη Συρία την 1η Απριλίου για να προκαλέσει σύγκρουση με την Τεχεράνη, να αποσπάσει την προσοχή του κόσμου και να μετριάσει την πίεση που δέχεται από την Ουάσιγκτον για να τερματίσει τον πόλεμο στη Γάζα.

«Η βασική αιτία της έντασης στην περιοχή είναι η επιθετικότητα του Ισραήλ στη Γάζα και τα μέτρα που έχει λάβει για να σκοτώσει τις πιθανότητες για ειρήνη», είπε.

Μιλώντας στον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν την Κυριακή, ο βασιλιάς Αμπντάλα προειδοποίησε ότι οποιαδήποτε ισραηλινά αντίποινα στις επιθέσεις με πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη του Ιράν θα επεκτείνει τη σύγκρουση στην περιοχή. «Η Ιορδανία δεν θα επιτρέψει να ξεδιπλωθεί ένας περιφερειακός πόλεμος στη γη της», είπε ο βασιλιάς σε δήλωση.

Ο πόλεμος στη Γάζα

Η προσπάθειες για γραμμή ίσων αποστάσεων του Αμμάν έχει γίνει ολοένα και πιο επισφαλής καθώς ο πόλεμος στη Γάζα έχει εισέλθει στον έβδομο μήνα του. Οι αρχές της Ιορδανίας επέτρεψαν σχεδόν καθημερινές διαδηλώσεις έξω από την ισραηλινή πρεσβεία και δεν επέτρεψαν στον Ισραηλινό πρεσβευτή να επιστρέψει από τον Νοέμβριο, αλλά αντιστάθηκαν στις λαϊκές απαιτήσεις να διακόψει πλήρως τις σχέσεις του με το Ισραήλ.

Η Ιορδανία εξαρτάται από τη βοήθεια δισεκατομμυρίων δολαρίων από τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση και απολαμβάνει μακροχρόνια και βαθιά στρατιωτική συνεργασία και συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας με τη Δύση, περιορίζοντας την ικανότητά της να αποστασιοποιείται από το εβραϊκό κράτος.

Η οικονομία της Ιορδανίας λειτουργεί με υποστήριξη από εξωτερικούς δωρητές. Εκτός από τη σχεδόν συνεχή βοήθεια από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο από το 1989 και τη βοήθεια 1,45 δισ. δολ. ετησίως, η χώρα είναι ο τρίτος μεγαλύτερος αποδέκτης στήριξης από πλούσια σε πετρέλαιο κράτη του Κόλπου, σύμφωνα με το Bloomberg Economics.

Η Ιορδανία αντιμετωπίζει ένα παρόμοιο δίλημμα όταν πρόκειται για το Ιράν. Ενώ το βασίλειο ήταν μία από τις πρώτες αραβικές χώρες που προειδοποίησε για αυτό που αποκάλεσε επεκτατική ατζέντα του Ιράν στον απόηχο της εισβολής στο Ιράκ υπό την ηγεσία των ΗΠΑ το 2003, προσπάθησε να διατηρήσει διπλωματικούς δεσμούς με την Ισλαμική Δημοκρατία.

Όμως η αυξανόμενη δύναμη των υποστηριζόμενων από το Ιράν πολιτοφυλακών στο Ιράκ και τη Συρία και η εμπλοκή τους στο λαθρεμπόριο ναρκωτικών και όπλων προς και μέσω της Ιορδανίας ώθησαν τον βασιλιά να δηλώσει τον Ιούλιο ότι η χώρα του «αντιμετωπίζει συστημικές επιθέσεις στα σύνορά της» από αυτές τις ομάδες.

Και τώρα αρκετοί νυν και πρώην Ιορδανοί αξιωματούχοι φοβούνται ότι το Ιράν και σύμμαχοί του, συμπεριλαμβανομένης της Χαμάς, που θεωρείται τρομοκρατική οργάνωση από τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση, χρησιμοποιούν τον πόλεμο στη Γάζα για να αποσταθεροποιήσουν την Ιορδανία και να προωθήσουν την ατζέντα τους.

«Ο συνεχιζόμενος πόλεμος στη Γάζα ήταν μια ευκαιρία για διαφορετικές προσπάθειες διείσδυσης στον ιορδανικό χώρο», δήλωσε ο Σαμί αλ-Μαγιάτεκ, πρώην υπουργός Πληροφοριών της Ιορδανίας.