Aκολουθώντας τις προκλήσεις που έρχονται στην Ευρωπαϊκή Κεφαλαιαγορά με τις πρωτοβουλίες της Ε.Ε. για την απλοποίηση των διασυνοριακών συναλλαγών, το Χρηματιστήριο της Αθήνας προχώρησε στη δημιουργία του συστήματος ΧΝΕΤ, με το οποίο επιχειρείται η διασύνδεσή του με τις κυριότερες ανεπτυγμένες αγορές της Ευρώπης και της Αμερικής και σταδιακά, στο δ΄ τρίμηνο του έτους, με τις βασικότερες υπό ανάπτυξη γειτονικές οικονομίες, προσφέροντας νέες δυνατότητες τόσο στους εγχώριους όσο και στους ξένους επενδυτές.
 
Στην ίδια ακριβώς κατεύθυνση υλοποιείται και η μετατροπή του Ελληνικού Αποθετηρίου σε Investor CSD (καταχώριση αξιών του εξωτερικού στο ΣΑΤ), αξιοποιώντας το νέο νομικό πλαίσιο και τη συμμετοχή του ομίλου ΕΧΑΕ στο joint venture των ευρωπαϊκών αποθετηρίων με την επωνυμία Link Up Markets.

Οι υπηρεσίες του Investor CSD είναι συμπληρωματικές και εντάσσονται στο σύστημα ΧΝΕΤ. Στην ουσία, μέσω του ΧΝΕΤ θα παρέχεται η δυνατότητα στα μέλη του Χ.Α. και στις ΕΠΕΥ - τράπεζες να εκτελούν με ανταγωνιστικό κόστος εκκαθάριση και διακανονισμό συναλλαγών σε ξένες αγορές.

Επιπρόσθετα, σε ένα διεθνές περιβάλλον, που άλλαξε ουσιαστικά σελίδα μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers, παρέχεται και ουσιαστική ασφάλεια προς τους επενδυτές, οι οποίοι θα βλέπουν στο αποθετήριο το χαρτοφυλάκιό τους και τα ξένα προϊόντα.

Με το ΧΝΕΤ θα συγκεντρώνονται και θα διοδεύουν εντολές προς εκτέλεση, εκκαθάριση και διακανονισμό διασυνοριακών συναλλαγών των χρηματιστηριακών εταιρειών, στις υποστηριζόμενες ξένες αγορές (αγορές ΧΝΕΤ). Οι συναλλαγές θα εκτελούνται, θα εκκαθαρίζονται και θα διακανονίζονται σε αγορές του εξωτερικού με τη διαμεσολάβηση «ανταποκριτών-παρόχων» (Global/Local ΧΝΕΤ Agents και CSDs), με τους οποίους θα συνεργάζεται ο όμιλος ΕΧΑΕ.

Οι αγορές ΧΝΕΤ

Οι υποστηριζόμενες αγορές στο σύστημα ΧΝΕΤ αφορούν:

* Στις ανεπτυγμένες αγορές της Ευρώπης και της Αμερικής, για τις οποίες έχουν εκφράσει ενδιαφέρον τα μέλη του Χ.Α. που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα και στην Κύπρο, όπως και εκείνα των γειτονικών αγορών που ενδιαφέρονται να συνδεθούν με το ΧΝΕΤ στη δεύτερη φάση. Οι ανεπτυγμένες αγορές με τις οποίες συνδέεται το Χ.Α. αφορούν στα χρηματιστήρια των ΗΠΑ, της Γερμανίας, στο Euronext (Γαλλία, Ολλανδία, Βέλγιο, Πορτογαλία) και των χωρών Βρετανίας, Ελβετίας, Ιταλίας, Ισπανίας, Δανίας, Φινλανδίας, Νορβηγίας και Σουηδίας.

Καθώς όμως στις παραπάνω αγορές είναι διαπραγματεύσιμα και άλλα προϊόντα όπως π.χ. ETFs (διαπραγματεύσιμα αμοιβαία κεφάλαια) στον χρυσό ή σε μετοχές αναδυόμενων αγορών κ.λπ., οι Έλληνες επενδυτές θα έχουν πλέον και νέες επενδυτικές δυνατότητες. Παράλληλα, οι Αρχές του Χ.Α. εξετάζουν τη δυνατότητα, αν διαπιστωθεί ικανό ενδιαφέρον από το εσωτερικό για ορισμένους επιμέρους τίτλους, και τη διενέργεια εξωχρηματιστηριακών συναλλαγών σε μετοχές που μπορεί να είναι διαπραγματεύσιμες και σε ξένες αγορές.

* Στις γειτονικές υπό ανάπτυξη αγορές για τις οποίες έχουν εκφράσει ενδιαφέρον τα μέλη του Χ.Α. που δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό (remote members - εξ αποστάσεως μέλη) όπως και όσα δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα και στην Κύπρο. Σταδιακά, εντός του δ΄ τριμήνου του 2010 το Χρηματιστήριο της Αθήνας θα συνδεθεί με τα χρηματιστήρια Bucharest Stock Exchange (BSE) της Ρουμανίας, Bulgarian Stock Exchange (BSE - Sofia) της Βουλγαρίας, Belgrade Stock Exchange (BELEX) της Σερβίας, Banja Luka Stock Exchange (BLSE) της Βοσνίας, Egyptian Exchange (EGX) της Αιγύπτου, Amman Stock Exchange (ASE) της Ιορδανίας, MSE της πΓΔΜ και Albanian Government Bonds (OTC) της Αλβανίας.

Ανταποκριτές-πάροχοι

Οι συνεργαζόμενοι ανταποκριτές-πάροχοι (ΧΝΕΤ Agents), που διαμεσολαβούν για τις διασυνοριακές συναλλαγές μέσω του ΧΝΕΤ, διακρίνονται σε:

* Χοrder Agents: εξασφαλίζουν άμεση πρόσβαση στην εκτέλεση συναλλαγών στις αγορές του εξωτερικού - δεν θα υπάρχουν αποκλειστικές συνεργασίες ανά αγορά.

* Xsettle Αgents: λειτουργούν ως χειριστές των λογαριασμών του ΧΝΕΤ στα αποθετήρια του εξωτερικού, με τα οποία το ΣΑΤ δεν θα έχει άμεση σύνδεση (CSD links). Για τον χειρισμό των λογαριασμών στα ξένα αποθετήρια δεν μπορεί να χρησιμοποιούνται περισσότεροι του ενός agents ανά αγορά.

Υπηρεσίες ΧΝΕΤ

Μέσω του ΧΝΕΤ (με τη χρήση των υφιστάμενων «εργαλείων») από τον όμιλο ΕΧΑΕ θα παρέχονται στα μέλη οι ακόλουθες υπηρεσίες (υπηρεσίες ΧΝΕΤ):

* Διόδευσης εντολών για εκτέλεση σε αγορές του εξωτερικού (υπηρεσία Xorder).

* Αναμετάδοσης πληροφορίας ξένων αγορών (υπηρεσία InBroker), σε συνδυασμό και με δυνατότητα εντολοδοσίας (υπηρεσία InBroker+) μέσω της ανωτέρω υπηρεσίας Xorder: από το Χρηματιστηριακό Κέντρο Θεσσαλονίκης (ΧΚΘ).

*Εκκαθάρισης και ανάληψης - διαχείρισης κινδύνου των συναλλαγών του ΧΝΕΤ και γνωστοποίησης υποχρεώσεων διακανονισμού (υπηρεσία Xsettle): από τη νέα Εταιρεία Εκκαθάρισης Συναλλαγών Χρηματιστηρίου Αθηνών (ΕΤΕΚ ή ATHEX Clear).

* Διακανονισμού και θεματοφυλακής (υπηρεσία Investor CSD): από την Ελληνικά Χρηματιστήρια (ΕΧΑΕ) ως Αποθετήριο (CSD), η οποία θα λειτουργεί ως global custodian για τα μέλη στις υποστηριζόμενες αγορές ΧΝΕΤ.

Η τεχνολογική πλατφόρμα

Το δίκτυο ΧΝΕΤ αναπτύσσεται από τον όμιλο ΕΧΑΕ ως τεχνολογική πλατφόρμα για την παροχή στα μέλη υπηρεσιών πρόσβασης σε ξένες αγορές, αξιοποιώντας τις υφιστάμενες υποδομές (τεχνολογικές και λειτουργικές) πρόσβασης στο Χ.Α. και στο ΧΑΚ. Το Χρηματιστήριο Αθηνών όπως και οι υπόλοιπες εταιρείες του ομίλου ΕΧΑΕ δεν διαθέτουν άδεια για την παροχή υπηρεσιών απευθείας εκτέλεσης χρηματιστηριακών συναλλαγών (brokerage services).
 
Επίσης, δεν προβλέπεται να γίνει αίτηση για την απόκτηση τέτοιας άδειας, τουλάχιστον στο βραχυμεσοπρόθεσμο μέλλον. Κατά συνέπεια, τα μέλη του Χ.Α. που επιθυμούν να εκτελέσουν συναλλαγές για λογαριασμό πελατών τους σε ξένες αγορές μέσω του δικτύου XNET απαιτείται να καταρτίζουν διμερείς συμβάσεις (broker-to-broker) με τους αντίστοιχους Xorder Agents, στο πλαίσιο λειτουργίας του XNET.

Στο πλαίσιο αυτό, το Χ.Α. μέσω της υπηρεσίας Xorder παρέχει την τεχνολογική υποδομή για τη συγκέντρωση εντολών από τα μέλη και τη διόδευσή τους στους ανταποκριτές της επιλογής τους. Επιπλέον, χρησιμοποιώντας τις υφιστάμενες λειτουργίες και τους μηχανισμούς υποστήριξης που διαθέτει (π.χ. help desk), το Χ.Α. θα προσφέρει υποστήριξη πρώτου επιπέδου (first level support) σε όλα τα μέλη του για τις παρεχόμενες υπηρεσίες XNET. Μέσω του ίδιου μηχανισμού θα πραγματοποιούνται και άλλες διοικητικές ή διαχειριστικές εργασίες (π.χ. KYC) επικουρικά στον Xorder Αgent.

Η τράπεζα χρηματικού διακανονισμού

Μέσω της υλοποίησης του Investor CSD, η ΕΧΑΕ θα ενεργεί ως κεντρικός θεματοφύλακας όλων των μελών του Χ.Α. καθώς επίσης και του οίκου εκκαθάρισης. Κατά συνέπεια, θα τηρεί στο ΣΑΤ (registry) τους τίτλους όλων των επενδυτών που συμμετέχουν στις υποστηριζόμενες αγορές του δικτύου XNET.
 
Για τις ανάγκες του χρηματικού διακανονισμού των συναλλαγών μέσω του ΧΝΕΤ η ΕΧΑΕ θα ορίσει μια Εμπορική Τράπεζα ως τράπεζα χρηματικού διακανονισμού (cash settlement bank), για πληρωμές σε ξένο νόμισμα, όπου τα μέλη θα τηρούν αντίστοιχους λογαριασμούς. Όσον αφορά στις πληρωμές σε ευρώ, θα χρησιμοποιείται το υφιστάμενο πλαίσιο μέσω της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ), το οποίο ισχύει και για τον χρηματικό διακανονισμό των συναλλαγών στην αγορά αξιών Χ.Α.
 
Επίσης, η νέα εταιρεία ΕΤΕΚ, ως οίκος εκκαθάρισης του ομίλου ΕΧΑΕ, σχεδιάζεται να καθίσταται ο νομικός αντισυμβαλλόμενος (legal counterparty) απέναντι στον Xorder Agent για κάθε συναλλαγή που αυτός θα εκτελεί για λογαριασμό πελάτη κάποιου μέλους του Χ.Α., στις υποστηριζόμενες αγορές XNET.

Αυτή η σχέση συνεπάγεται ότι η ΕΤΕΚ θα εγγυάται απέναντι στον Xorder Agent για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων του μέλους ως προς τον διακανονισμό των συναλλαγών. Προκειμένου να υποστηρίξει αυτές τις λειτουργίες, η ΕΤΕΚ θα δημιουργήσει αυτόνομο χώρο εκκαθάρισης για το δίκτυο XNET, για τον οποίο θα ισχύουν αυτοτελείς διαδικασίες διαχείρισης κινδύνου και υπολογισμού ασφαλειών.

Στο ανωτέρω πλαίσιο τα μέλη-χειριστές ΣΑΤ:

* Μέσω της υπηρεσίας Xorder-ODL και της σύμβασης (broker-to-broker) με τον αντίστοιχο Xorder Agent θα μπορούν να στέλνουν εντολές προς εκτέλεση στις υποστηριζόμενες αγορές ΧΝΕΤ.

* Μέσω της υπηρεσίας Xsettle και των ίδιων λειτουργιών ΣΑΤ που ισχύουν και για την αγορά αξιών Χ.Α. θα μπορούν να ενεργούν προς την ΕΤΕΚ για την εκκαθάριση των συναλλαγών τους μέσω του XNET, στο αντίστοιχο πλαίσιο διαχείρισης κινδύνου.

* Μέσω της υπηρεσίας Investor CSD και των ίδιων λειτουργιών ΣΑΤ που ισχύουν και για την αγορά αξιών Χ.Α. θα μπορούν να ενεργούν για τον διακανονισμό των συναλλαγών τους μέσω του XNET αλλά και για OTC συναλλαγές επί ξένων τίτλων εκτός του ΧΝΕΤ, καθώς και για υπηρεσίες θεματοφυλακής. Επισημαίνεται πως ειδικά για τον διακανονισμό OTC συναλλαγών επί ξένων τίτλων έχει επεκταθεί αντίστοιχα η υφιστάμενη λειτουργικότητα του ΣΑΤ (χρήση μέσω αρχείου και οθονών).

ΥΠΗΡΕΣΙΑ XORDER

Η υπηρεσία Xorder παρέχει στα μέλη τη δυνατότητα διόδευσης εντολών για εκτέλεση στις υποστηριζόμενες χρηματιστηριακές αγορές του εξωτερικού μέσω της υποδομής (Xorder System) του δικτύου XNET και του συνεργαζόμενου ανταποκριτή - Xorder Agent της επιλογής του μέλους.

Η διόδευση εντολών και η λήψη πληροφορίας σχετικά με την εκτέλεση μιας εντολής (order/trade confirmations) μέσω της υπηρεσίας Xorder πραγματοποιούνται όπως και για τις εντολές στο ΟΑΣΗΣ. Η διαφορά είναι πως οι εντολές για την κατάρτιση συναλλαγών σε ξένους τίτλους στις υποστηριζόμενες αγορές ΧΝΕΤ διοδεύουν στην τεχνολογική υποδομή Xorder System (αντί στο ΟΑΣΗΣ) προκειμένου να περάσουν στη συνέχεια προς εκτέλεση στον συνεργαζόμενο Xorder Agent (που έχει επιλέξει το μέλος).

ΥΠΗΡΕΣΙΑ XSETTLE

Η υπηρεσία Xsettle περιλαμβάνει το σύνολο των διαδικασιών και ενεργειών που μεσολαβούν από την κατάρτιση της συναλλαγής μέσω XNET μέχρι και την οριστική καταχώριση των αποτελεσμάτων της συναλλαγής στη μερίδα του τελικού επενδυτή στο ΣΑΤ.
Παρέχεται στους χειριστές ΣΑΤ - μέλη του Χ.Α. που διενεργούν συναλλαγές μέσω του XNET από την ΕΤΕΚ και με την προϋπόθεση ότι οι τελευταίοι έχουν αγοράσει από την ΕΧΑΕ τις υπηρεσίες Investor CSD για τις αγορές του XNET.

Οι παραπάνω διαδικασίες είναι παρόμοιες με αυτές που απολαμβάνουν σήμερα τα μέλη του χρηματιστηρίου για τις συναλλαγές που διενεργούν στο Χ.Α. και εκκαθαρίζονται από την ΕΤΕΚ.

Για να είναι εφικτή η παραπάνω περιγραφόμενη παροχή υπηρεσιών Xsettle, η ΕΤΕΚ θα αναλαμβάνει έναντι του Xorder Agent, που εκτελεί τις εντολές στο εξωτερικό, τον κίνδυνο των μελών του χρηματιστηρίου από τις συναλλαγές που διενεργούν μέσω του XNET.

Αυτό πρακτικά σημαίνει πως για την παροχή της συγκεκριμένης υπηρεσίας η ΕΤΕΚ θα υπολογίζει και θα αποδίδει όριο συναλλαγών XNET στα μέλη της, με βάση αντίστοιχη κάλυψη που θα παρέχεται στην ΕΤΕΚ.

Για συναλλαγές σε ευρώ θα βρίσκεται σε χρήση η υφιστάμενη υποδομή λογαριασμών στην Τράπεζα της Ελλάδος που χρησιμοποιείται και για τον διακανονισμό των συναλλαγών επί ελληνικών αξιών.

Όσον αφορά στις συναλλαγές σε άλλα νομίσματα, απαιτείται το άνοιγμα χρηματικού λογαριασμού από τον χειριστή στο αντίστοιχο νόμισμα σε Εμπορική Τράπεζα που θα ορίσει η ΕΧΑΕ ως τράπεζα χρηματικού διακανονισμού. Κατά τα λοιπά, ο χρηματικός διακανονισμός θα γίνεται με την ίδια διαδικασία με την οποία πραγματοποιείται σήμερα, προσαρμοσμένη απλώς στους αντίστοιχους χρόνους που επιβάλλουν η οικεία αγορά και η διαφορά της ώρας.

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ INVESTOR CSD

Με τον όρο Υπηρεσίες Investor CSD εννοούνται οι υπηρεσίες που σχεδιάζει να παρέχει η ΕΧΑΕ στους χειριστές ΣΑΤ προκειμένου να πετύχει:

* Την καταχώριση και παρακολούθηση στο ΣΑΤ, με λογιστικές εγγραφές των δικαιούχων κινητών αξιών του εξωτερικού που έχουν αποϋλοποιηθεί ή έχουν ακινητοποιηθεί, σύμφωνα με το δίκαιο που διέπει την έκδοσή τους και τηρούνται σε άλλο μητρώο άυλων ή ακινητοποιημένων τίτλων.

* Τις διαδικασίες καταχώρισης στο ΣΑΤ των πράξεων και συναλλαγών επί άυλων κινητών αξιών, που τηρούνται σε λογιστική μορφή στο ΣΑΤ, καθώς και καταχώρισης των πάσης φύσεως μεταβολών επί των άυλων αυτών κινητών αξιών.

Τα πλεονεκτήματα που προκύπτουν για τους χειριστές της ΕΧΑΕ, οι οποίοι θα χρησιμοποιήσουν τις υπηρεσίες, αφορούν κυρίως στην παροχή της δυνατότητας να διακανονίζουν τις διασυνοριακές συναλλαγές που εκτελούνται μέσω του XNET (υπηρεσία Xsettle) καθώς και τυχόν άλλες έξω από αυτό συναλλαγές ή μεταβιβάσεις επί κινητών αξιών του εξωτερικού (υπηρεσία OTC διακανονισμού) που εκτελούν οι πελάτες τους (π.χ. μεταφορά χαρτοφυλακίου, παροχή ενεχύρων κ.λπ.) με γνώριμο σε αυτούς τρόπο.

Δηλαδή, οι χειριστές θα μπορούν να διαχειρίζονται τις αξίες του εξωτερικού στα χαρτοφυλάκια αξιών των πελατών τους μαζί με τις ελληνικές, αξιοποιώντας έτσι τις υφιστάμενες υποδομές τους και τη διασύνδεση της ΕΧΑΕ είτε απευθείας είτε μέσω πιστωτικού ιδρύματος με τα αντίστοιχα ξένα αποθετήρια.

Πρακτικά αυτό σημαίνει πως κάθε επενδυτής που διαθέτει μερίδα και λογαριασμό αξιών στο ΣΑΤ και θέλει να αποκτήσει αξίες από αγορές του εξωτερικού, όμως διστάζει να το κάνει λόγω αυξημένου κόστους πρόσβασης σε αυτές ή ανασφάλειας, γιατί δεν έχει άμεση επαφή με το χαρτοφυλάκιό του, θα μπορεί πλέον μέσω του χειριστή του να βλέπει στον λογαριασμό αξιών του στο ΣΑΤ μαζί με τις ελληνικές αξίες και τις αξίες που αποκτά στο εξωτερικό.

Μέσω της ΕΧΑΕ και του χειριστή του ο επενδυτής θα μπορεί όχι μόνο να βλέπει τις ξένες αξίες που καταχωρίζονται στον λογαριασμό του αλλά και να πληροφορείται για εταιρικά γεγονότα που γίνονται σε αυτές, να συμμετέχει στις εταιρικές πράξεις, να λαμβάνει μέρισμα ή νέες αξίες που είναι αποτέλεσμα εταιρικών πράξεων κ.ά. Έτσι θα μπορεί αυτές τις αξίες να τις διαχειριστεί όπως και τις ελληνικές, ακολουθώντας πάντα τους κανόνες της ξένης αγοράς.

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ INBROKER/INBROKER+

Παρέχονται ως ολοκληρωμένη υπηρεσία στα μέλη για την κάλυψη εσωτερικών μηχανογραφικών τους αναγκών με την ακόλουθη λειτουργικότητα στις υποστηριζόμενες αγορές του Χ.Α., του ΧΑΚ και άλλων ξένων αγορών:

* InBroker: Παρακολούθηση και διαχείριση χρηματοοικονομικής πληροφορίας σε πραγματικό χρόνο:
-Τιμές αγορών. 
- Οικονομική ειδησεογραφία.

* InBroker+: Επιπροσθέτως της λειτουργικότητας InBroker, όδευση - διαχείριση εντολών κατάρτισης συναλλαγών (υπηρεσίες Direct Market Access - DMA & Order Management System - OMS): 
- Περιλαμβάνει το προϊόν Market Order, ως σύστημα OMS, το οποίο συνεργάζεται σχεδόν με όλα τα προϊόντα Back-Office που διατίθενται στην ελληνική χρηματιστηριακή αγορά. 
- Συνεργάζεται με την υπηρεσία ODL του Χ.Α. για την όδευση - διαχείριση εντολών στο σύστημα ΟΑΣΗΣ (Χ.Α. - ΧΑΚ) αλλά και σε ξένες αγορές μέσω του δικτύου XNET που αναπτύσσει ο όμιλος ΕΧΑΕ. Από το 2010, οι υπηρεσίες InBroker/InBroker+ διατίθενται εμπορικά από το Χρηματιστηριακό Κέντρο Θεσσαλονίκης (ΧΚΘ).

** Αναδημοσίευση από το 648ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ", 20 - 24 Αυγούστου 2010.