Oι εξελίξεις και η οικονομική - πολιτική κρίση στην Ελλάδα δημιουργούν κλίμα φόβου όχι μόνο για τις ελληνικές μετοχές, αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη, στέλνοντας δείκτες και τίτλους στα σχοινιά!

Η αυτόματη αλλαγή κλίματος και πλεύσης στις ευρωπαϊκές αγορές μετοχών, με αφορμή αρχικά την πρόταση του πρωθυπουργού κ. Γ. Παπανδρέου για δημοψήφισμα, ενισχύθηκε ακόμα περισσότερο από τους φόβους για την κατάρρευση της κυβέρνησης.

Η επίλυση του σύνθετου ελληνικού προβλήματος δεν φαίνεται άμεση και τα παραπάνω τρόμαξαν ακόμη περισσότερο τους επενδυτές σε ολόκληρη την Ευρώπη. Στο ταμπλό του Χρηματιστηρίου της Αθήνας, η αγορά υποδέχθηκε τις εξελίξεις με πτώση 7% και με μαζικό τραπεζικό sell-off. Η παραμονή της αγοράς γύρω από τα χαμηλότερα επίπεδα των 18 ετών δίνει έμφαση με τον πλέον σαφή τρόπο ότι το φως στο τούνελ είναι μακρυά.

Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, θα πρέπει να έχουμε πάντα υπόψη ότι η αλλαγή σκηνικού μπορεί να προκαλέσει ανά πάσα στιγμή βίαιες ανοδικές αντιδράσεις, υπό τη λογική του πιεσμένου ελατηρίου, ειδικά αν υπάρξει και κατακόρυφη αύξηση της συναλλακτικής δραστηριότητας.

Η εγχώρια εικόνα

Όσοι περίμεναν την ανοδική κίνηση στην εγχώρια αγορά, έπειτα από τόσο καιρό υποαπόδοσης σε σχέση με τις ευρωπαϊκές αγορές, με αρωγό και τη λύση που προτάθηκε στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής, απογοητεύθηκαν πλήρως. Ταυτόχρονα, το ανοδικό κρεσέντο των ξένων αγορών διακόπηκε βίαια, αφού τα περί δημοψηφίσματος έφεραν τις αγορές σε κατάσταση αγωνίας για το μέλλον του ευρώ και της ευρωζώνης.

Στην εγχώρια εικόνα, από τη μια πλευρά, η αγορά στις τρέχουσες αποτιμήσεις με έναν τρόπο έχει υπολογίσει και το haircut από το πρόγραμμα ανταλλαγής ομολόγων στον τραπεζικό κλάδο, ενώ οι λοιπές μετοχές προεξοφλούν σενάρια ιδιαίτερα επαχθή σε αυτά τα επίπεδα τιμών, με τις αποτιμήσεις που έχουν διαμορφωθεί να είναι εξόφθαλμα χαμηλές σε πολλές περιπτώσεις.

Σημαντικό ρόλο θα παίξει η ύπαρξη ή μη νέων πωλητών, αφού σε μεγάλο βαθμό από τις ελληνικές μετοχές έχουν αποχωρήσει ή έχουν μειώσει αισθητά τις θέσεις τους σημαντικοί «παίκτες».

Παράλληλα, στοιχείο κρίσιμο θα είναι ο ρόλος των εχόντων short θέσεις στην εγχώρια αγορά μετοχών. Ένα βασικό επιχείρημα θα είναι ότι μια διαφαινόμενη επίλυση του προβλήματος θα επιφέρει έντονη ανοδική αντίδραση, ειδικά στους τίτλους των τραπεζών, οπότε το υποχρεωτικό short covering μπορεί να επιφέρει ανοδικό rebound.

Ωστόσο, καθαρά τεχνικά ο Γενικός Δείκτης της Σοφοκλέους δεν μπόρεσε να προσεγγίσει τους μέσους όρους των 50 ημερών και παραμένει με αρνητικό momentum, ενώ κάθε ράλι που έχει πραγματοποιηθεί τους τελευταίους μήνες έχει εξελιχθεί ουσιαστικά σε bull trap.

Οι ξένες αγορές

Οι ευρωπαϊκές αγορές και ειδικά ο γερμανικός δείκτης DAX, o βρετανικός δείκτης FTSE 100 και ο δείκτης OMX έδειξαν τον δρόμο με τις καλύτερες επιδόσεις, προεξοφλώντας τα πιθανά οφέλη από την ευρωπαϊκή Σύνοδο Κορυφής. Ο ευρωπαϊκός δείκτης-βαρόμετρο Euro Stoxx διέσπασε τη σημαντική αντίσταση των 2.375 μονάδων με στόχο τις 2.500 μονάδες.

Οι ευρωπαϊκές αγορές, ωστόσο, μετά και τις εξελίξεις στην Ελλάδα, «βρήκαν» ισχυρή αφορμή και εισέρχονται σε νέα φάση, για την οποία οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι το ανοδικό σκέλος για το 2011 ως επί το πλείστον το έχουμε ήδη δει.

Στην Ευρώπη, και ειδικά στον τραπεζικό κλάδο, η ισχυρή ανοδική ορμή από τα τέλη Σεπτεμβρίου έχει οδηγήσει τον δείκτη Euro Stoxx Banks στα επίπεδα των 120 μονάδων. Από τις 100 μονάδες και πλέον ο στόχος των 130 μονάδων είναι ορατός, ωστόσο σε αυτό το επίπεδο εκτιμάται ότι τελειώνει και το ανοδικό σενάριο για τις ευρωπαϊκές τράπεζες.

Για τον δείκτη-βαρόμετρο της Ευρώπης, τον γερμανικό DAX, η κίνηση πάνω από τις 6.300 μονάδες οδήγησε έως τα υψηλά των 6.483 μονάδων μετά τα αποτελέσματα της Συνόδου Κορυφής, που δείχνουν ότι αποτελούν το μέγιστο επίπεδο για την ώρα, αφού δεν μπόρεσε να τα διασπάσει.

Οι εξελίξεις στο ελληνικό ζήτημα και η διάσπαση των 6.000 μονάδων πτωτικά με ισχυρούς όγκους συναλλαγών δίνει την αίσθηση ότι οι 5.750 μονάδες θα δοκιμαστούν εκ νέου. Η ελβετική αγορά και ο δείκτης SMI δεν επέδειξαν την ίδια ανοδική τροχιά στη διάρκεια του ράλι των μετοχών και δείχνει ότι η κίνησή του θα είναι χαμηλότερα, προς τις 5.400 μονάδες.
Παράλληλα, και στην απέναντι πλευρά του Ατλαντικού, ο S&P 500 και ο Dow Jones Industrial Average δεν υποδέχθηκαν με «χαρά» τις εξελίξεις.

Ο δείκτης S&P 500 δείχνει ότι στις επόμενες εβδομάδες ολοκληρώνει τον ανοδικό του σχηματισμό μέχρι και τις 1.300 μονάδες. Ωστόσο, η κίνηση κάτω από τις 1.220 μονάδες μπορεί να επιταχύνει την πτωτική κίνηση του δείκτη σε χαμηλότερα επίπεδα, έως και τα πρόσφατα χαμηλά των 1.115 μονάδων.

Οι δύο παγίδες

Οι αγορές βρίσκονται σε ένα κρίσιμο σημείο καμπής, αλλά, πέραν της αρνητικής τεχνικής συγκυρίας, υπάρχουν πολλά και ισχυρά επιχειρήματα τόσο από την αισιόδοξη πλευρά όσο και από τις «αρκούδες». Σε ένα τέτοιο ευμετάβλητο περιβάλλον, οι παγίδες που κρύβονται μπορεί να είναι αρκετές και όχι απαραίτητα εμφανείς.

Πέραν της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους που αποτελεί τον υπ’ αριθμόν ένα κίνδυνο των μετοχικών αγορών ανά τον κόσμο, υπάρχει και το θέμα της παγκόσμιας ανάπτυξης.

Από τη μια πλευρά, οι ενδείξεις ότι η ανάκαμψη έχει αρχίσει μπορούν κάλλιστα να αποδειχθούν φρούδες, αν η καταναλωτική ζήτηση δεν αρχίσει να ενισχύεται ενδογενώς.

Παράλληλα, μια δεύτερη παγίδα, με διττή ωστόσο όψη, μπορεί να είναι ο τομέας των επιχειρηματικών κερδών (Earnings Per Share - EPS). Οι θετικές αναθεωρήσεις των κερδών που παρατηρούνται από τα μέσα Μαΐου για την πλειονότητα των αγορών και ειδικά των αμερικάνικων, ως αποτέλεσμα των πρώιμων ενδείξεων οικονομικής ανάπτυξης, μπορεί να είναι τελικά υπερβολικές αν δεν επιταχυνθεί ο ρυθμός της πραγματικής οικονομικής ανάπτυξης στα επόμενα 2 - 3 τρίμηνα.

Στην άλλη πλευρά του νομίσματος, αν η ανάπτυξη επιταχυνθεί, μπορεί οι τωρινές εκτιμήσεις κερδοφορίας να αναθεωρηθούν ανοδικά σε σημαντικό βαθμό, στοιχείο το οποίο θα μειώσει εκ νέου τους δείκτες αποτίμησης, δημιουργώντας εκ νέου μια εικόνα ελκυστικών αποτιμήσεων. Σε αυτήν την περίπτωση, η υπάρχουσα ρευστότητα που διοχετεύεται αφειδώς στο σύστημα μπορεί να προκαλέσει έναν ακόμα ανοδικό σχηματισμό στις τιμές των μετοχών.

Η τελευταία παγίδα μπορεί να προκύψει από τις αποδόσεις των μετοχικών αγορών. Παρά το ράλι των τελευταίων ημερών, από τις αρχές του έτους η πλειονότητα των αγορών εξακολουθεί να σημειώνει απώλειες. Στην Ευρώπη, ο δείκτης DJ Stoxx 600 με απόδοση -12% από την αρχή του έτους εξακολουθεί να σημειώνει απώλειες της τάξεως του 24% σε διάστημα 52 εβδομάδων.

Αυτό το στοιχείο αποκαλύπτει ότι η απόσταση που έχει διανυθεί είναι μικρή για να αισθάνονται ασφαλείς οι επενδυτές για το τέλος της πτώσης, αλλά από την άλλη τα περιθώρια ανόδου, στο θετικό σενάριο, παραμένουν ιδιαίτερα υψηλά.

* Οι σχετικοί πίνακες που αφορούν στις αποδόσεις των μετοχικών αγορών στην Ευρώπη και στην τεχνική εικόνα των βασικών δεικτών δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη: "Συνοδευτικό Υλικό".