** Τα αποτελέσματα 2010 όλων των εισηγμένων δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη: "Συνοδευτικό Υλικό".

Oι ζημίες-ρεκόρ που ανακοίνωσαν για το 2010 οι εισηγμένες εταιρείες προκαλούν έντονη ανησυχία στο επενδυτικό κοινό της Σοφοκλέους, όχι μόνο γι’ αυτό καθεαυτό το μέγεθός τους αλλά και εξαιτίας του ότι οι συνθήκες στην αγορά έχουν επιδεινωθεί δραματικά μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2011.

Όσο και αν κάποιοι υποστηρίζουν πως ορισμένες εισηγμένες είτε επέλεξαν να βγάλουν στη φόρα «σκελετούς του παρελθόντος» είτε ψαλίδισαν τις επιδόσεις τους για να αποφύγουν το μέρισμα και τη φορολογία, η αλήθεια είναι ότι οι αδύναμοι κρίκοι είναι πολλοί και μέσα στη φετινή χρονιά θα δούμε και deals αλλά και λουκέτα...

Η «επόμενη μέρα», λοιπόν, για τους επενδυτές του Χ.Α. κρίνεται άκρως ενδιαφέρουσα, καθώς θα πρέπει να εκτιμήσουν σωστά όχι μόνο πότε είναι η κατάλληλη περίοδος για αγορές στη Σοφοκλέους αλλά και το πώς θα επιλέξουν τις εταιρείες εκείνες που τελικά θα βγουν ενισχυμένες μετά το τέλος της ύφεσης, όποτε και αν έρθει αυτό.

Τα αποτελέσματα των εισηγμένων εταιρειών στο Χ.Α. για το 2010 απεικονίζουν ανάγλυφα το μέγεθος της οικονομικής κρίσης που πλήττει την ελληνική οικονομία:

* Οι τράπεζες (πλην των κυπριακών Κύπρου και Marfin-Λαϊκή) για τρίτη συνεχόμενη χρονιά δεν θα διανείμουν μέρισμα, ενώ ο πήχης των κερδών έπεσε ακόμη χαμηλότερα, παρά το γεγονός ότι τα περισσότερα κρατικά ομόλογα που διαθέτουν αποτιμώνται σε τιμές κτήσης.

* Τα «χρυσωρυχεία» του κλάδου της ιδιωτικής υγείας (Υγεία, ΙΑΣΩ, Ιατρικό Αθηνών, Euromedica), τον οποίο πολλοί αναλυτές θεωρούσαν αμυντικό απέναντι στην κρίση, υποχρεώθηκαν όλα σε ζημιογόνα αποτελέσματα.

* Ακόμη χειρότερη φαίνεται η κατάσταση στον χώρο της ακτοπλοΐας και δεν είναι τυχαίες οι μεγάλες αυξήσεις κεφαλαίου που δρομολογήθηκαν σε αυτόν (Attica Group, ANEK, ΝΕΛ).

* Στον κατασκευαστικό τομέα καταποντίστηκαν τα κέρδη ακόμη και των τριών μεγαλύτερων ομίλων (ΕΛΛΑΚΤΩΡ, ΓΕΚΤΕΡΝΑ, J&P Άβαξ), δείχνοντας ότι σε περιόδους έντονης οικονομικής κρίσης ακόμη και οι πλέον ισχυροί αναγκάζονται... να βρέξουν τα πόδια τους. Όσο για τις μικρότερες δυνάμεις του κλάδου, το περυσινό έτος συνέχισαν να δίνουν τη μάχη της επιβίωσης.

* Στην πληροφορική, το 2010 ήταν η δεύτερη συνεχόμενη χρονιά χωρίς δημόσια έργα και με τις τράπεζες και τους μεγάλους πελάτες του ιδιωτικού τομέα να είναι «κουμπωμένοι» απέναντι σε μεγάλες παραγγελίες.

* Στις τηλεπικοινωνίες είδαμε τη ζήτηση να μειώνεται, τον ανταγωνισμό να οξύνεται, τα τιμολόγια να σημειώνουν πτώση, τον ΟΤΕ να βλέπει για άλλη μία χρονιά τις επιδόσεις του να υποχωρούν και τους υπόλοιπους «παίκτες» (Forthnet, Hellas On Line κ.ά.) να συνεχίζουν να καταγράφουν ζημίες.

Άλλος ένας κλάδος που υπέφερε ιδιαίτερα από την κρίση ήταν αυτός του εμπορίου και ιδίως οι εταιρείες εκείνες που δεν προσφέρουν είδη πρώτης ανάγκης, όπως:

* Αυτοκίνητα και μοτοσικλέτες: ζημίες στον Σφακιανάκη και στη Μοτοδυναμική, κέρδη -κυρίως μη επαναλαμβανόμενα- για την Πετρόπουλος.
* Έπιπλα: σημαντική υποχώρηση κερδών για τη Fourlis, ζημίες για τις Sato, Δρομέα, Βαράγκη.
* Ένδυση: μεγάλες ζημίες για τις Sprider, Δούρο και Ridenco, για πρώτη φορά αποτέλεσμα που αρχίζει από μείον για την Ελβέ Ενδυμάτων, περιορισμένες απώλειες για τη Μινέρβα.
* Τα χειρότερα όμως όλων καταγράφηκαν στον κλάδο των media. Όλες οι εισηγμένες εταιρείες υποχρεώθηκαν σε ζημιογόνο αποτέλεσμα και μάλιστα σε αρκετές από αυτές το «κοντέρ» έγραψε νούμερα που σοκάρουν (π.χ. ΔΟΛ, Πήγασος, Τεγόπουλος, Τηλέτυπος κ.ά.), για να μην αναφερθούμε στην περίπτωση του Alter, που δεν κατάφερε να εκδώσει λογιστικές καταστάσεις και τέθηκε («προσωρινά») εκτός διαπραγμάτευσης.
* Όσο για τον χώρο της κλωστοϋφαντουργίας, αυτός είναι συνηθισμένος στις ζημίες, οι οποίες ωστόσο σε πολλές περιπτώσεις πέρυσι ήταν μειωμένες λόγω της μικρής ανάκαμψης που φαίνεται ότι παρουσιάζει.

--- H... εκδίκηση της οικοδομής

Μεγάλες απώλειες κατέγραψε σειρά εισηγμένων στο Χ.Α. εξαιτίας της δυσμενούς συγκυρίας στον τομέα των ακινήτων και της ισοπέδωσης στην οικοδομική δραστηριότητα. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι:

* Οι επιχειρήσεις του χώρου των ακινήτων (Lamda Development, Pasal, Eurobank Properties, Trastor, Reds) υποχρεώθηκαν σε μεγάλες ζημίες λόγω των απομειώσεων που πραγματοποίησαν στις αξίες των ακινήτων τους. Πάντως, οι περισσότερες από αυτές τα πήγαν αρκετά καλά -χάρη στη σύνθεση του χαρτοφυλακίου τους- στο λειτουργικό κομμάτι τους.

* Η μεγάλη μείωση της οικοδομικής δραστηριότητας επηρέασε πτωτικά τη ζήτηση για τσιμέντο (ζημιογόνο αποτέλεσμα για την ΑΓΕΤ Ηρακλής), για αλουμίνιο (Αλουμύλ, Βιοκαρπέτ, ΕΤΕΜ κ.ά.), για χάλυβα (ΣΙΔΕΝΟΡ, Μπήτρος, EΛΑΣΤΡΟΝ, Αφοί Κορδέλλου κ.ά.), για δομικά υλικά (Μαθιός), για ξύλο (Shelman, Interwood, Ακρίτας) κ.λπ. Το σχετικά θετικό στοιχείο για τις εταιρείες του μεταλλουργικού κλάδου είναι ότι το 2010 οι τιμές των μετάλλων αυξήθηκαν, οπότε πούλησαν με μεγαλύτερο μικτό περιθώριο και έτσι κατάφεραν να περιορίσουν τις ζημίες τους, παρά την πολύ χαμηλή ζήτηση.

--- Ποιες έσωσαν την παρτίδα

Οι επιχειρήσεις που τα πήγαν καλά μέσα στο περυσινό έτος ήταν οι εξαγωγικές, δηλαδή αυτές που κατευθύνουν το μεγαλύτερο τμήμα των πωλήσεών τους σε χώρες του εξωτερικού. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι αυτά των Coca Cola Τρία Έψιλον, Frigoglass, S&B Βιομηχανικά Ορυκτά, Μυτιληναίος, Μέτκα, ΕΛΒΑΛ, Eurodrip, Πλαστικά Κρήτης, Καρέλια κ.ά.

Υπήρξαν φυσικά και εταιρείες που βασίστηκαν στη σημαντική γεωγραφική τους διαφοροποίηση και έτσι περιόρισαν ως έναν βαθμό τις απώλειες της εσωτερικής αγοράς, όπως η Τιτάν, η Σαράντης, η Kleemann, τα Μάρμαρα Κυριακίδη, ο Ικτίνος, τα Πλαστικά Θράκης, η Flexopack, η Cyclon κ.λπ.

Μία ακόμη κατηγορία εισηγμένων που φαίνεται να τα κατάφερε καλά το 2010 -σε γενικές γραμμές τουλάχιστον- ήταν τα λεγόμενα «κρατικόχαρτα»: είτε η μονοπωλιακή θέση τους είτε οι περικοπές που έγιναν στο λειτουργικό τους κόστος τους έδωσαν τη δυνατότητα για την επίτευξη πολύ σημαντικής κερδοφορίας: οι ΟΠΑΠ, ΟΛΘ, ΔΕΗ, ΕΥΑΘ αποτελούν ενδεικτικά παραδείγματα.

Αρκετά καλά, παρά την πτώση της οικοδομικής δραστηριότητας, τα πήγε και ο κλάδος των καλωδίων, χάρη στις εξαγωγές καθώς και στην αυξημένη ζήτηση που προέκυψε από την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Έτσι, είδαμε σημαντική βελτίωση στις οικονομικές επιδόσεις των εταιρειών Nexans Ελλάς και Ελληνικά Καλώδια.

Πέραν αυτών, υπήρξαν και μεμονωμένες περιπτώσεις επιχειρήσεων από διάφορους τομείς που κατάφεραν είτε να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους είτε να διατηρήσουν σε σαφώς ικανοποιητικό επίπεδο την κερδοφορία τους.

* Στον κλάδο της μεταλλουργίας, αναφέρουμε τη Mevaco που επέστρεψε σε κερδοφόρο πορεία.
* Στον χώρο των χημικών, η Ελτον Χημικά φαίνεται να κερδίζει μερίδια αγοράς και να διατηρεί σχεδόν αλώβητη την κερδοφορία της παρά την οικονομική κρίση.
* Πολύ ικανοποιητικά κέρδη σημείωσε και η Revoil, λόγω της επέκτασης των δραστηριοτήτων της στον τομέα της ναυτιλίας.
* Στον χώρο των γαλακτοβιομηχανιών, η Κρι Κρι πέρυσι διατήρησε το μεγαλύτερο τμήμα των κερδών της.
* Στις αρτοβιομηχανίες, σε μία περίοδο προβλημάτων για τη Nutriart και την Elbisco, η Καραμολέγκος συνεχίζει να διατηρεί την κερδοφορία της και να διανέμει κάποιο μέρισμα.
* Η Autohellas για ένα ακόμη έτος κατέγραψε υψηλή κερδοφορία, ακόμη και αν δεν συνυπολογιστούν τα έκτακτα κέρδη από την πώληση της συμμετοχής της στην Avis και παρά το γεγονός ότι πέρυσι ήταν κακή τουριστική χρονιά.
* Η Ευρωπαϊκή Πίστη είναι από τις λίγες ασφαλιστικές επιχειρήσεις που σημείωσαν κέρδη και αύξηση της παραγωγής το 2010, ενώ ανοδικοί είναι οι στόχοι της και για τη φετινή χρονιά.
* Η εταιρεία πληροφορικής MLS πέρυσι διατήρησε το μεγαλύτερο μέρος της κερδοφορίας της και τώρα εντείνει τις προσπάθειές της για επέκταση των δραστηριοτήτων της εκτός Ελλάδας.
* Οι Μύλοι Λούλη είχαν μία ακόμη καλή χρονιά το 2010.

--- Η επόμενη μέρα

Το σύνολο των επιχειρηματιών διαπιστώνει ότι η κρίση βαθαίνει το α΄ φετινό εξάμηνο και οι περισσότεροι αμφιβάλλουν για το κατά πόσον η πορεία της αγοράς θα σταθεροποιηθεί μέσα στο δεύτερο μισό του 2011.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες, οι κυριότερες αντιδράσεις των εταιρειών είναι οι εξής:

* Επιδιώκουν να στρέψουν ολοένα και μεγαλύτερο μέρος των εργασιών τους εκτός Ελλάδας, προκειμένου να μειώσουν την εξάρτησή τους από την εγχώρια αγορά.
* Προσπαθούν να περιορίσουν δραστικά το λειτουργικό τους κόστος, προσαρμόζοντας τα έξοδά τους στο χαμηλότερο επίπεδο της ζήτησης (κλείσιμο δικτύων, μειώσεις ενοικίων, απολύσεις προσωπικού κ.λπ.).
* Επιχειρούν να επαναδιαπραγματευτούν τα δάνειά τους με τις τράπεζες, ζητώντας μετατροπή των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεών τους σε μακροπρόθεσμες, ακόμη και σε περιπτώσεις όπου δεν έχουν τηρηθεί οι συμβατικοί όροι (covenants) ορισμένων δανείων.
* Σκοπεύουν να δώσουν έμφαση στις ταμειακές ροές τους, μειώνοντας όσο το δυνατόν τα αποθέματα, περιορίζοντας τη μέση περίοδο πίστωσης των πελατών και αποφεύγοντας όσο μπορούν τον κίνδυνο των επισφαλειών.
* Εξετάζουν την αύξηση του μετοχικού τους κεφαλαίου με καταβολή μετρητών ή την έκδοση μετατρέψιμων ομολογιών, με στόχο είτε να εκμεταλλευτούν πιθανές ευκαιρίες στην κρίση είτε να περιορίσουν την έκθεσή τους προς τις τράπεζες.

Πάντως, παράγοντες της αγοράς επισημαίνουν πως οι επόμενοι εννέα μήνες έως τη λήξη του 2011 θα είναι κρίσιμοι για μεγάλο αριθμό εταιρειών, με αποτέλεσμα να δούμε και deals και λουκέτα.

Σύμφωνα με τους ίδιους κύκλους, οι επιπτώσεις στο μέτωπο των επιχειρήσεων θα ήταν πολύ πιο έντονες και πολύ πιο άμεσες αν οι τράπεζες δεν έσπευδαν στις περισσότερες περιπτώσεις να ρυθμίσουν ήδη από το 2009 δάνεια εταιρειών, προσφέροντας «επιμήκυνση» στους πελάτες τους.

Παρ’ όλα αυτά, οι αντοχές πολλών επιχειρήσεων έχουν εξασθενήσει επικίνδυνα και τα αποθέματα δυνάμεων που έχουν είναι ιδιαίτερα περιορισμένα. Κάποιες από αυτές θα πουληθούν έναντι... πινακίου φακής ή θα εισφέρουν το ενεργητικό τους σε άλλες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όμως, το λουκέτο είναι πολύ πιθανό πως δεν θα αποφευχθεί...

ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΟ ΤΟ Δ΄ ΤΡΙΜΗΝΟ

Το δ΄ τρίμηνο του 2010, έτσι όπως καταγράφηκε από τους επίσημους δείκτες της ελληνικής οικονομίας, είναι μέχρι στιγμής το χειρότερο από πλευράς ρυθμού ύφεσης (-6,6%).

Επίσης, είναι πλέον και το χειρότερο από πλευράς κερδών, αφού καταγράφηκαν ζημίες 2,4 δισ. ευρώ, ανεβάζοντας μέχρι στιγμής τον ετήσιο λογαριασμό των ζημιών στα 2,93 δισ., μέγεθος που θα ξεπεράσει με μεγάλη άνεση τα 3 δισ. ευρώ εφόσον δημοσιεύσουν οι Ατλάντικ
(-100 εκατ. ευρώ στο εννεάμηνο) και Alter (-20 εκατ. ευρώ).

Τα μεγέθη της χρήσης έχουν επηρεαστεί έντονα από τις μεγάλες απομειώσεις συμμετοχών και παγίων στις οποίες προχώρησαν αρκετές επιχειρήσεις, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη MIG (1,8 δισ. ευρώ) και την Alapis (960 εκατ. ευρώ).

Μικρότερης -αλλά καθόλου αμελητέας- έκτασης αναπροσαρμογές εύλογης αξίας έχουν πραγματοποιήσει οι Βωβός, Sciens, Σιδενόρ, Lamda Development, Μαΐλλης, Trastor και Pasal, ενώ σημαντικές επισφαλείς απαιτήσεις ή ζημίες προηγούμενων χρήσεων καταγράφονται στην Εμπορική, στη Γενική, στην ATEbank, στον ΟΤΕ, στον κλάδο υγείας και στις κατασκευαστικές εταιρείες.

Εάν προστεθεί και η έκτακτη εισφορά των 700 εκατ. ευρώ που ενσωματώθηκε στα δύο πρώτα τρίμηνα του 2010, τότε η συνολική εικόνα των 164 ζημιογόνων επιχειρήσεων αφορά σε ζημίες 6,7 δισ. ευρώ, έναντι κερδών 3,78 δισ. ευρώ που κατέγραψαν οι υπόλοιπες 101 εισηγμένες. Τα περιθώρια κέρδους έχουν διαλυθεί.

Οι εταιρείες της μικρής κεφαλαιοποίησης δουλεύουν με ιδιαίτερα χαμηλά νούμερα (2,4% - 2,8%), όταν μια απόσταση ασφαλείας από την τελική γραμμή είναι της τάξεως του 8% - 10%. Μόνο οι επιχειρήσεις της μεγάλης κεφαλαιοποίησης έχουν διασώσει κάπως την κατάσταση των λειτουργικών περιθωρίων (14,09%), περιορίζοντας κατά περίπου 300 μονάδες βάσης τις απώλειες από τα περυσινά μεγέθη τους.

Ο κύκλος εργασιών, αν και εμφανίζεται ενισχυμένος κατά 4%, έχει επηρεαστεί από την αύξηση των φόρων που έχουν ενσωματωθεί στις τιμές των προϊόντων και από τις μεγάλες ανατιμήσεις λόγω των ειδικών φόρων στα καύσιμα. Εάν εξαιρεθεί ο κλάδος διύλισης, ο τζίρος μειώθηκε 2% (76,4 δισ.), μέγεθος το οποίο θα πρέπει να μειωθεί τουλάχιστον 150 - 200 μ.β. επιπλέον εφόσον συνεκτιμηθούν οι δύο φετινές αυξήσεις του ΦΠΑ.

Τι επηρέασε τα μεγέθη του δ΄ τριμήνου: 

* Το περιορισμένο εισόδημα προς κατανάλωση εξαιτίας της μείωσης του 13ου μισθού. 
* Η εγχώρια ύφεση και το αυξημένο κόστος παραγωγής λόγω του πετρελαίου. 
* Η διάθεση περιορισμού του φορολογητέου εισοδήματος, που οδήγησε σε μεγάλες απομειώσεις σε συμμετοχες, στα ακίνητα και στα πάγια. 
* Το εγχώριο αρνητικό χρηματιστηριακό κλίμα, που διατήρησε το ζημιογόνο αποτέλεσμα για τις επενδυτικές εταιρείες. 
* Η θετική συγκυρία τιμών σε μέταλλα, πετρέλαιο και αγροτικά προϊόντα, που βελτίωσε τα περιθώρια κέρδους λόγω των υψηλών αποθεμάτων.

** Τα αποτελέσματα 2010 όλων των εισηγμένων δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη: "Συνοδευτικό Υλικό".