Καταλονία: Η επόμενη μέρα μετά τις εκλογές-δημοψήφισμα

Ξεκάθαρη πλειοψηφία εδρών, αλλά όχι και ψήφων, εξασφάλισαν οι αυτονομιστές στις εκλογές της Καταλονίας, που θέτουν την περιοχή σε πορεία σύγκρουσης με την κεντρική κυβέρνηση της Ισπανίας για το θέμα της ανεξαρτησίας.

«Οι Καταλανοί ψήφισαν ναι στην ανεξαρτησία», δήλωσε ο επικεφαλής της περιφερειακής κυβέρνησης της Καταλονίας Αρτούρ Μας, καθώς τα κόμματα που τάσσονται υπέρ της ανεξαρτησίας εξασφάλισαν συνολικά 72 από τις 135 έδρες στην περιοχή αυτή των 7,5 εκατ. κατοίκων.

Η ισχυρή παρουσία των αυτονομιστών αποτελεί πλήγμα για τον ισπανό πρωθυπουργό Μαριάνο Ραχόι και μάλιστα τρεις μόλις μήνες πριν τις εθνικές εκλογές. Η κεντροδεξιά κυβέρνησή του, η οποία έχει ταχθεί κατά των προσπαθειών διενέργειας δημοψηφίσματος για την απόσχιση της Καταλονίας, έχει χαρακτηρίσει «σαχλαμάρα» το σχέδιο των αυτονομιστών και έχει δεσμευτεί ότι θα μπλοκάρει την κίνηση στα δικαστήρια.

Θα πρέπει να αναφερθεί πως το Σύνταγμα της Ισπανίας δεν επιτρέπει την απόσχιση καμίας περιοχής και έτσι η προοπτική ανεξαρτητοποίησης της Καταλονίας παραμένει υποθετική.

Η βασική ομάδα αυτονομιστών, το "Junts pel Si" (Μαζί για το Ναι) κέρδισε 62 έδρες, ενώ το μικτότερο ακροαριστερό κόμμα CUP άλλες 10 έδρες, σύμφωνα με τα επίσημα αποτελέσματα. Με καταμετρημένο το 96% των ψήφων, από κοινού οι δυο αυτές ομάδες εξασφάλισαν το 47,8%, με το ποσοστό συμμετοχής στις εκλογές να αγγίζει το ποσοστό ρεκόρ του 78%.

«Έχουμε ισχυρή εντολή να προχωρήσουμε με το project αυτό (της ανεξαρτητοποίησης της Καταλονίας)», είπε ο Μας στην ομιλία του στη Βαρκελώνη. «Θα κυβερνήσουμε με ένα αίσθημα να ενώσουμε τους ανθρώπους της Καταλονίας και με καλή πίστη προς την Ισπανία και την Ευρώπη».

Σημειώνεται ότι και τα δυο κόμματα (Junts pel Si και CUP) είχαν πει πριν τις εκλογές πως ένα τέτοιο αποτέλεσμα θα τους επέτρεπε να κηρύξουν μονομερώς ανεξαρτησία εντός 18 μηνών, στο πλαίσιο σχεδίου που θα προέβλεπε την έγκριση νέου, αυτόνομου Συντάγματος στην Καταλονία και δημιουργία θεσμών όπως στρατός, κεντρική τράπεζα και δικαστικό σύστημα.

Από την πλευρά του, ο επικεφαλής των Σοσιαλιστών (του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης) Πέδρο Σάντσεζ, ο οποίος θέλει να εκτοπίσει τον Μαριάνο Ραχόι στις εκλογές του Δεκεμβρίου, δήλωσε πως ο Μας πρέπει να αποδεχθεί πως απέτυχε να εξασφαλίσει εντολή για ανεξαρτησία και να εργαστεί ώστε να «θεραπευτούν» οι διχασμοί που προκάλεσε στην κοινωνία της Καταλονίας η εκστρατεία του.

Άλλαξε ο εκλογικός χάρτης

Το Juntus pel Si κέρδισε 72 έδρες στη περιφερειακή βουλή των 135 εδρών, γεγονός που τους δίνει τον έλεγχο του νομοθετικού σώματος, ωστόσο η πλειοψηφία των ψηφοφόρων αρνήθηκαν να στηρίξουν το σχέδιό τους για ρήξη με την Ισπανία. Το αποτέλεσμα των εκλογών δημιουργεί δίλημμα και για το CUP, που εξασφάλισε 10 έδρες και το οποίο διαφοροποιείται από το κόμμα του Μας σε ζητήματα οικονομικής πολιτικής, αλλά και στο θέμα του χρονισμού της απόσχισης.

Σημειώνεται πως ο εκλογικός χάρτης της Καταλονίας έχει αλλάξει από τις τελευταίες εκλογές, το 2012, με το Λαϊκό Κόμμα του Ραχόι να χάνει σχεδόν το ήμισυ της εκπροσώπησής της, ενώ το Ciudadanos σχεδόν τριπλασίασε τον αριθμό των βουλευτών του. Το Podemos, που δεν υπήρχε το 2012, κέρδισε περισσότερες ψήφους από το κόμμα του Ραχόι, ενώ το CUP τριπλασίασε τον αριθμό των εδρών του.

Το αποτέλεσμα των εκλογών στην Καταλονία, την δεύτερη πολυπληθέστερη περιοχή της Ισπανίας, αναμένεται να επηρεάσει την πορεία των γενικών εκλογών που θα πραγματοποιηθούν στη χώρα τον Δεκέμβριο.

Τα δυο κυρίαρχα κόμματα της Ισπανίας, το κυβερνών Λαϊκό Κόμμα και οι Σοσιαλιστές της αντιπολίτευσης, έχασαν δεκάδες χιλιάδες ψήφων σε σύγκριση με την προηγούμενη εκλογική αναμέτρηση του 2012.

Απογοητευτικά ήταν τα αποτελέσματα και για το Podemos, που εξασφάλισε το 9% των ψήφων, ποσοστό σημαντικά χαμηλότερο έναντι των πανεθνικών περιφερειακών και τοπικών εκλογών που πραγματοποιήθηκαν τον Μάιο.

Από τα κόμματα που αντιτίθενται στην ανεξαρτησία της Καταλονίας, το Ciudadanos κέρδισε το 18% των ψήφων.

Η επόμενη μέρα

Παρά τη νίκη των αυτονομιστών, οι αναλυτές πιστεύουν πως το πιθανότερο αποτέλεσμα των εκλογών θα είναι να αναγκαστούν οι αρχές της Καταλονίας και της Ισπανίας να ξεκινήσουν διάλογο.

Οι Καταλανοί που τάσσονται υπέρ της ανεξαρτησίας της περιοχής –η οποία έχει δική της γλώσσα και κουλτούρα- θεωρούν πως η Καταλονία είναι «έθνος» και όχι «εθνικότητα» -όπως αναγνωρίζεται στο Ισπανικό Σύνταγμα- και ως εκ τούτου θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να έχουν δικό τους κράτος. Παράλληλα, καθώς πρόκειται για μια από τις πλουσιότερες περιοχές της Ισπανίας, η Καταλονία δείχνει έντονη δυσφορία για τις μεγάλες μεταφορές φορολογικών εσόδων προς τις φτωχότερες περιοχές της χώρας –ιδιαίτερα λόγω της κρίσης.

Από την άλλη πλευρά, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως η πλειονότητα των Καταλανών επιθυμεί να παραμείνει εντός της Ισπανίας αν υπάρξει πιο ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς για την Καταλονία αλλά και νόμοι που θα παρέχουν καλύτερη προστασία για τη γλώσσα και τον πολιτισμό της περιοχής.

Πάντως, για να προχωρήσει το σχέδιο της αυτονόμησης της Καταλονίας, θα χρειαστούν αρκετές ημέρες, ή και εβδομάδες.

Το σχέδιο αυτό προβλέπει τέσσερα βήματα: το πρώτο θα είναι να κηρύξουν την έναρξη της διαδικασίας ανεξαρτητοποίησης. Το δεύτερο θα είναι να ζητήσουν από τους Καταλανούς να συμμετέχουν σε διαδικασία που θα οδηγήσει δημοψήφισμα για νέο σύνταγμα. Το τρίτο βήμα προβλέπει τη δημιουργία από μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας των δομών εκείνων που χρειάζεται το νέο κράτος, όπως νέο δικαστικό σύστημα, κεντρική τράπεζα και στρατός. Τέλος, η διαδικασία, που δεν θα πρέπει να υπερβεί χρονικά τους 18 μήνες, θα καταλήξει σε κήρυξη ανεξαρτησίας της Καταλονίας.

Το Ισπανικό Σύνταγμα ωστόσο απαγορεύει την απόσχιση. Έτσι, η κεντρική κυβέρνηση της Ισπανίας θα χρησιμοποιήσει το Σύνταγμα για να εμποδίσει τα σχέδια των Καταλανών αυτονομιστών.

Εξάλλου, τόσο οι πολιτικοί αναλυτές όσο και οι πολιτικοί θεωρούν πως η «αναμέτρηση» Ισπανίας-Καταλονίας μπορεί να επιλυθεί με νέο διάλογο μεταξύ των αρχών, που θα οδηγούσε σε καλύτερο φορολογικό καθεστώς για την Καταλονία και σε αυξημένες δαπάνες για υποδομές εκεί. Πολλοί υποστηρίζουν επίσης πως είναι απαραίτητη μια ευρεία αναθεώρηση του Συντάγματος, που θα περιλαμβάνει συγκεκριμένα άρθρα για την προστασία της γλώσσας και του πολιτισμού των Καταλανών, η οποία θα εγκριθεί μέσω εθνικού δημοψηφίσματος.

Σημειώνεται πως ούτε οι επενδυτές θεωρούν άμεσο, ουσιαστικό ρίσκο το ενδεχόμενο απόσχισης της Καταλονίας.