Γραμμές χορήγησης ρευστότητας στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα και κατ' επέκταση στην οικονομία ανοίγει σταδιακά η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, μετά το νέο πακέτο σκληρών μέτρων δημοσιονομικής εξυγίανσης που πήρε η ελληνική κυβέρνηση.

Με στόχο να αποσοβήσει κάθε ενδεχόμενο μετατροπής της δημοσιονομικής κρίσης σε τραπεζική, η ΕΚΤ διευρύνει άτυπα υφιστάμενες γραμμές χορήγησης ρευστότητας, ενώ, ταυτόχρονα, εξετάζει τρόπους διευκόλυνσης του ελληνικού τραπεζικού συστήματος και μετά την 31η Δεκεμβρίου του 2010, όταν λήγει το πρόγραμμα έκτακτων μέτρων χορήγησης ρευστότητας στις ευρωπαϊκές τράπεζες.

To πρώτο ευεργετικό για τις ελληνικές τράπεζες άνοιγμα της ΕΚΤ έγινε με την απόφαση της τελευταίας να δημιουργήσει άτυπη δευτερογενή αγορά για καλυμμένες ομολογίες. Ειδικότερα στην τελευταία της συνεδρίαση η ΕΚΤ αποφάσισε να μπορεί να δανείζει καλυμμένες ομολογίες που της έχουν δώσει ως ενέχυρο εμπορικές τράπεζες.

Με δεδομένο ότι οι καλυμμένες ομολογίες αποτελούν πρώτης διαβάθμισης ενέχυρο και το pool ενεχύρων καλυμμένων ομολογιών της ΕΚΤ είναι μικρού -συγκριτικά- ύψους, η απόφαση διευκολύνει σημαντικά τις ευρωπαϊκές τράπεζες.

Περισσότερο απ' όλες, όμως, τις ελληνικές τράπεζες, οι οποίες αντιμετωπίζουν από τον Νοέμβριο το πρόβλημα της «κλειστής» δευτερογενούς αγοράς έκδοσης καλυμμένων ομολογιών, λόγω του υψηλού κινδύνου της χώρας.

Οι ελληνικές τράπεζες πήραν αμέσως το μήνυμα από τη συνεδρίαση της ΕΚΤ της περασμένης εβδομάδας και ξεκίνησαν και πάλι τις εκδόσεις καλυμμένων ομολογιών που δεν διατίθενται στις δευτερογενείς αγορές αλλά χρησιμοποιούνται απευθείας ως ενέχυρο στην ΕΚΤ για άντληση ρευστότητας.

Ήδη, η EFG Eurobank εξέδωσε covered bonds 500 εκατ. ευρώ και προβλέπεται, σύμφωνα με πληροφορίες, να εκδώσει έως 2 δισ. ευρώ, ενώ η Alpha Bank πρόκειται να προχωρήσει σε αλλαγή της δομής του -εναπομείναντος- προγράμματος έκδοσης καλυμμένων ομολογιών αξίας 6 δισ. ευρώ, έτσι ώστε να μπορεί όταν κάνει χρήση να τα δώσει ως ενέχυρο στην ΕΚΤ.

Η λύση της έκδοσης καλυμμένων ομολογιών και χρήσης τους ως ενεχύρου δανεισμού από την ΕΚΤ εξασφαλίζει για τις ελληνικές τράπεζες σημαντικά χαμηλότερο κόστος δανεισμού από την προσφυγή στη δευτερογενή αγορά. Πρακτικά, οι ελληνικές τράπεζες θα αντλούν ρευστότητα με κόστος χρηματοδότησης 1%.

Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι οι καλυμμένες ομολογίες διαθέτουν υψηλότερη αξιολόγηση από τα ελληνικά ομόλογα και επομένως εξασφαλίζουν συνέχεια χρηματοδότησης ως ενέχυρα, ανεξαρτήτως του τι θα συμβεί με την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας.

Ήτοι η ρευστότητα από την ΕΚΤ με ενέχυρο καλυμμένες ομολογίες μειώνει το άγχος του χρονικού ορίζοντα της χρηματοδότησης που υπάρχει λόγω του σταδιακού περιορισμού της ρευστότητας με ενέχυρο κρατικά ομόλογα.

Ρευστότητα για αποπληρωμή ομολογιακών - Αποφεύγεται η άνοδος επιτοκίων

Επιπλέον, οι τράπεζες εξασφαλίζουν ρευστότητα για την εξόφληση ομολογιακών δανείων, ενώ αποφεύγεται το ενδεχόμενο αύξησης του εσωτερικού κόστους δανεισμού, που θα προκαλούνταν από την ανάγκη εξασφάλισης αναγκαίας χρηματοδότησης.

Το τρίτο σημαντικό στοιχείο είναι ότι εξασφαλίζεται η δυνατότητα έμμεσης στήριξης των εκδόσεων χρέους της χώρας καθώς οι τράπεζες βαρύνονται με μικρού ύψους λήξεις ομολογιακών εκδόσεων φέτος.

Μέσα στη χρονιά οι τράπεζες θα πρέπει να αποπληρώσουν ομολογιακά δάνεια που λήγουν, ύψους 4,7 δισ. ευρώ. Ειδικότερα, η EFG Eurobank βαρύνεται φέτος με αποπληρωμή ομολογιακών ύψους 1,555 δισ. ευρώ, η Alpha με 1,48 δισ. ευρώ, η Πειραιώς με 1,31 δισ. ευρώ και η Εθνική μόλις με 82 εκατ. ευρώ.

Χαμηλώνει ο πήχης αξιολόγησης για αποδοχή ομολόγων ως ενέχυρο

Η έμμεση βοήθεια για το ελληνικό δημόσιο και τις εκδόσεις χρέους θα είναι μεγαλύτερη, βέβαια, εφόσον η ΕΚΤ δηλώσει ότι θα συνεχίσει να κάνει δεκτά τα ελληνικά κρατικά ομόλογα και με χαμηλότερη αξιολόγηση από την τρέχουσα μετά την 31η/12/2010, χρεώνοντας, όμως, υψηλότερα haircuts.

Η προχθεσινή δήλωση του επικεφαλής της γερμανικής κεντρικής τράπεζας και μέλους της ΕΚΤ, κ. Axel Weber, ότι η κεντρική τράπεζα ενδέχεται να κάνει αποδεκτά, ως ενέχυρα, κρατικά ομόλογα με χαμηλότερες αξιολογήσεις, έναντι των ελάχιστων αποδεκτών, με υψηλότερο όμως haircut, θεωρείται βαρύνουσας σημασίας.

Πρώτον, γιατί ο κ. Weber απηχεί την αλλαγή στάσης της γερμανικής πλευράς μετά το πακέτο των μέτρων που έλαβε η ελληνική κυβέρνηση. Και δεύτερον, γιατί είναι ο επικεφαλής της Bundesbank και φαβορί για να διαδεχτεί τον κ. Τρισέ στην προεδρία της ΕΚΤ.

Της τοποθέτησης Weber είχε προηγηθεί, την περασμένη εβδομάδα, δήλωση του επικεφαλής της αυστριακής κεντρικής τράπεζας κ. Ewal Nowotny, ο οποίος «καυτηρίασε» το να εξαρτάται η χρηματοδότηση μιας χώρας από την αξιολόγηση της πιστοληπτικής της ικανότητας από τους οίκους.

Με βάση τις σημερινές αξιολογήσεις, τα ελληνικά κρατικά ομόλογα θα γίνονται αποδεκτά ως ενέχυρο από την ΕΚΤ και μετά την 31η/1/2011. Αν όμως η Moody's υποβαθμίσει την Ελλάδα κατά μία βαθμίδα, τα ελληνικά κρατικά ομόλογα δεν θα γίνονται αποδεκτά.

Μειώνονται οι επιπτώσεις ενδεχόμενης νέας υποβάθμισης

Στην περίπτωση που η ΕΚΤ αποφασίσει τελικώς να χαμηλώσει τον πήχη της ελάχιστα αποδεκτής αξιολόγησης για κρατικά ομόλογα βάζοντας απλώς υψηλότερο haircut, θα περιοριστούν οι επιπτώσεις στις ελληνικές τράπεζες και στη ζήτηση κρατικών ομολόγων από ενδεχόμενη νέα υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας.

Σημειώνεται ότι η S&P έχει προειδοποιήσει για πιθανή νέα υποβάθμιση της Ελλάδας κατά μία με δύο βαθμίδες μέσα στον Μάρτιο, ενώ κλιμάκιο υψηλόβαθμων στελεχών της βρέθηκε στην Αθήνα την προηγούμενη εβδομάδα και είχε συναντήσεις με τους υπουργούς Οικονομικών και Οικονομίας, στελέχη του Γενικού Λογιστηρίου και του ΟΔΔΗΧ.

Ο κρυμμένος άσος του εσωτερικού συστήματος αξιολόγησης δανείων

Τέλος, ο κρυμμένος άσος στο μανίκι των ελληνικών τραπεζών λέγεται εσωτερικό σύστημα αξιολόγησης επιχειρηματικών δανείων. Το σύστημα λειτουργεί τα τελευταία χρόνια υπό την εποπτεία και την καθοδήγηση της ΤτΕ.

Με δεδομένο ότι τα στοιχεία παρακολουθούνται από την κεντρική τράπεζα, το χαρτοφυλάκιο εταιρικών χορηγήσεων θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί απευθείας -δηλαδή χωρίς τιτλοποίηση- ως ενέχυρο για την άντληση ρευστότητας στην κεντρική τράπεζα.