Αρχίζει νέο μπρα ντε φερ για τα δημοσιονομικά ελλείμματα

Οι επόμενες δύο εβδομάδες θα είναι κρίσιμες για τη μεταρρύθμιση των δημοσιονομικών κανόνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του λεγόμενου Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, καθώς και για το δημοσιονομικό outlook το 2024. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρόκειται σήμερα να δημοσιεύσει οδηγίες σχετικά με τη σύστασή της για τη δημοσιονομική πορεία των κρατών-μελών το 2024.

Την επόμενη εβδομάδα, στις 13-14 Μαρτίου, οι υπουργοί Οικονομικών θα συναντηθούν στις Βρυξέλλες για να συζητήσουν το θέμα, καθώς και τη μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας. Το βασικό ερώτημα για τους υπουργούς Οικονομικών είναι αν μπορούν να γεφυρώσουν τις διαφορές που υπάρχουν μεταξύ του Βερολίνου, των Βρυξελλών και των υπόλοιπων κυβερνήσεων και να υιοθετήσουν σειρά συμπερασμάτων. Αν το πράξουν, οι ηγέτες της ΕΕ ενδέχεται να τις παραλάβουν στη συνάντησή τους που θα πραγματοποιηθεί στις 23-24 Μαρτίου.

Οι συστάσεις της Επιτροπής θα επικεντρωθούν σε τρεις βασικούς τομείς για το επόμενο έτος:

• Πρώτον, τι θα γίνει με τη γενική ρήτρα διαφυγής, η οποία ανέστειλε τη δημοσιονομική προσαρμογή για τα κράτη-μέλη λόγω της πανδημίας.
• Δεύτερον, αν θα πρέπει να ανοίξουν «διαδικασίες υπερβολικού ελλείμματος» για τα κράτη-μέλη αυτό ή το επόμενο έτος, με ελλείμματα και επίπεδα χρέους πάνω από τα όρια που ορίζει το Μάαστριχτ στο 3% και 60% αντίστοιχα.
• Τρίτον, ποιο θα είναι το μέγεθος της δημοσιονομικής προσαρμογής που θα εφαρμοστεί το επόμενο έτος, καθώς οι παλιοί κανόνες δεν ισχύουν και οι νέοι δεν έχουν συμφωνηθεί ακόμα.

Η συμβουλευτική εταιρεία Eurasia επισημαίνει σε σημείωμα ότι παραμένει εξαιρετικά επιφυλακτική σχετικά με το αν θα επιτευχθεί συμφωνία για τη μεταρρύθμιση των δημοσιονομικών κανόνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης φέτος.

Γενική ρήτρα διαφυγής και έλλειμμα

Η απόφαση για τη γενική ρήτρα διαφυγής είναι η πιο εύκολη πολιτικά και η Eurasia αναμένει ότι θα απενεργοποιηθεί το επόμενο έτος. Πιο αμφιλεγόμενη είναι η απόφαση για το αν θα ανοίξουν διαδικασίες υπερβολικού ελλείμματος για κράτη-μέλη ή θα μετατεθεί η συζήτηση για το επόμενο έτος. Προς το παρόν δεν έχει επιτευχθεί συμφωνία και οι δύο επιλογές παραμένουν στο τραπέζι, στο προσχέδιο της Επιτροπής.

Ενώ μια σχολή σκέψης υποστηρίζει ότι ένα άνοιγμα της διαδικασίας θα είναι η λογική συνέχεια του τέλους της ρήτρας διαφυγής -το τελευταίο σηματοδοτεί την επιστροφή των «κανονικών καιρών», επομένως θα πρέπει να ισχύουν κανονικές διαδικασίες-, πολλοί ανώτεροι αξιωματούχοι στις Βρυξέλλες και στις πρωτεύουσες της Ε.Ε. πιστεύουν ότι η Επιτροπή θα προτιμήσει μια καθυστέρηση, ιδίως λόγω της επιρροής και των απόψεων του Ιταλού επιτρόπου Πάολο Τζεντιλόνι, ο οποίος ηγείται της ισχυρής Γενικής Διεύθυνσης Οικονομικών της Επιτροπής.

Σύμφωνα με την Eurasia, είναι ενδιαφέρον ότι ανώτεροι Γερμανοί αξιωματούχοι δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο να τεθεί η ίδια η Γερμανία σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος (οι προβλέψεις για το έλλειμμα που έγιναν πέρυσι για την ενεργειακή παρέμβαση των 200 δισ. ευρώ του καγκελαρίου Όλαφ Σολτς προβλέπουν ότι το έλλειμμα θα αυξηθεί στο 4,5% φέτος, αν και η πτώση στις τιμές του φυσικού αερίου ίσως οδηγήσουν το έλλειμμα στο 3% με 3,5%).

Παραδόξως, ωστόσο, πολλοί ανώτεροι αξιωματούχοι στο Βερολίνο θα καλωσόριζαν την υπαγωγή της Γερμανίας σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος, πιστεύοντας ότι θα μπορούσε να μετακινήσει τη συζήτηση για τη μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας προς την κατεύθυνση της Γερμανίας. Όπως σημείωσε ανώτερος Γερμανός αξιωματούχος, «Αν υπαγόμασταν σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος τώρα, αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει στην προώθηση μιας πιο αξιόπιστης συζήτησης για τους νέους κανόνες». Σε αυτό συμφωνεί και δεύτερος Γερμανός αξιωματούχος: «Θα βοηθούσε στον εξορθολογισμό της συζήτησης για τη μεταρρύθμιση».

Ανώτεροι αξιωματούχοι επισημαίνουν ότι μια συμπερίληψη της Γερμανίας στη διαδικασία θα μείωνε το στίγμα για τα άλλα κράτη-μέλη και θα αμφισβητούσε το αφήγημα ότι οι δημοσιονομικοί κανόνες τιμωρούν περισσότερο την Ιταλία και άλλα κράτη-μέλη της Νότιας Ευρώπης. Η Eurasia εκτιμά ότι δεν είναι πολύ πιθανό να ανοίξει φέτος κάποια διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος, αν και δεν είναι αδύνατο, αλλά είναι σίγουρα πιο πιθανό να συμβεί το επόμενο έτος.

Δημοσιονομική προσαρμογή και Σύμφωνο Σταθερότητας

Η τρίτη προτεραιότητα στις συστάσεις της Επιτροπής θα είναι μια μεταβατική περίοδος -μια γέφυρα μεταξύ των παλαιών και νέων κανόνων-, η οποία σύμφωνα με τη Eurasia πιθανότατα θα προτείνει μια ουδέτερη ή ήπια συσταλτική δημοσιονομική στάση για το επόμενο έτος. Ορισμένα κράτη-μέλη, ωστόσο, ιδιαίτερα η Γερμανία, είναι πιθανό να πιέσουν για μια πιο φιλόδοξη δημοσιονομική προσαρμογή το επόμενο έτος.

Οι οδηγίες της Επιτροπής θα εξεταστούν στη συνέχεια από τους υπουργούς Οικονομικών στα μέσα Μαρτίου, όπου θα συζητηθεί επίσης η μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας. Οι υπουργοί Οικονομικών θα λάβουν τη σκυτάλη την επόμενη εβδομάδα. 

Oι αναλυτές της Eurasia εκτιμούν ότι το Βερολίνο και οι Βρυξέλλες αναμένεται να παραμείνουν εγκλωβισμένοι σε μια είδους «εννοιολογική μάχη» σχετικά με την κατεύθυνση που πρέπει να πάρουν οι δημοσιονομικοί κανόνες της Ευρώπης.

Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο η συζήτηση των υπουργών Οικονομικών στις 13-14 Μαρτίου, η πρώτη τους για τη μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας, θα είναι σημαντική. Θα μπορούσε να σηματοδοτήσει προς «ποια κατεύθυνση φυσάει ο άνεμος», αν είναι σε θέση να συμφωνήσουν σε μια σειρά συμπερασμάτων, τονίζει η Eurasia.