Ολη η συμφωνία Ε.Ε. - Τουρκίας για το προσφυγικό

Οι ηγέτες των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Τουρκίας κατέληξαν μετά από δύο ημέρες σε συμφωνία που προβλέπει την χορήγηση 6 δισ. ευρώ στην Άγκυρα για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης και το άνοιγμα ενός επιπλέον κεφαλαίου στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις. 

Η Ε.Ε. θα ανοίξει το Κεφάλαιο 33, το οποίο αφορά δημοσιονομικά ζητήματα και το οποίο είχε παγώσει από την Γαλλία το 2007.

Με βάση την συμφωνία η Τουρκία θα δέχεται πίσω όλους τους παράτυπους μετανάστες που εισέρχονται στην Ελλάδα διασχίζοντας το Αιγαίο. Για κάθε Σύρο που θα επιστρέφει στην Τουρκία από την Ελλάδα θα επανεγκαθίσταται ένας Σύρος σε μια χώρα της Ε.Ε.Η Τουρκία δεσμεύεται να τηρήσει όλα τα διεθνή κριτήρια προστάσιας για τους μετανάστες που θα επιστρέφουν στο έδαφος της.

Παράλληλα, η Ε.Ε. θα επιταχύνει την εκταμίευση των 3 δισ. ευρώ που έχει ήδη συμφωνήσει για την χρηματοδότηση έργων στην Τουρκία και θα προσφέρει άλλα 3 δισ. ευρώ ως το 2018. 

Εν τω μεταξύ, στο πλαίσιο της συμφωνίας τα κράτη μέλη θα προσφέρουν άμεσα στήριξη στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένων συνοριοφυλάκων, εμπειρογνωμόνων σε θέματα ασύλου και μεταφραστών. 

Το κείμενο της συμφωνίας Ε.Ε. - Τουρκίας

Σήμερα τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου συναντήθηκαν με τους Τούρκους ομολόγους τους. Ήταν η τρίτη συνάντηση από τον Νοέμβριο του 2015 που αφιερώθηκε στην εμβάθυνση των σχέσεων Τουρκίας- Ε.Ε. καθώς και στην αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης.

Τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου εξέφρασαν τα βαθύτατα συλλυπητήρια τους στον τουρκικό λαό μετά την βομβιστική επίθεση στην Άγκυρα την Κυριακή. Καταδίκασαν απερίφραστα αυτή την ειδεχθή πράξη και επανέλαβαν την αμείωτη στήριξη τους στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας σε όλες τις μορφές της.

Η Τουρκία και η Ευρωπαϊκή Ένωση επανεπιβεβαίωσαν την δέσμευση τους στην εφαρμογή του κοινού σχεδίου δράσης που ενεργοποιήθηκε στις 29 Νοεμβρίου του 2015. Έχει ήδη επιτευχθεί μεγάλη πρόοδος, συμπεριλαμβανομένων του ανοίγματος από την Τουρκία της αγοράς εργασίας στους Σύρους που βρίσκονται υπό προσωρινή προστασία, την εισαγωγή νεών όρων για ταξιδιωτικές θεωρήσεις για Σύρους και άλλες εθνικότητες, τις αυξημένες προσπάθειες από την τουρκική ακτοφυλακή και αστυνομία και την ενίσχυση της ανταλλαγής πληροφοριών. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ξεκινήσει την εκταμίευση 3 δισ. ευρώ στον Μηχανισμό για τους Πρόσφυγες στην Τουρκία για συγκεκριμένα έργα και έχουν προχωρήσει οι εργασίες για την απελευθέρωση των ταξιδιωτικών θεωρήσεων και για τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις, συμπεριλαμβανομένου του ανοίγματος του Κεφαλαίου 17 τον περασμένο Δεκέμβριο. Στις 7 Μαρτίου 2016, η Τουρκία συμφώνησε επιπλέον να αποδεχθεί την όσο το δυνατόν γρηγορότερη επιστροφή όλων των μεταναστών που δεν έχουν ανάγκη διεθνούς προστασίας και εισέρχονται στην Ελλάδα από την Τουρκία και να δέχεται πίσω όλους τους παράτυπους μετανάστες που συλλαμβάνονται στα τουρκικά ύδατα. Η Τουρκία και η Ε.Ε. συμφώνησαν επίσης να συνεχίσουν την κλιμάκωση των μέτρων κατά των διακινητών μεταναστών και καλωσόρισαν την καθιέρωση επιχειρήσεων του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο.

Την ίδια στιγμή η Τουρκία και η Ε.Ε. αναγνωρίζουν πως χρειάζονται άμεσα περισσότερες και αποφασιστικές προσπάθειες.

Η ΕΕ και η Τουρκία αποφάσισαν σήμερα να βάλουν τέλος στην παράτυπη μετανάστευση από την Τουρκία στην Ε.Ε., με στόχο να διαλύσουν το επιχειρηματικό μοντέλο των διακινητών και να προσφέρουν στους μετανάστες μια εναλλακτική από το να βάζουν τις ζωές τους σε κίνδυνο.

Για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός, συμφώνησαν στα παρακάτω επιπρόσθετα σημεία δράσης:

1)Από τις 20 Μαρτίου 2016 όλοι οι νέοι παράτυποι μετανάστες που εισέρχονται στα ελληνικά νησιά από την Τουρκία θα επιστρέφονται στην Τουρκία. Αυτό θα γίνει με πλήρη συμμόρφωση με το διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο, αποκλείοντας οποιαδήποτε μορφή μαζικής απέλασης. Όλοι οι μετανάστες θα προστατεύονται με βάση τα σχετικά διεθνή κριτήρια και με βάση την αρχή της μη επαναπροώθησης. Θα είναι ένα προσωρινό και έκτακτο μέτρο το οποίο είναι αναγκαίο για να μπει τέλος στον ανθρώπινο πόνο και για να αποκατασταθεί η δημόσια τάξη. Οι μετανάστες που φτάνουν στα ελληνικά νησιά θα καταγράφονται και κάθε αίτηση για άσυλο θα ελέγχεται ξεχωριστά από τις ελληνικές αρχές σε συμφωνία με την Οδηγία για τις Διαδικασίες Ασύλου, σε συνεργασία με τον ΟΗΕ. Οι μετανάστες που δεν υποβάλουν αίτηση για άσυλο ή που η αίτηση τους κρίνεται αστήρικτη ή μη αποδεκτή με βάση την παραπάνω οδηγία θα επιστρέφονται στην Τουρκία. Η Τουρκία και η Ελλάδα, με την βοήθεια των θεσμών και υπηρεσιών της Ε.Ε., θα κάνουν τα απαραίτητα βήματα και θα συμφωνήσουν στις αναγκαίες διμερείς ρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένης και της παρουσίας Τούρκων αξιωματούχων σε ελληνικά νησιά και Ελλήνων αξιωματούχων στην Τουρκία από τις 20 Μαρτίου του 2016, για την διασφάλιση της συνεργασίας και διευκολύνοντας με τον τρόπο αυτό της ομαλής λειτουργίας των ρυθμίσεων αυτών.

2)Για κάθε Σύρο που επιστρέφεται στην Τουρκία από τα ελληνικά νησιά, ένας άλλος Σύρος θα επανιγκαθίσταται από την Τουρκία στην Ε.Ε. λαμβάνοντας υπόψη τα κριτήρια ευπάθειας του ΟΗΕ. Θα συγκροτηθεί ένας μηχανισμός, με την βοήθεια της Κομισιόν, των υπηρεσιών της Ε.Ε. και άλλων κρατών μελών, καθώς και της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, για να διασφαλιστεί ότι η αρχή αυτή θα εφαρμοστεί από την πρώτη ημέρα που θα ξεκινήσουν οι επιστροφές. Θα δοθεί προτεραιότητα στους μετανάστες που δεν έχουν ξαναμπεί ή δεν έχουν ξαναπροσπαθήσει να μπουν στην Ε.Ε. παράτυπα. Από την πλευρά της Ε.Ε., η επανεγκατάσταση με βάση τον μηχανισμό αυτό θα προχωρήσει, κατά πρώτο λόγο, με την τήρηση των δεσμεύσεων των κρατών μελών στα συμπεράσματα της συνάντησης των αντιπροσώπων των κυβερνήσεων των κρατών μελών στο Συμβούλιο στις 22 Ιουλίου του 2015, από όπου παραμένουν ανοικτές 18.000 θέσεις για επανεγκατάσταση. Οποιεσδήποτε περαιτέρω ανάγκες για επανεγκατάσταση θα καλυφθούν μέσω μιας παρόμοιας εθελοντικής ρύθμισης με ανώτατο όριο 54.000 προσώπων. Τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου καλωσορίζουν την πρόθεση της Κομισιόν να προτείνει την τροποποίηση στην απόφαση μετεγκατάστασης της 22ης Σεπτεμβρίου του 2015 για να επιτρέψει οποιαδήποτε δέσμευση επανεγκατάστασης γίνει στο πλαίσιο της ρύθμισης αυτής να αντισταθμιστεί από μη κατανεμημένες θέσεις υπό την απόφαση αυτή. Αν οι ρυθμίσεις αυτές δεν επιτύχουν το στόχο να βάλουν τέλος στην παράτυπη μετανάστευση και ο αριθμός των επιστροφών φτάσει κοντά στα νούμερα που αναφέρθηκαν παραπάνω, ο μηχανισμός αυτός θα επανεξεταστεί. Αν ο αριθμός των επιστροφών υπερβεί τα παραπάνω νούμερα, ο μηχανισμός αυτός θα διακοπεί.

3)Η Τουρκία θα λάβει οποιαδήποτε αναγκαία μέτρα για να αποτρέψει να ανοίξουν από την Τουρκία προς την Ε.Ε. νέα μονοπάτια παράνομης μετανάστευσης από την θάλασσα ή την στεριά και θα συνεργαστεί με γειτονικά κράτη καθώς και με την Ε.Ε. για τον στόχο αυτό.

4)Μόλις σταματήσουν οι παράτυπες ροές ανάμεσα στην Τουρκία και στην Ε.Ε. ή τουλάχιστον μειωθούν ουσιαστικά, θα ενεργοποιηθεί ένα Εθελοντικό Σύστημα Ανθρωπιστικής Εισαγωγής. Τα κράτη μέλη της Ε.Ε. θα συνεισφέρουν σε εθελοντική βάση στο σύστημα αυτό.

5)Η εκπλήρωση του οδικού χάρτη της απελευθέρωσης των ταξιδιωτικών θεωρήσεων θα επιταχυνθεί από όλα τα συμμετέχοντα κράτη μέλη με στόχο την άρση των απαιτήσεων για θεωρήσεις σε Τούρκους πολίτες το αργότερο ως το τέλος του Ιουνίου του 2016, εφόσον έχουν εκπληρωθεί όλα τα προαπαιτούμενα. Για τον σκοπό αυτό η Τουρκία θα κάνει όλα τα απαιτούμενα βήματα για να εκπληρώσει τις προϋποθέσεις που απομένουν ώστε να επιτρέψει στην Κομισιόν να υποβάλλει, μετά από την απαιτούμενη αξιολόγηση της συμμόρφωσης με τα προαπαιτούμενα, μια κατάλληλη πρόταση ως το τέλος Απριλίου επί την βάση της οποίας το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα πάρουν την τελική απόφαση.

6)Η Ε.Ε., σε στενή συνεργασία με την Τουρκία, θα επιταχύνει περαιτέρω την εκταμίευση των αρχικών 3 δισ. ευρώ προς τον Μηχανισμό για τους Πρόσφυγες στην Τουρκία και θα διασφαλίσει την χρηματοδότηση επιπρόσθετων έργων και προσώπων που βρίσκονται υπό προσωρινή προστασία, τα οποία θα οριστούν με νέα στοιχεία που θα στείλει η Τουρκία πριν από τον Μάρτιο. Μια πρώτη λίστα συγκεκριμένων έργων για πρόσφυγες, ιδίως στον τομέα της υγείας, της εκπαίδευσης, των υποδομών, των τροφίμων και άλλων βασικών αγαθών διαβίωσης, που μπορούν να χρηματοδοτηθούν γρήγορα από τον Μηχανισμό, θα οριστούν από κοινού εντός μιας εβδομάδας. Μόλις οι πόροι αυτοί θα έχουν χρησιμοποιηθεί και δεδομένου ότι οι παραπάνω δεσμεύσεις θα έχουν εκπληρωθεί, η Ε.Ε. θα κινητοποιήσει επιπλέον χρηματοδότηση προς τον Μηχανισμό ύψους ως και 3 δισ. ευρώ ως το τέλος του 2018.

7)Η Ε.Ε. και η Τουρκία καλωσορίζουν την συνέχιση των εργασιών για την αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης.

8)Η Ε.Ε. και η Τουρκία επανεπιβεβαίωσαν την δέσμευση για την επανενεργοποίηση της διαδικασίας ένταξης όπως διατυπώθηκε στην κοινή τους ανακοίνωση στις 29 Νοεμβρίου του 2015. Καλωσόρισαν το άνοιγμα του Κεφαλαίου 17 στις 14 Δεκεμβρίου του 2015 και αποφάσισαν, ως επόμενο βήμα, να ανοίξουν το Κεφάλαιο 33 κατά την διάρκεια της ολλανδικής προεδρίας. Καλωσόρισαν το ότι η Κομισιόν θα καταθέσει πρόταση για τον σκοπό αυτό τον Απρίλιο. Θα συνεχιστούν με ταχύτερο ρυθμό οι προπαρασκευαστικές εργασίες για το άνοιγμα και άλλων κεφαλαίων, χωρίς προκατάληψη από τα κράτη μέλη με βάση τους υφιστάμενους κανονισμούς.

9)Η Ε.Ε. και τα κράτη μέλη θα εργαστούν με την Τουρκία σε μια κοινή προσπάθεια να βελτιωθούν οι ανθρωπιστικές συνθήκες στην Συρία, ειδικά σε συγκεκριμένες περιοχές κοντά στα τουρκικά σύνορα που θα επιτρέψει στον τοπικό πληθυσμό και σε πρόσφυγες να ζήσουν σε περιοχές που θα είναι πιο ασφαλείς.

Όλα αυτά τα στοιχεία θα προχωρήσουν παράλληλα και θα εποπτεύονται από κοινού σε μηνιαία βάση.

Η Ε.Ε. και η Τουρκία αποφάσισαν να συναντηθούν ξανά όταν είναι απαραίτητο σε συμφωνία με την κοινή ανακοίνωση της 29ης Νοεμβρίου του 2015.

Τα συμπεράσματα της Συνόδου

1.To Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιβεβαιώνει την περιεκτική του στρατηγική για την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης. Διάφορα στοιχεία της κοινής ευρωπαϊκής μας απάντησης βρίσκονται ήδη σε ισχύ σήμερα και αποφέρουν αποτελέσματα. Εργαζόμαστε επιμελώς πάνω και σε άλλα στοιχεία, ώστε να εφαρμοστούν το γρηγορότερο δυνατό. Θα συνεχίσουμε να δίνουμε προτεραιότητα στην ανάκτηση του ελέγχου των εξωτερικών μας συνόρων.

2.Μετά τις αποφάσεις των αρχηγών των κρατών ή κυβερνήσεων στις 7 Μαρτίου και στο πλαίσιο του κοινού σχεδίου δράσης με την Τουρκία και της επέκτασης του, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο απευθύνει έκκληση για:

*να γίνει περισσότερη δουλειά στα hotspots. Έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος στο να τεθούν όλα τα hotspots σε πλήρη λειτουργία και στην αύξηση των δυνατοτήτων υποδοχής. Η προσπάθεια αυτή πρέπει να συνεχιστεί, με την πλήρη βοήθεια της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένης της στήριξης για τις ελληνικές δομές ασύλου.

*την χρήση όλων των μέσων για την στήριξη των δυνατοτήτων της Ελλάδας για την επιστροφή μεταναστών στην Τουρκία στο πλαίσιο του πρωτοκόλλου Ελλάδας-Τουρκίας για την επανεισδοχή και την συμφωνία επανεισδοχής ανάμεσα στην Ε.Ε. και την Τουρκία από την 1η Ιουνίου του 2016. Τα κράτη μέλη δηλώνουν την βούληση τους να προσφέρουν στην Ελλάδα όλα τα αναγκαία μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, συμπεριλαμβανομένων συνοριοφυλάκων, εμπειρογνωμόνων σε θέματα του ασύλου και μεταφραστών. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ζητά από την Κομισιόν να συντονίσει όλη την αναγκαία στήριξη για την Ελλάδα, για την πλήρη εφαρμογή της ανακοίνωσης των Ε.Ε. – Τουρκίας και την ανάπτυξη ενός επιχειρησιακού σχεδίου. Η Κομισιόν θα συντονίσει και θα οργανώσει μαζί με κράτη μέλη και υπηρεσίες τις αναγκαίες δομές στήριξης για την επιτυχή εφαρμογή της. Η Κομισιόν θα αναφέρεται συχνά στο Συμβούλιο για την εφαρμογή της.

*έκτακτη στήριξη θα παρασχεθεί για να βοηθήσει την Ελλάδα να αντιμετωπίσει την ανθρωπιστική κατάσταση. Η γρήγορη υιοθέτηση των κανονισμών για την έκτακτη στήριξη είναι ένα σημαντικό βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση. Το τροποποιημένο προσχέδιο προϋπολογισμού που παρουσιάστηκε από την Κομισιόν θα υιοθετηθεί χωρίς καθυστέρηση. Τα κράτη μέλη προσκαλούνται να προχωρήσουν άμεσα σε επιπρόσθετες συνεισφορές υπό τον Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας καθώς και να προσφέρουν διμερή ανθρωπιστική βοήθεια.

*επιτάχυνση της μετεγκατάστασης από την Ελλάδα, που περιλαμβάνει την διενέργεια των αναγκαίων ελέγχων ασφαλείας. Με τον αριθμό των αιτήσεων να είναι μεγαλύτερος από τον αριθμό των προσφορών, όπως φαίνεται στην έκθεση της Κομισιόν στις 16 Μαρτίου, τα κράτη μέλη πρέπει να προτείνουν γρήγορα περισσότερες θέσεις, σε συμφωνία με τις υφιστάμενες δεσμεύσεις.

3. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο λαμβάνει υπόψη τις συστάσεις της Κομισιόν για «τα επόμενα επιχειρησιακά βήματα στην συνεργασία Ε.Ε.-Τουρκίας στον τομέα της μετανάστευσης», ειδικά όσον αφορά το πώς μια αίτηση ασύλου από έναν μετανάστη που εισέρχεται στην Ελλάδα από την Τουρκία μπορεί να κριθεί μη αποδεκτή, με βάση την ιδέα της «πρώτης χώρας ασύλου» ή «της ασφαλούς τρίτης χώρας», με βάση το ευρωπαϊκό και το διεθνές δίκαιο.

4.Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επαναλαμβάνει ότι η ανακοίνωση της Ε.Ε. – Τουρκίας δεν επιβάλλει νέες δεσμεύσεις στα κράτη μέλη όσον αφορά την μετεγκατάσταση και την επανεγκατάσταση.

5. Η Ε.Ε. επαναλαμβάνει ότι αναμένει από την Τουρκία να σεβαστεί τα αυστηρότερα κριτήρια όσον αφορά την δημοκρατία, το κράτος δικαίου, τον σεβασμό των θεμελιωδών ελευθερίων, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας της έκφρασης.

6. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιβεβαιώνει την στήριξη του προς την Ιορδανία και το Λίβανο. Καλεί σε άμεση εκπλήρωση των υποσχέσεων και την ολοκλήρωση των συμφώνων της Ε.Ε. για την ενίσχυση της στήριξης προς τους πρόσφυγες και την φιλοξενία κοινοτήτων και στις δύο χώρες.

7. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί σε ενίσχυση της συνεργασίας ανάμεσα στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων στην αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης και στην εκπλήρωση των στόχων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

8. Σε συνέχεια των συμπερασμάτων του Φεβρουαρίου του 2016, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προσκαλεί την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων να παρουσιάσει στην συνάντηση του Ιουνίου μια συγκεκριμένη πρωτοβουλία με στόχο την άμεση κινητοποίηση επιπρόσθετης χρηματοδότησης για την στήριξη της βιώσιμης ανάπτυξης, υποδομών ζωτικής σημασίας και της κοινωνικής συνοχής στις χώρες του Νότου και των Δυτικών Βαλκανίων.

9.Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι σε εγρήγορση όσον αφορά το πιθανό άνοιγμα νέων μονοπατιών για παράνομους μετανάστες και ζητά την λήψη οποιονδήποτε μέτρων μπορούν να είναι αναγκαία από την άποψη αυτά. Στο πλαίσιο αυτό, παραμένει «κλειδί» ο αγώνας κατά των διακινητών σε οποιοδήποτε μέρος και με οποιοδήποτε μέσο. Η Ε.Ε. είναι έτοιμη να στηρίξει την Κυβέρνηση της Εθνικής Ομοψυχίας, ως την μόνη νόμιμη κυβέρνηση στην Λιβύη, συμπεριλαμβανομένων μετά από αίτημα της, την αποκατάσταση της σταθερότητας, την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και την διαχείριση της μετανάστευσης στην κεντρική Μεσόγειο.

10. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιβεβαιώνει τα προηγούμενα συμπεράσματα του σε διάφορα στοιχεία της περιεκτικής στρατηγικής και είναι ικανοποιημένο με την πρόοδο στην πρόταση για την ευρωπαϊκή συνοριοφηλακή και ακτοφυλακή, που θα υιοθετηθεί το συντομότερο δυνατό. Θα γίνει περαιτέρω δουλειά όσον αφορά την μελλοντική αρχιτεκτονική της μεταναστευτικής πολιτικής της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένης και του Κανονισμού του Δουβλίνου.