Ανατολική Αττική: Τα Δασαρχεία και οι βαριές αμέλειες για δάση και ιδιοκτήτες!

Ούτε το δάσος ούτε το… δέντρο φαίνεται να βλέπουν στη Διεύθυνση Δασών Ανατολικής Αττικής, όπου εκτός από τον οικολογικό και φυσικό κίνδυνο μιας σοβαρής πυρκαγιάς, εκκρεμούν σοβαρά ζητήματα για νόμιμες ιδιοκτησίες που εντάσσονται στους «αναστημένους» Δασικούς Χάρτες.

Δεδομένου ότι κομβικό ρόλο στη διαδικασία των ενστάσεων και των αποχαρακτηρισμών παίζουν οι κατά τόπους Γενικές Διευθύνσεις Δασών και Αγροτικών Υποθέσεων, το Εuro2day.gr απευθύνθηκε στους καθ’ ύλην αρμόδιους, με σειρά ερωτημάτων τόσο για τη διαδικασία που προηγήθηκε της ανάρτησης των δασικών χαρτών όσο και για την κατάσταση που διαμορφώνεται μετά για χιλιάδες ιδιοκτήτες, προκειμένου να λάβει απαντήσεις.

Μετά δε τη μεσολάβηση της καταστροφικής κακοκαιρίας «Μήδεια» τέθηκε επίσης σειρά ερωτημάτων για τις πρόνοιες που έχει λάβει η Διεύθυνση Δασών Ανατολικής Αττικής, καθώς η ανησυχία δημάρχων, κατοίκων και απλών πολιτών για την κατάσταση των δασών της Αττικής εντείνεται.

Αξίζει να σημειωθεί πως η προσπάθεια επικοινωνίας με τη Διεύθυνση Δασών Ανατολικής Αττικής ξεκίνησε λίγο πριν το Πάσχα (μέσα στον Απρίλιο του 2021), ώστε να υπάρξει επαφή με τον επικεφαλής κ. Αναστάσιο Καλπαξίδη και να βρεθεί μια ηλεκτρονική διεύθυνση αποστολής των ερωτημάτων. Το συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο εστάλη πρώτη φορά στις 14 Μαΐου, επαναπροωθήθηκε στις 14 Ιουνίου, και μετά από απανωτές οχλήσεις, οι όποιες γραπτές απαντήσεις ήρθαν σε γνώση του Εuro2day.gr μόλις στις... 5 Ιουλίου 2021.

Ο κίνδυνος πυρκαγιάς και οι «πρόνοιες» της Διεύθυνσης Δασών  

Απευθύναμε ερωτήσεις που αφορούσαν στη διαχείριση τόνων κομμένων κλαδιών και κορμών δέντρων μετά το πέρασμα της κακοκαιρίας στα εναπομείναντα δάση της Αττικής, ιδίως ενόψει του καλοκαιριού και του κινδύνου πυρκαγιών. Ρωτήσαμε, αν υπάρχει η αναγκαία υλικοτεχνική υποδομή και το προσωπικό τόσο στη Διεύθυνση Δασών Ανατολικής Αττικής όσο και στα υποκείμενα δασαρχεία, ή αν έχουν γίνει ενέργειες σε συντονισμό με τα αρμόδια υπουργεία και την Πολιτική Προστασία, ώστε να θωρακιστούν οι υπηρεσίες στο απευκταίο σενάριο.

Επί λέξει, η Διεύθυνση Δασών Ανατολικής Αττικής απάντησε τα παρακάτω, στα οποία δεν διευκρινίζεται αν οι πόροι και τα κονδύλια για την αποκατάσταση των δασικών εκτάσεων ήταν αρκετά, ούτε αν οι εργασίες από τρίτους φορείς έχουν ολοκληρωθεί, ούτε ποιες εκτάσεις καλύπτουν. Όλα αυτά εν μέσω θέρους και με την πρώτη πυρκαγιά στην Αττική, στην περιοχή του Βαρνάβα, να έχει ξεσπάσει (ανήκει στο Δασαρχείο Καπανδριτίου). Για τον καθαρισμό περιοχών, δε, δασικής βλάστησης ή και βλάστησης σε ζώνες μίξης του δάσους με τον οικιστικό ιστό, οι σχετικές μελέτες «αναμένουν τη χρηματοδότησή τους».

Αναλυτικότερα:

«Για το οικονομικό έτος 2021, εγκρίθηκε με την αριθμ. 3971/26-01-2021 Απόφαση του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής, το πρόγραμμα έργων και εργασιών Δημόσιας Δασοπονίας της Δ/νσης Δασών Αν. Αττικής για τις περιοχές αρμοδιότητας των δασαρχείων Πεντέλης, Πάρνηθας, Καπανδριτίου και Λαυρίου και η εκτέλεσή του θα γίνει από αναδόχους (μέσω δημοσίων συμβάσεων από τις αναθέτουσες αρχές που είναι τα Δασαρχεία), σύμφωνα με τις εκάστοτε ανάγκες, προτεραιότητες και διαθέσιμες πιστώσεις από τις διάφορες πηγές χρηματοδότησης, όπως είναι οι Δημόσιες Επενδύσεις (ΠΔΕ), τον Ειδικό Φορέα- Πράσινο Ταμείο.

Τα Δασαρχεία, ως αναθέτουσες αρχές και επιβλέποντες των έργων, φροντίζουν για την καλή εκτέλεσή τους από τους αναδόχους.

Για το 2021 γίνεται άμεσα προκήρυξη έργων και εργασιών από τα Δασαρχεία της αρμοδιότητάς μας, σύμφωνα με τον προγραμματισμό που εγκρίθηκε από τη Δ/νση Συντονισμού & Επιθεώρησης Δασών, τις εγκεκριμένες μελέτες και τις μελέτες που θα συνταχθούν και ανάλογα με τις διατειθέμενες πιστώσεις.

Οι εργασίες περιλαμβάνουν δασοκομικές εργασίες καθαρισμών αντιπυρικής προστασίας, συντηρήσεις δασικού οδικού δικτύου και αντιπυρικών ζωνών, απομάκρυνση μπάζων, απορριμμάτων από δάση και δασικές εκτάσεις.

Σύμφωνα με την αριθμ. 34052/5-5-2021 Απόφαση Αναπληρωτή Υπ. Εσωτερικών (ΑΔΑ: 9Γ6Ξ46ΜΤΛ6-Χ2Ι), έγινε κατανομή του ποσού των 16.910.000 ευρώ στους Δήμους της Επικράτειας για την κάλυψη δράσεων πυροπροστασίας σε δάση και δασικές εκτάσεις σε συνεργασία με τις κατά τόπους δασικές υπηρεσίες (Δασαρχεία). Σχετική και η αριθμ. 49746/1536/24-5-2021 εγκύκλιος του ΥΠΕΝ με υπογραφή του Υφ. Περιβάλλοντος κ. Αμυρά προς την Κεντρική Ένωση Δήμων της Χώρας και τους Δήμους.

Για τον σκοπό αυτό, κατ' εφαρμογήν της αριθμ. 3771/10-5-2021 Απόφασης του Γ.Γρ. Πολιτικής προστασίας περί κήρυξης σε Κατάσταση Ειδικής Κινητοποίησης Πολ. Προστασίας σε περιοχές της Περιφέρειας Αττικής μεγάλης επικινδυνότητας εκδήλωσης δασικών πυρκαγιών, καθώς και σχετικών εγκυκλίων δίνεται η δυνατότητα στους Ο.Τ.Α. για εργασίες που αφορούν τη διενέργεια καθαρισμών και απομάκρυνσης της συσσωρευμένης βιομάζας, αποτέλεσμα των πρόσφατων δυσμενών καιρικών φαινομένων καθώς και συντηρήσεις δασικών οδών, με τη συνδρομή όλων των Δασαρχείων της αρμοδιότητάς μας, κατά το μέτρο δυνατό, καθώς η Δασική Υπηρεσία δεν διαθέτει πλέον το απαραίτητο δασικό προσωπικό (δασεργάτες) ή και τα μέσα για την πλήρη εκτέλεση τέτοιου είδους εργασιών.

Σε κάθε περίπτωση, για δασικές εκτάσεις της περιοχής ευθύνης μας, έχουν συνταχθεί από τα αρμόδια Δασαρχεία Πεντέλης, Πάρνηθας, Καπανδριτίου και Λαυρίου, μελέτες διαχείρισης της δασικής βλάστησης και καθαρισμών παρόδιας δασικής βλάστησης ή και βλάστησης σε ζώνες μίξης του δάσους με τον οικιστικό ιστό, οι οποίες έχουν εγκριθεί, έχουν επιλεγεί και έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης του ΥΠΑΤ και αναμένεται η χρηματοδότησή τους».

Η ενεργή διαχείριση και οι... εθελοντές

Πέραν του επείγοντος, όσον αφορά την κατάσταση των δασών, απευθύνθηκε ερώτηση που αφορά στη γενικότερη διαχείριση των περιαστικών δασών της Αττικής, επισημαίνοντας τόσο την εγκατάλειψη παλαιότερων πρακτικών (π.χ. ελεγχόμενη υλοτόμηση) όσο και πρακτικές που ακολουθούνται στην Ευρώπη και αφορούν σε κίνητρα γεωργικής εκμετάλλευσης, που θα οδηγούσαν υπό την εποπτεία των Δασαρχείων και των αρμόδιων υπηρεσιών στη συνεπή φροντίδα των δασών, απομακρύνοντας τους κινδύνους αυτανάφλεξης ή σκόπιμης πυρκαγιάς.

Η εντελώς αόριστη και γενικόλογη απάντηση στα ζητήματα που αφορούν την ενεργή διαχείριση των δασικών εκτάσεων συνίσταται στο ότι «τα δάση της Αν. Αττικής δεν είναι παραγωγικά, αλλά έχουν χαρακτήρα προστατευτικό και χρησιμοποιούνται ως χώροι αναψυχής, ενώ υπάρχει ένα μεγάλο δίκτυο μονοπατιών που προσφέρονται για δραστηριότητες όπως περπάτημα, ορεινή ποδηλασία, κ.λπ.». Στην πράξη, είναι γνωστό πως ομάδες εθελοντών πολιτών σε κάθε δασική περιοχή ζητούν σε ετήσια βάση «αποκατάσταση» σημείων εντός των εκτάσεων (άνοιγμα μονοπατιών, διαχείριση ρεμάτων κ.α.), και πυρασφάλεια...

Οι ιδιοκτησίες, οι αεροφωτογραφίες του... 1945 και τα λάθη στους δασικούς χάρτες

Πέρα από την προστασία των δασικών εκτάσεων αλλά και των οικισμών που μοιραία γειτνιάζουν με αυτές, τέθηκε και το μεγάλο ζήτημα που ενέσκηψε μετά τη δημοσιοποίηση των Δασικών Χαρτών, για τις οικιστικές πυκνώσεις, δηλαδή ιδιοκτησίες -κυρίως κατοικίες- που εν πολλοίς περιλαμβάνονται εντός των δασικών εκτάσεων. Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με στοιχεία του ΥΠΕΝ, οι οικιστικές πυκνώσεις στην Αττική καταλαμβάνουν 115.873 στρέμματα, ωστόσο σημαντικό μέρος αυτών είναι απολύτως νόμιμες ιδιοκτησίες (δεν αφορούν δηλαδή σε αυθαίρετα).

Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι οικισμοί του Αγίου Στεφάνου, της Άνοιξης κ.α., οι οποίοι σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία δεν είναι νομίμως οριοθετημένοι και κατά τις αρμόδιες Δασικές Υπηρεσίες είναι δασικές περιοχές, παρόλο που υπάρχουν μέσα σ’ αυτές χιλιάδες νόμιμες οικοδομικές άδειες. Στις περιοχές αυτές εκτελούνται έργα υποδομών (π.χ. αποχέτευση) επιχορηγούμενα από την Ε.Ε., ενώ επί δεκαετίες αναπτύσσεται κατασκευαστική και οικονομική δραστηριότητα κάθε τύπου.

Απευθυνόμενοι στη Διεύθυνση Δασών Ανατ. Αττικής και ειδικότερα στον επικεφαλής κ. Αναστάσιο Καλπαξίδη, ρωτήσαμε το προφανές. Γιατί όλα αυτά τα χρόνια, οι αρμόδιες υπηρεσίες δεν ανακόπτουν επεμβάσεις και έργα αστικών υποδομών εντός του «δάσους»;

Απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα δεν δόθηκε, ωστόσο ούτε και στην πιο εξειδικευμένη ερώτηση όσον αφορά την αντίφαση, η Διεύθυνση Ανατολικής Αττικής να έχει εκδώσει διοικητικές πράξεις αποχαρακτηρισμού ιδιοκτησιών (μετά την κατάθεση των νομιμοποιητικών εγγράφων από τους ιδιώτες), αλλά αυτές να μην έχουν συμπεριληφθεί τελικώς στους πρόσφατους Δασικούς Χάρτες, πετώντας στην ουσία μια σειρά διαδικασιών στο καλάθι των αχρήστων και θέτοντας τους ιδιοκτήτες εκ νέου σε ανασφάλεια.

Στις απαντήσεις της, η Διεύθυνση Δασών Ανατολικής Αττικής παραδέχεται ότι το καλοκαίρι του 2020, σε εφαρμογή εγκυκλίου του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κάλεσε τους ενδιαφερόμενους να συγκεντρώσουν διοικητικές πράξεις που αφορούν την ιδιοκτησία τους (Οικοδομικές Άδειες, Πράξεις Αποχαρακτηρισμού, Τοπογραφικές αποτυπώσεις και εμπειρογνωμοσύνες κ.α.), προκειμένου αυτές να ληφθούν υπόψη και να εξαιρεθούν αυτές οι ιδιοκτησίες από τον Δασικό Χάρτη της περιοχής.

«Όσον αφορά την αναμόρφωση των αναρτημένων ή θεωρημένων δασικών χαρτών, για να ληφθούν υπόψη υπάρχουσες διοικητικές πράξεις, η Δ/νση Δασών Αν.Αττικής στις 23/7/2020 προέβη στην πρόσκληση υποβολής ατομικών διοικητικών πράξεων για την αναμόρφωση των δασικών χαρτών κατ’ εφαρμογή της Υ.Α.64663/2956/3-7-2020 (B’ 2773). Στη συνέχεια προχώρησε στην αναμόρφωση - επικαιροποίηση κι ανάρτηση των δασικών χαρτών κατ’ εφαρμογή σχετικών διατάξεων του ν. 4685/2020 (Α' 92), στους οποίους συμπεριλήφθησαν πλήθος διοικητικών πράξεων, τα οποία ήταν αποδεκτά σύμφωνα με εφαρμοστικές εγκυκλίους και οδηγίες του ΥΠΕΝ, ενώ υπήρξε ένας αριθμός αιτημάτων τα οποία δεν ήταν συμβατά με τις προϋποθέσεις που έθετε η σχετική Υ.Α (και δεν αγνοήθηκαν), ώστε να συμπεριληφθούν στην αναμόρφωση των δασικών χαρτών της Π.Ε. Αν. Αττικής».

Παρ' όλα αυτά, οι δασικοί χάρτες της περιοχής εμφανίζουν αεροφωτογραφίες του 1945 (!) και επιπλέον δεν διευκρινίζεται εκ μέρους της Διεύθυνσης ποιες διοικητικές πράξεις έγιναν δεκτές και ποιες δεν ήταν συμβατές (και άρα αποδεκτές σε σχέση με τα όσα ορίζει ο νόμος, οι υπουργικές αποφάσεις ή οι εγκύκλιοι), καθώς και γιατί δεν ελήφθησαν υπόψη διοικητικές πράξεις που είχαν εκδοθεί προηγουμένως από τα κατά τόπους Δασαρχεία!

Δεδομένου ότι τα Δασαρχεία παραμένουν κρίσιμος φορέας του αποχαρακτηρισμού ιδιοκτησιών, θα ανέμενε κανείς πιο συγκεκριμένες απαντήσεις επί των θεμάτων που αφορούν ολόκληρες περιοχές της Αττικής, που θεωρούνται από τον μέσο πολίτη ως προάστια της Αθήνας.

Αντ’ αυτού, η Διεύθυνση Δασών Ανατολικής Αττικής πετά το «μπαλάκι» στους πιο πάνω, δηλαδή την ηγεσία του ΥΠΕΝ, εκτιμώντας πως όλα θα λυθούν μέσω της διαδικασίας που έχει ορίσει η πολιτική ηγεσία, προκειμένου να λύσει προβλήματα ετών, που εν πολλοίς δημιουργήθηκαν και από την αδυναμία των υπηρεσιών του Δημοσίου να ανταποκριθούν στη δουλειά τους. Δηλαδή την ορθή συμπερίληψη διοικητικών πράξεων, διαδικασία για την οποία δεν ευθύνονται οι πολίτες.

«Στο στάδιο που διανύουμε κι αφορά την 6μηνη παράταση υποβολής αντιρρήσεων, που έχει δοθεί από τον Υφυπουργό Περιβάλλοντος, οποιαδήποτε σφάλματα προέκυψαν από την ανάρτηση των δασικών χαρτών θα διορθωθούν, εφαρμόζοντας τεχνικές και διαδικασίες σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις περί δασικών χαρτών, σχετικές εγκυκλίους και οδηγίες του ΥΠΕΝ, όπως λόγου χάρτη πρόδηλα σφάλματα ή μέσω των αρμόδιων επιτροπών ΕΠΕΑ δασικών χαρτών».

Τι είχε ρωτήσει το Euro2day.gr

Ενδεικτικά παραθέτουμε παρακάτω αυτούσιες τις ερωτήσεις στις οποίες λάβαμε τις παραπάνω... «απαντήσεις». 

Ερωτήσεις προς τη διεύθυνση Δασών

1. Μετά τις πρόσφατες αναρτήσεις δασικών χαρτών, το ερώτημα είναι γιατί η υπηρεσία σας στους δασικούς χάρτες που αναρτά δεν έχει συμπεριλάβει τις διοικητικές πράξεις που εξαιρούν ιδιοκτησίες (πράξεις αποχαρακτηρισμού) και τις οποίες έχει εκδώσει η ίδια. Δεν είναι οξύμωρο η Διεύθυνση Δασών να χαρακτηρίζει δασικές εκτάσεις για τις οποίες η ίδια έχει εκδώσει διοικητικές πράξεις που λένε ότι δεν είναι δασικές;

2. Το καλοκαίρι του 2020, η Διεύθυνση σε εφαρμογή εγκυκλίου του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας κάλεσε μέσα στον Αύγουστο και μάλιστα σε πολύ ασφυκτική προθεσμία, όλους τους ενδιαφερόμενους να συγκεντρώσουν διοικητικές πράξεις που αφορούν την ιδιοκτησία τους (Οικοδομικές Άδειες, Πράξεις Αποχαρακτηρισμού, Τοπογραφικές αποτυπώσεις και εμπειρογνωμοσύνες κ.α.), προκειμένου αυτές να ληφθούν υπόψη και να εξαιρεθούν αυτές οι ιδιοκτησίες από τον δασικό χάρτη. Εκατοντάδες ή ίσως και χιλιάδες ιδιοκτήτες ανταποκρίθηκαν ακόμα και μέσα σ' αυτή τη στενή προθεσμία του Αυγούστου. Παρ' όλα αυτά στις όποιες αναρτήσεις έχουν γίνει μέχρι τώρα προκύπτει ότι τα στοιχεία αυτά κατά πάσα πιθανότητα αγνοήθηκαν και αναρτήθηκαν ουσιαστικά οι αεροφωτογραφίες του 1945. Γιατί συνέβη αυτό; Χαρακτηριστική προς τούτο είναι η επιστολή του Δημάρχου Ραφήνας - Πικερμίου κου Μπουρνού Ε. προς τον Υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γ. Αμυρά.

3. Είναι γεγονός ότι τα εναπομείναντα δάση της Αττικής έχουν αφεθεί στο έλεός τους, σε μια διαδικασία φυσικής αναδάσωσης. Είναι γεγονός ότι δεν υπάρχει πια δασική υπηρεσία να παρακολουθεί την ανάπτυξη αυτών των δασών όπως γινόταν παλαιότερα. Μέτρα όπως η ελεγχόμενη υλοτόμηση με σκοπό την ανανέωση και ανάπτυξη του δάσους, απ’ όσο γνωρίζουμε, δεν εφαρμόζονται πλέον. Το ερώτημα είναι το εξής: Γιατί δεν αντιμετωπίζεται τουλάχιστον το περιαστικό δάσος της Αττικής ως μια εν δυνάμει γεωργική καλλιέργεια που μπορεί να προσφέρει ξυλεία, ρητίνες, βιομάζα κ.α. υποπροϊόντα του δάσους, έτσι ώστε οι οποιοιδήποτε εκμεταλλευτές του να φροντίζουν εκ των πραγμάτων την ομαλή ανάπτυξή του, υπό την εποπτεία και τις εντολές των υπηρεσιών σας και το δάσος να παραμένει καθαρό και συντηρημένο, με τον κίνδυνο αυτανάφλεξης να απομακρύνεται ως ενδεχόμενο; Το μοντέλο αυτό εφαρμόζεται στην πλειοψηφία των περιαστικών δασών τουλάχιστον της κεντρικής Ευρώπης κι έτσι το δάσος συντηρείται, παραμένει καθαρό, αναπτύσσεται και παράγει πλούτο. Αντίθετα, η μη συντήρησή του ενέχει τον κίνδυνο της φυσικής ανανέωσής του, η οποία μπορεί μαζί της να πάρει και περιουσίες πολιτών (μέσω πυρκαγιάς - αυτανάφλεξης).

4. Υπάρχει μια ολόκληρη σειρά οικισμών στην Ανατολική Αττική, με χαρακτηριστικότερα παραδείγματα αυτά του Αγίου Στεφάνου, της Άνοιξης κ.α., οι οποίοι σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία δεν είναι νομίμως οριοθετημένοι και κατά το Δασαρχείο είναι δασικές περιοχές, παρόλο που υπάρχουν μέσα σ’ αυτές χιλιάδες νόμιμες οικοδομικές άδειες. Στις περιοχές αυτές εκτελούνται έργα υποδομών (π.χ. αποχέτευση) επιχορηγούμενα από την Ε.Ε. με εκατομμύρια ευρώ. Το ερώτημα είναι γιατί οι υπηρεσίες του Δασαρχείου (π.χ. το δασονομείο του Αγίου Στεφάνου) δεν έχουν επέμβει μέχρι σήμερα να σταματήσουν τα έργα αυτά, αφού είναι γνωστό ότι δεν έχουν λάβει κανενός είδους περιβαλλοντική εξαίρεση από το Δασαρχείο και αυτό τις θεωρεί δασικές περιοχές;

5. Κατόπιν του πρωτόγνωρου καιρικού φαινομένου της «Μήδειας», που έχει οδηγήσει σε τεράστιες ποσότητες κομμένων δέντρων και κλαδιών στα περιαστικά δάση, αυξάνοντας σύμφωνα με τους τοπικούς Δήμους, αλλά και ανεξάρτητους ειδικούς, κατακόρυφα τον κίνδυνο πυρκαγιών κατά τη θερινή περίοδο, τι μέτρα έχουν ληφθεί προκειμένου να αντιμετωπιστεί αυτός ο κίνδυνος, ώστε να μη βρεθούμε μπροστά σε «νέο Μάτι»;

6. Τι υλικοτεχνική υποδομή και προσωπικό διαθέτει σήμερα για αντίστοιχους σκοπούς η Διεύθυνση Δασών Ανατολικής Αττικής και τα υποκείμενα δασαρχεία; Έχουν γίνει ενέργειες σε συντονισμό με τα αρμόδια υπουργεία και την πολιτική προστασία, ώστε να ενισχυθεί, αν χρειάζεται, το δυναμικό αυτό;