Το παρασκήνιο της διαπραγμάτευσης Μητσοτάκη-Βρετανών για τα Γλυπτά

Για ελπιδοφόρες ενδείξεις ότι ίσως είναι ορατή μια συμφωνία μεταξύ Βρετανικού Μουσείου και Ελλάδας, αλλά με μέτρο, κάνουν λόγο οι New York Times. Αξιωματούχοι και των δύο πλευρών, τονίζει το δημοσίευμα, αναγνωρίζουν ότι έχουν πραγματοποιηθεί μυστικές συνομιλίες, ωστόσο παρά τον άνεμο αισιοδοξίας όλοι διασαφηνίζουν ότι δεν υπάρχει ακόμη ορίζοντας συμφωνίας.

Οι συνομιλίες συνεχίζονται στο Λονδίνο από τον Νοέμβριο του 2021, μεταξύ του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του προέδρου του Βρετανικού Μουσείου Τζορτζ Όσμπορν, πρώην υπουργού Οικονομικών. Στο ήσυχο περιβάλλον πολυτελών ξενοδοχείων ή στην κατοικία του Έλληνα πρέσβη, οι δύο πλευρές προσπαθούν να καταλήξουν σε συμφωνία για το μέλλον των γλυπτών, σύμφωνα με πηγές που μίλησαν υπό τον όρο ανωνυμίας, μία με γνώση της ελληνικής, μία με γνώση της βρετανικής πλευράς. 

Σε αρκετές από αυτές τις συναντήσεις ενήργησε ως εκπρόσωπος του Έλληνα πρωθυπουργού ο υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης, τονίζουν.

Για το πόσο καλά πήγαν οι διαπραγματεύσεις γίνονται πολλές εικασίες. Πρόσφατο δημοσίευμα των «Νέων» έκανε λόγο για ολοκλήρωση των συνομιλιών κατά 90%, ενώ το Bloomberg ανέφερε πως επίκειται συμφωνία για «προσωρινή επιστροφή» των γλυπτών στην Αθήνα, με αντάλλαγμα άλλους αρχαίους θησαυρούς.

Ωστόσο, η πραγματική συμφωνία παραμένει πολύ πιο μακριά, σύμφωνα με τις πηγές των New York Times. Μάλιστα, τονίζεται ότι τις τελευταίες μέρες αξιωματούχοι και από τις δύο πλευρές μίλησαν δημόσια για να φρενάρουν τις αυξανόμενες προσδοκίες.

Τι ζητά η κάθε πλευρά: Το αγκάθι του δανεισμού

Ο Μητσοτάκης ζήτησε από το Βρετανικό Μουσείο να επιστρέψει όλη τη ζωφόρο που κάποτε αγκάλιαζε τον Παρθενώνα, είπε η πηγή που γνωρίζει την ελληνική θέση. Ο Έλληνας πρωθυπουργός ήθελε να διασφαλίσει ότι τα μάρμαρα θα παραμείνουν στην Ελλάδα για τουλάχιστον 20 χρόνια, όπου θα επανενωθούν με άλλα μέρη της ζωφόρου που ήδη εκτίθενται στο Μουσείο της Ακρόπολης.

Η πηγή συμπλήρωσε ότι ο Μητσοτάκης ήλπιζε πως, μετά από 20 χρόνια, η συμφωνία θα παραταθεί. Και πως θα ξεκινούσε σε μεταγενέστερη ημερομηνία η διαπραγμάτευση για τα υπόλοιπα γλυπτά. Σε αντάλλαγμα, τα ελληνικά μουσεία θα προμήθευαν το Βρετανικό Μουσείο με εναλλασσόμενες συλλογές ανεκτίμητων αντικειμένων, μερικά από τα οποία δεν έχουν φύγει ποτέ από την Ελλάδα.

Το Βρετανικό Μουσείο επιδιώκει διαφορετική συμφωνία, σύμφωνα με το άτομο που γνωρίζει τη θέση του. Μέχρι στιγμής, ο Όσμπορν έχει προτείνει την επιστροφή ενός μικρότερου τμήματος της ζωφόρου, καθώς και κάποια άλλα γλυπτά, ως βραχυπρόθεσμο δάνειο. Το μουσείο θα μπορούσε να προσφέρει έως και το ένα τρίτο των αντικειμένων του Παρθενώνα που έχει στη συλλογή του, πρόσθεσε η πηγή.

Μόλις η Ελλάδα επέστρεφε αυτά τα αντικείμενα στο Λονδίνο, θα στέλνονταν περισσότερα στην Αθήνα για να τα αντικαταστήσουν. Με την πάροδο του χρόνου, τονίζεται, ο αριθμός των αντικειμένων που θα αποστέλλονταν στην Ελλάδα θα αυξανόταν, αντικατοπτρίζοντας την αυξανόμενη εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο πλευρών.

Η άποψη του Βρετανικού Μουσείου είναι ότι δεν θα μπορούσε να προσφέρει περισσότερα ακόμη κι αν ήθελε, καθώς -σύμφωνα με τη βρετανική νομοθεσία- δεν επιτρέπεται η αφαίρεση αντικειμένων από τη συλλογή του παρά μόνο εάν είναι «ακατάλληλα για διατήρηση». Είναι ωστόσο ελεύθερο να δανείζει.

Εάν οποιαδήποτε συμφωνία με την ελληνική κυβέρνηση δεν περιλάμβανε διάταξη ότι τα μάρμαρα πρέπει να επιστραφούν στο Λονδίνο, θα μπορούσε να αμφισβητηθεί στα βρετανικά δικαστήρια. Ωστόσο, οποιαδήποτε συμφωνία θα γραφόταν με τρόπο που δεν θα απαιτούσε από την Ελλάδα να εγκαταλείψει την αξίωσή της για ιδιοκτησία των αντικειμένων, είπε το άτομο που γνωρίζει τη θέση του μουσείου.

«Αναζητούμε ενεργά μια νέα συνεργασία με τους φίλους μας στην Ελλάδα και, καθώς μπαίνουμε στη νέα χρονιά, οι εποικοδομητικές συζητήσεις βρίσκονται σε εξέλιξη», είπε ο εκπρόσωπος του Βρετανικού Μουσείου.

Το επόμενο στοίχημα και οι κόκκινες γραμμές

Με μια άτυπη προσφορά και μια αντιπρόταση στο τραπέζι, οι συνομιλίες έχουν φτάσει σ' ένα στάδιο προόδου στο οποίο «δεν είχαμε ξαναφτάσει ποτέ», είπε το πρόσωπο από την ελληνική πλευρά. Και οι δύο πλευρές «διαπραγματεύονταν με καλή πίστη», πρόσθεσε, ωστόσο δεν αναμένεται περισσότερη πρόοδος πριν από τις εκλογές στην Ελλάδα.

Πέρα από τις διαφορετικές προσεγγίσεις των δύο πλευρών, όμως, υπάρχει και ακόμη ένα σημαντικό εμπόδιο, σημειώνουν οι ΝΥΤ: εάν θα αποδεχτούν την όποια συμφωνία τα δύο κοινοβούλια. Η βρετανική κυβέρνηση δήλωσε πέρυσι ότι δεν σχεδιάζει να αλλάξει τον νόμο και να επιτρέψει την πλήρη αποκατάσταση των γλυπτών. Την Τετάρτη, η Μισέλ Ντόνελαν, υπουργός Πολιτισμού της Βρετανίας, είπε στο BBC ότι η επιστροφή των αντικειμένων είναι «επικίνδυνη», καθώς θα ανοίξει το κουτί της Πανδώρας.

Ούτε όμως είναι σαφές εάν η Ελλάδα θα αποδεχόταν μια «συνεργασία» που θα υπονοούσε ότι τα μάρμαρα ανήκουν στο Βρετανικό Μουσείο. Η Σία Αναγνωστοπούλου, τομεάρχης Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ, δήλωσε μέσω email ότι αντιτίθεται σε οποιαδήποτε συμφωνία δεν καθιστά σαφές ότι τα γλυπτά αποτελούν νόμιμη ιδιοκτησία της Ελλάδας. Το δάνειο είναι μη αποδεκτό, έγραψε.

«Είναι θέμα αξιοπρέπειας για όλους τους Έλληνες, όπως θα ήταν για τον βρετανικό λαό, αν τους ζητούσαν να δανειστούν προσωρινά κλεμμένα τμήματα του Στόουνχεντζ».