Εκλογές στην Πολωνία: Δύο κόσμοι συγκρούονται

Εχθρός των λαϊκιστών που βρίσκονται στην εξουσία στην Πολωνία, ο Ντόναλντ Τουσκ, επικεφαλής της αντιπολίτευσης, ήταν στο κέντρο της ρητορικής τους κατά την προεκλογική εκστρατεία για τις εξαιρετικά πολωμένες βουλευτικές εκλογές που θα διεξαχθούν αύριο Κυριακή και στις οποίες ενσαρκώνει γι' αυτούς «το απόλυτο κακό».

Κατά την πρόσφατη ομιλία του στο Κατοβίτσε (νότια Πολωνία), ο επικεφαλής της εθνικιστικής κυβέρνησης Ματέους Μοραβιέτσκι ανέφερε σαράντα φορές το όνομα του Ντόναλντ Τουσκ ή του κόμματός του, δηλαδή κατά μέσο όρο μία φορά το λεπτό.

Ο Τουσκ είναι, σύμφωνα με τον Μοραβιέτσκι, ένοχος για όλα τα προβλήματα που απασχολούσαν τους Πολωνούς την εποχή που ήταν πρωθυπουργός, ανάμεσα στο 2007 και το 2014: πιο υψηλή ανεργία, πιο χαμηλοί μισθοί, μαζική μετανάστευση, αποδοχή των ευρωπαϊκών ποσοστώσεων υποδοχής μεταναστών από τη Μέση Ανατολή.

Και ενδεχόμενη επιστροφή του θα ήταν «μια καταστροφή» για την Πολωνία, ισχυρίζεται το PiS, στόχος του οποίου είναι να εξασφαλίσει μια τρίτη διαδοχική κυβερνητική εντολή.

Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, το κόμμα PiS (Νόμος και Δικαιοσύνη) πιστώνεται με 33-36% της πρόθεσης ψήφου, έναντι 26-28% για το κόμμα Πλατφόρμα Πολιτών (PO) του Ντόναλντ Τουσκ. Όμως το τελικό αποτέλεσμα θα εξαρτηθεί από τις επιδόσεις άλλων κομμάτων και από πιθανές συμμαχίες.

Από την αρχή της προεκλογικής εκστρατείας, το όνομα του Τουσκ δεν έχει φύγει από το στόμα των μελών του PiS.

Ο πρώην επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου χαρακτηρίζεται «προδότης του έθνους», «δειλός», «σύμμαχος του Πούτιν» και «ενσάρκωση του κακού».

Ο Μοραβιέτσκι τον κατηγόρησε ότι είναι «ο πολιτικός σύζυγος της Άγκελα Μέρκελ», της πρώην καγκελαρίου της Γερμανίας, ενώ για τον αρχηγό του PiS, τον Γιάροσλαβ Κατσίνσκι, ο Τουσκ είναι «πιστός - όμως όχι στην Πολωνία, αλλά στη Γερμανία».

Το όνομά του, που συνοδεύεται από κατηγορίες κάθε είδους, δεν φεύγει από τους τίτλους των ειδήσεων της δημόσιας τηλεόρασης TVP, για την οποία το Γαλλικό Πρακτορείο αναφέρει πως έχει γίνει αληθινό εργαλείο προπαγάνδας της εξουσίας.

Οι καλεσμένοι της TVP, που συνήθως υποστηρίζουν το PiS, κατηγορούν τον Τουσκ για όλα τα κακά. Στο Ίντερνετ, προεκλογικές διαφημίσεις του PiS καλούν «να σταματήσουμε τον Τουσκ».

Καθώς δεν είναι σίγουρο για το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας, το PiS προσπαθεί να πείσει τους ψηφοφόρους του ότι «μάχονται εναντίον ενός διαβόλου», όπως το ίδιο ισχυρίζεται.

«Αυτή η στρατηγική έχει μετατραπεί σε εμμονή, κυρίως αυτή η συχνότητα με την οποία αναφέρεται το όνομα του Τουσκ», δηλώνει η Άνα Ματέρσκα-Σοσνόβσκα, πολιτειολόγος του Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας.

«Οι λαϊκιστές έχουν πάντα ανάγκη έναν εχθρό και για το PiS ο Ντόναλντ Τουσκ έχει γίνει η ενσάρκωσή του», προσθέτει.

Επαναλαμβάνοντας χίλιες φορές το όνομα του Τουσκ σε αρνητικό πλαίσιο, το PiS θέλει να απομακρύνει από αυτόν τους μετριοπαθείς ψηφοφόρους, σημαντικούς για την έκβαση της ψηφοφορίας.

«Το PiS δεν προτείνει τίποτε καινούριο, αλλά αρκείται στο να φοβίζει επικαλούμενο το παρελθόν», λέει ακόμη η Ματέρσκα-Σοσνόβσκα.

Τα οκτώ χρόνια που βρίσκεται στην εξουσία, το PiS δεν έχει πάψει να επαναλαμβάνει: «Φταίει ο Τουσκ», για να εξηγήσει τα οικονομικά ή κοινωνικά προβλήματα που αντιμετώπιζε - διατύπωση που έχει γίνει πλέον παροιμιακή στην Πολωνία και χρησιμοποιείται για να υπογραμμίσει ειρωνικά ότι κάτι δεν λειτουργεί.

Χθες, Πέμπτη, ο πρωθυπορυγός χαρακτήρισε τον Τουσκ «επικίνδυνο άνθρωπο», ο οποίος θέλει να φέρει, σε συμφωνία με την ΕΕ, μετανάστες στην Πολωνία.

Τον κατηγόρησε, χωρίς να φέρει καμιά απόδειξη, ότι δέχθηκε μια νέα θέση ευθύνης στις Βρυξέλλες σε αντάλλαγμα για το πράσινο φως που έδωσε για τους μετανάστες.

Η πόλωση και τα μικρότερα κόμματα

Το PiS εκμεταλλεύεται την αρνητική εικόνα που έχει για τον Τουσκ σημαντικό μέρος του εκλογικού σώματος. Περισσότεροι από το 50% των Πολωνών δεν του έχουν εμπιστοσύνη, έναντι 36,1% που του έχουν, σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση του Ινστιτούτου IBRIS.

Αυτό το αρνητικό εκλογικό σώμα δεν παύει ωστόσο να μειώνεται. Ο Τουσκ ανέλαβε ο ίδιος το μεγαλύτερο μέρος της προεκλογικής εκστρατείας του συνασπισμού του. Πηγαίνοντας στη μια προεκλογική συγκέντρωση μετά την άλλη, στοιχημάτισε στην άμεση επαφή με τους ψηφοφόρος.

«Το PiS ποντάρει μέχρι τέλους στην πόλωση της κοινωνίας», εξηγεί η Ματέρσκα-Σοσνόβσκα.

«Αυτή η στρατηγική δεν αποδίδει παρά μόνο εν μέρει τα προσδοκώμενα οφέλη: ασφαλώς το PiS εξακολουθεί να είναι πρώτο στις δημοσκοπήσεις, όμως είναι πιθανό αυτό να μην του αρκέσει για να σχηματίσει κυβέρνηση», προσθέτει.

Ο Βλάντισλαβ Κόσινιακ-Καμίστς, συμπρόεδρος του μικρού κόμματος «Τρίτος Δρόμος» που ιδρύθηκε μόλις τον Απρίλιο, χρησιμοποιεί τη φράση: «Είτε ο Τρίτος Δρόμος θα μπει στη Βουλή είτε το PiS του Κατσίνσκι έχει τρίτη θητεία στο τσεπάκι του». Το πρόβλημα με τη συμμαχία, η οποία περιλαμβάνει το κόμμα των αγροτών PSL και το νέο κόμμα Πολωνία 2050, είναι ότι διαφέρει ελάχιστα από προγραμματικής άποψης από την Πλατφόρμα Πολιτών PO του Ντόναλντ Τουσκ, σημειώνουν αρκετοί. 

Ως εκλογική συμμαχία, ο σχηματισμός χρειάζεται όχι 5%, αλλά τουλάχιστον 8% των ψήφων. Στις δημοσκοπήσεις βρίσκεται πότε πάνω και πότε κάτω από αυτό το όριο. Αν η συμμαχία δεν καταφέρει να ξεπεράσει το εμπόδιο του 8%, αυξάνονται αυτομάτως οι πιθανότητες το κυβερνών κόμμα PiS του Κατσίνσκι να κερδίσει μια τρίτη κυβερνητική θητεία.

Τα εκλογικά αποτελέσματα των μικρότερων κομμάτων είναι αποφασιστικής σημασίας για το ποιος θα μπορεί να σχηματίσει κυβέρνηση μετά την Κυριακή των εκλογών. Το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης , η Πλατφόρμα Πολιτών (PO) του Τουσκ, κατεβαίνει στις εκλογές μαζί με δύο μικρότερες ομάδες, μεταξύ αυτών οι Πράσινοι, ως Συνασπισμός Πολιτών (KO). Θα μπορέσουν να εκδιώξουν τον Κατσίνσκι από την εξουσία, μόνο εάν ο Τρίτος Δρόμος και η Νέα Αριστερά μπουν στη Βουλή με καλά αποτελέσματα. 

Εξίσου σημαντικό θα είναι το αποτέλεσμα της πολωνικής Αριστεράς, η οποία αυτή τη φορά εμφανίζεται ως Νέα Αριστερά και συνεργάζεται στενά με την Πλατφόρμα Πολιτών PO εδώ και πολύ καιρό. Ενας από τους ηγέτες της, ο Βλόντιμιερτζ Τζσαρτζάστι, διαβεβαίωσε ότι το κόμμα του είναι έτοιμο να συνασπιστεί με την PO μετά τις εκλογές. Με τη σφοδρή κριτική της στην Καθολική Εκκλησία και τα σχέδιά του κόμματος για εκτεταμένη φιλελευθεροποίηση του νόμου περί αμβλώσεων η Νέα Αριστερά απευθύνεται σε ψηφοφόρους, για τους οποίους όμως ο Τουσκ είναι υπερβολικά συντηρητικός και συνεπώς μη εκλέξιμος.

Στις προσπάθειές του να διατηρήσει την εξουσία ο Κατσίνσκι χρειάζεται κι αυτός έναν εταίρο. Για το κόμμα του, αυτός μπορεί να είναι μόνο η Συνομοσπονδία Ελευθερίας και Ανεξαρτησίας. Το εθνολαϊκιστικό κόμμα εκπροσωπείται ήδη στο κοινοβούλιο, αλλά μέχρι στιγμής δρούσε μόνο στο περιθώριο της πολιτικής ζωής. Για τους Πολωνούς ψηφοφόρους ο 80χρονος πρώην ηγέτης του, ο Γιάνουτς Μόρβιν-Mίκε, ήταν πολύ ριζοσπαστικός. Άλλοτε υπερασπιζόταν το σεξ με ανηλίκους και άλλοτε πρότεινε να πυροβολούνται άνδρες πρόσφυγες στα πολωνικά σύνορα.

Μόνο αφότου ο Σλάβομιρ Μέντσεν, ένας 36χρονος οικονομολόγος και επιχειρηματίας, ανέλαβε πέρυσι την ηγεσία του κόμματος, η αποδοχή άρχισε να αυξάνεται. Η Συνομοσπονδία Ελευθερίας και Ανεξαρτησίας θέλει να περικόψει δραστικά τις κοινωνικές παροχές και να καταργήσει τη συνταξιοδοτική ασφάλιση. Ακολουθεί επίσης μια εθνικιστική αντι-ουκρανική πορεία.Στην προεκλογική εκστρατεία η Συνομοσπονδία επιτέθηκε εξίσου στον Τουσκ και στον Κατσίνσκι. Οι ειδικοί αμφιβάλλουν ωστόσο αν μετά τις εκλογές το κόμμα θα απορρίψει πιθανή πρόταση του PiS για συμμετοχή του στην κυβέρνηση. Ο Κατσίνσκι, παρεμπιπτόντως, θεωρείται «μανούλα» στη διάσπαση μικρότερων εταίρων του συνασπισμού. Το απέδειξε ήδη κατά την πρώτη του θητεία στην κυβέρνηση το 2005-2007. Το ερώτημα για ποιο κόμμα θα γείρει η πλάστιγγα αυτή τη φορά θα παραμείνει μάλλον ανοιχτό μέχρι την τελική καταμέτρηση των ψήφων.

ΠΗΓΗ: ΑΠΕ, DEUTSCHE WELLE